Робинзон Крузо

Робинзон Крузо
Robinson Crusoe
Робинзон Крузо; Robinson Crusoe;
Муаллиф:	Даниэл Дефо
Жанр:	таърихӣ, бадеӣ
Забони асл:	англисӣ
Ношир:	В. Тейлор
Нашр:	25 апрел 1719
Баъдӣ:	The Farther Adventures of Robinson Crusoe[d]

«Робинзон Крузо» (англ. Robinson Crusoe) — романи Даниэл Дефо буда, бори аввал апрели соли 1719 чоп шудааст. Номи кутоҳаш қаҳрамони аслӣ. Номи пурраи ин асар «Ҳаёти ғайриоддӣ ва ҳайратангези саргузашти Робинзон Крузо, маллоҳ аз Йорк, ки тайи 28 сол дар ҷазираи беодам, назди соҳили резишгоҳи дарёи Ориноко-и Амрико, ҷойе ки ҳалокати киштӣ гузаронда буд, ҳангоме ки тамоми ҳайати кормандони киштӣ ғайри ӯ ба ҳалокат расиданд, тибқи нақл тасодуфан уро озод намудани пиратҳо; навиштаҷотро худ навиштааст» (англ. The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe, Of York, Mariner: Who lived Eight and Twenty Years, all alone in an un-inhabited Island on the Coast of America, near the Mouth of the Great River of Oroonoque; Having been cast on Shore by Shipwreck, wherein all the Men perished but himself. With An Account how he was at last as strangely deliver'd by Pyrates).

Ин китоб шурӯъи романи классикии англисӣ ва ба вуҷуд омадани муди наве ба ҳисоб рафта; уро баъзан аввалин романи «ҳақиқӣ»-и ба забони англисӣ меноманд.

Дар бораи ин асар

Ин асар зиёда аз дусад сол муқаддам навишта шудааст. Агарчӣ Дефо асарҳои бисёре навишта бошад ҳам, ҳеч кадомаш ба мисли асари “Робинзон” муваффақият пайдо накардааст. Магар кам китобҳое буданд, ки аввал дар ҷаҳон муваффақияти бузурге пайдо карда, баъд зуд шуҳрати худро гум карда, аз тарафи хонандагон фаромӯш шуданд. Аммо китоби “Робинзон” ҳанӯз ҳам дар авҷи шуҳрати худ мебошад. Онро набераҳо ҳам бо ҳамон шавқу ҳаяҷоне мехонанд, ки бобо ва бобокалонҳояшон хонда буданд.

Шавқангези махсуси Робинзон дар меҳнатдӯстӣ ва ҷидду ҷаҳди бепоёни ӯст. Агар ба ҷои ӯ каси дигаре ба чунин шароити хатарноке меафтид, то ҷойе нобуд мешуд. Агар Робинзон лаҳзае аз мубориза ба муқобили қувваҳои мудҳиши табиат боз меистод, ҷазираи беодаме, ки тӯфон ӯро ба он ҷо партофта буд ба комаш фурӯ мебурд. Лекин Робинзон, ки меҳнатдӯст ва бо ирода буд, ҳамаи монеаҳоро бартараф карда, ниҳоят ба муроду мақсад расид. Ӯ корҳои мушкилеро ба ҷо овард. Хоҳ ӯ қалъаи машҳури худро созад, хоҳ ба гирди он ҳисори чӯбин кашад ва хоҳ даруни ғӯлаи калонеро кофта заврақ созад, ва тамоми қувваи худро ба ин кор медиҳад ва бо чунон шавқи бепоёне ба кор ҷалб мегардад, ки кори ӯ хонандаро ҳам ба завқу ҳавас меоварад. Кас дар ҳайрат мемонад, ки ӯ чӣ гуна аз лой хурма ва тубак сохта, аз чӯб ӯғурча кофта ва чӣ гуна ба заврақаш бодбон дӯхтааст. Аз кардани кадом коре, ки ӯ дар ин китоб нақл кунад, суханашро чунон ҳам шавқангез менигорад, ки гӯё худи мо шахсан дар он кор иштирок дошта бошем.

Ба хонандагон Робинзон боз аз он ҷихат писанд аст, ки ӯ аз рӯзҳои аввали ба ҷазира омаданаш ниҳол мешинонад, ҳайвонотро дастомӯз мекунад; замини хушки беҳосилро ба гандумзори сабзу хуррам мубаддал мегардонад. Албатта, ба мо, хонандагонӣ советӣ, бисёре аз хусусиятҳои Робинзон бегона аст.

Вай савдогарӣ мекард ва савдогарони дигар барин барои манфиати шахсии худ кӯшиш менамуд ва хеле ғайрат ба кор мебурд, ки ҳар чӣ бештар пул ва молу мулк фароҳам оварад. Вай дар ҷавонӣ барои пулёбӣ ҳатто аз фиребу ҳилла намегашт: ба мардуми Гвинея ҳар навъ чизҳои хушранги бачагона, аз қабили шиқшиқаю ҳуштак, минчоқу гушвораю дастпонаҳои шишагӣ ва бозичаҳои дигар бурда, дар иваз аз баҳои тилоро надонистани халқи маҳаллӣ истифодакунон тилои бисёре ба даст медаровард. Он замонҳо ин корро айб намедонистанд, лекин мо ин корҳоро маҳкум мекунем. Вале боварии Робинзонро ба меҳнати инсонӣ, суботи ӯро ба рафъи монеъаҳо, далерӣ ва иродаи матнии ӯро тақдир кардааст.

Тарҷумаи тоҷикӣ

Аввалин нафаре, ки асари Робинзон Крузоро ба забони тоҷикӣ тарҷума кардааст, ин Ҳасан Ирфон, соли 1990 буд.

Адабиётҳо

Урнов Д. М. Робинзон и Гулливер: Судьба двух литературных героев / Отв. ред. А. Н. Николюкин; Академия наук СССР. — М.: Наука, 1973. — 89 с. — (Из истории мировой культуры). — 50 000 экз. (обл.)
Ҳасан И. Робинзон Крузо: Барои наврасон ва ҷавонон - муҳаррирон: Мирзо Ш., Гурез С.; Нашриёти «Ирфон» 1970/Нашриёти «Адиб» - 1990, 208 саҳ.

Пайвандҳо