Дидани манбаъи Лондон

{{МА
| мақом                   = Пойтахти [[Бритониё]]
| номи тоҷикӣ             = Лондон
| номи аслӣ               = {{lang-en|London}}
| тасвир                  = London Montage 2016.png
| кишвар                  = Бритониёи Кабир
}}

'''Лондон''', ё '''Ландан''' ({{lang-en|London}} {{Audio-IPA|En-uk-London.ogg|[ˈlʌndən]}}) — пойтахт ва бузургтарин шаҳри [[Бритониёи Кабир|Подшоҳии Муттаҳидаи Бритониёи Кабир ва Ирландияи Шимолӣ]] ва аз ҳама сераҳолитарин шаҳр дар [[Аврупо]] мебошад.<ref>[http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=384 Дафтари оморуи Милли, «Шаҳри калонтарини Аврупо»] www.statistics.gov.uk</ref>

== Ҷуғрофия ва иқлим ==
Иқлими Лондон — баҳрӣ. Ҳарорати миёнаи январ 10-15С°, июл — 18,9°С
[[Акс:London from above MLD 051002 003.jpg|thumb|An aerial view of [[East London, England|East London]] from the south-west]]

=== Бахшбандӣ ===
Ноҳияҳои асосии Лондон; Сити — дар он бонкҳою биржаҳо, идораҳои монополияҳои калон, бинои парлумон, муассисаҳои хукуматӣ ва қароргоҳи подшоҳ (қасри Букингем) ҷой гирифтаанд. Трафалгар Уэст-Энд — маҳалли истиқоматӣ ва тиҷоратӣ, Ист-Энд — пойгоҳи таъмири киштиҳо ва маҳалли коргарнишин мебошанд.

== Таърих ==
Лондон таърихи дуҳазорсола дошта, асрҳои XI—XII — пойтахти расмии Инглистон шудааст. Асрҳои XVII—XVIII Лондон ба яке аз бандарҳои калонтарини баҳрии дунё, маркази калони тиҷоратӣ ва молиявӣ табдил ёфтааст. Сокинони шаҳри Лондон дар инқилоби буржуазии Англия нақши бузург бозиданд. Лондон маркази калонтарини ҳаракатҳои коргарӣ, яке аэ манбаъҳои асосин ҳаракати чартистӣ буд. С. 1847 дар Лондон Конгрессҳои 1-ум ва 2-юми Иттифоқи коммунистон баргузор шуд. Асрҳои 19—20 дар Лондон К. Маркс, Ф. Энгелс, В. И. Ленин кор ва зиндагӣ кардаанд. Соли 1902 дар Лондон рӯзномаи  "Искра" чоп мешуд.

[[Акс:LondonBombedWWII full.jpg|thumb|right|A London street hit during [[the Blitz]] of [[World War II]].]]

== Иқтисод ==
[[Акс:Bishopsgate2.jpg|thumb|right|[[Bishopsgate]], in the [[City of London]].]]
Дар Лондон ва атрофи он корхонаҳои гуногуни саноатӣ ҷой гирифтаанд: мошинсозӣ, коркарди оҳан (саноати ҳавогард ва худравсозӣ, электротехникӣ ва электронӣ, атомӣ асбобсозӣ, таъмири киштиҳо, истеҳсоли дастгоҳҳои радиоӣ, телефон ва ғ), коғазбарорӣ, коркарди нафт  ва полиграфӣ, хӯрокворӣ, тамоку, дӯзандагӣ, кимиё, чӯбгарӣ, мебелсозӣ ва ғ. Саноати Лондон дар истеҳсоли маҳсулоти саноатии мамлакат мавқеи муҳим дорад.

== Ҷамъият==
Лондон якҷоя бо ноҳияҳои атрофи шаҳр [[Лондони Бузург]]<nowiki/>ро ташкил медихад, ки аз 32 шаҳристон ва ноҳия иборат аст. Масоҳат — 1.8 хаз км². Аҳолӣ —  8 961 989 нафар (2020).

== Нақлиёт ==
{{асос|Нақлиёти Лондон}}

Фурудгоҳҳо: Лондон (Ҳитроу) ва Гатунк. Сохтмони метрои Лондон соли 1860 оғоз ёфта дар дунё қадимтарин аст.[[Акс:Paddington Station.jpg|thumb|яке аз калонтарин терминалҳои роҳи оҳан дар Лондон]]
== Маориф ==
{{асос|Маориф дар Лондон}}
[[Акс:ImperialCollegeLondon.jpg|thumb|The [[Royal School of Mines]] entrance at [[Imperial College London]], part of the [[Донишгоҳи Лондон]]]]
Дар Лондон Донишгоҳи Лондон, Донишгоҳи шаҳрӣ, Институти политехникии шаҳрӣ, Академияи санъати драмавии подшоҳӣ, Академиян мусиқии подшоҳи. Мактабн балети подшоҳй,

== Фарҳанг ==
Лондон зиёда аз 30 осорхона, аа ҷумла Осорхонаи Британия, Осорхонаи илмӣ, Осорхонаи геология, Нигористони миллӣ, Осорхонаи баҳрии миллӣ, Театри миллӣ, театрҳои опера ва балети «Ковент-Гарден» ва «Сэдлерс-Уэлс», Китобхонаи осорхонаи Британия, Китобхонаи илмии техникии миллӣ дорад.

=== Варзиш ===
{{асос|Варзиш дар Лондон}}

Лондон [[Бозиҳои Олимпии Тобистона]]ро ду маротиба, дар [[1908 Олимпиадаи Тобистона|1908]] ва [[1948 Олимпиадаи Тобистона|1948]]. Дар июли 2005 Лондонро барои гузаронидани бозиҳои [[2012 Олимпиадаи Тобистонаи|2012]] итихоб караданд, кадоме ки Лондонро якумин шаҳри се маротиба Бозиҳои Олимпии Тобистонаро мегузаронад.<ref>«[http://www.olympic.org/uk/news/media_centre/press_release_uk.asp?id=1410 IOC elects London as the Host City of the Games of the XXX Olympiad in 2012]», International Olympic Committee, 6 July 2005. URL accessed on 3 June 2006.</ref>

Машҳуртарин варзиш дар Лондон (ҳам барои бозингарон ва тамошобинон) футбол мебошад.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-13529 Football (from London)] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20071225230737/http://www.britannica.com/eb/article-13529 |date=2007-12-25 }}, Encyclopædia Britannica. {{L.}} Retrieved 14 June 2006.</ref>

== Нигаред ==
{{Умуми}}
*[[7 июл 2005 Лондон таркиш|Бомбгузории Лондон (2005)]]

== Сарчашма ==
* Энсиклопедияи советии тоҷик. Ҷилди 4. — {{Душ.}}, 1983

== Пайвандҳо ==
* [http://www.london.gov.uk/ Mayor of London, London Assembly and the Greater London Authority] — Official city government site
* [http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20040722014745/http://www.statistics.gov.uk/focuson/london/ Office for National Statistics: Focus on London 2003] — compendium of official statistics about London

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}
{{хурд}}

{{ВП}}

[[Гурӯҳ:Шаҳрҳои Англия]]
[[Гурӯҳ:Лондон]]