Дидани манбаъи Тсюрих (кантон)

{{Мазмунҳо|Сюрих (маъноҳо)}}
{{ВМ
| Ранг = {{ранг|Швейтсария}}
| Номи тоҷикӣ = Тсюрих
| Номи аслӣ = {{lang-de|Zürich}}, {{lang-fr|Zurich}}; {{lang-it|Zurigo}}; {{lang-rm|Turitg}}
| Нишон = Zurich-coat of arms.svg
| Парчам = Flag of Canton of Zürich.svg
| Кишвар = {{Парчам|Швейтсария}}
| lat_dir = N
| lat_deg = 47
| lat_min = 02
| lat_sec = 
| lon_dir = E
| lon_deg = 08
| lon_min = 32
| lon_sec = 
| region = CH
| уровень = 1
| Гимн = 
| Мақом = Кантон
| Входит в = 
| Шомили = 12 ҳавза
| Пойтахт = [[Тсюрих]]
| Крупный город = 
| Крупные города = 
| Сана = 1351
| Глава = 
| Название главы = 
| Глава2 = 
| Название главы2 = 
| ВВП = 
| Год ВВП = 
| Место по ВВП = 
| ВВП на душу населения = 
| Место по ВВП на душу населения = 
| Язык = 
| Языки = Немецкий
| Аҳолӣ = {{афзоиш}}1 504 346
| Соли барӯйхатгирӣ = 2017
| Процент от населения = 
| Ҷой аз рӯи аҳолӣ = 1
| Зичӣ = 814,72
| Ҷой аз рӯи зичӣ = 3
| Национальный состав = 
| Конфессиональный состав = 
| Масоҳат = 1728,9
| Процент от площади = 
| Ҷой аз рӯи масоҳат = 7
| Баландии максималӣ = 1292
| Средняя высота = 
| Минимальная высота = 
| Широта = 
| Долгота = 
| Харита = Swiss Canton Map ZH.png
| Размер карты = 
| Карта административной единицы = 
| Часовой пояс = {{CET}}
| Аббревиатура = 
| ISO = CH-ZH
| FIPS = 
| Телефонный код = 
| Почтовые индексы = 
| Интернет-домен = 
| Коди мошинҳо = ZH
| Сайт = http://www.zh.ch/
}}

'''Тсю́рих''' ({{lang-de|Zürich}}, {{lang-fr|Zurich}}; {{lang-it|Zurigo}}; {{lang-rm|Turitg}}) — [[Кантонҳо Швейтсария|кантони]] немисзабон дар шарқу шимоли [[Швейтсария]]. Маркази маъмурӣ — шаҳри ҳамноми [[Тсюрих]]. Аҳолӣ — 1 504 346 нафар (1-ум дар байни кантонҳо; маълумоти [[соли 2012]]).

== Ҷуғрофия ==
[[Кантонҳои Швейтсарии|Кантони]] Тсюрих шимолтар аз [[кӯҳҳои Алп]] ҷойгир аст. Маосҳати кантон 1729 км² (7-ум дар байни кантонҳо) аст. Аз ин замин 43,4 %-аш дар [[хоҷагии халқ|мақсадҳои аграӣ]] истифода мешавад, 30,7 % — [[ҷангал]]зор. 20,1 % — бино ва роҳҳо, 5,8 % — истифода намешаванд.
[[Акс:Historische Karte Zuerich.png|мини|слева|150px|Васеъкунии Тсюрих]]

== Таърих ==
Кантон қисми конфедеросиюни Суис дар с. [[1351]] шуд.

== Аҳолӣ ==
Таърихи тағйири аҳолии кантон дар ҷадвал оварда шудааст<ref>{{cite web |url = https://www.pxweb.bfs.admin.ch/Database/German_40%20-%20Eidgen%C3%B6ssische%20Volksz%C3%A4hlung/40.4%20-%201850-2000/40.4%20-%201850-2000.asp?lang=1&prod=40&secprod=4&openChild=true |title = Swiss Federal Statistical Office STAT-TAB Bevölkerungsentwicklung nach Region, 1850—2000  |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140930162751/http://www.pxweb.bfs.admin.ch/Database/German_40%20-%20Eidgen%C3%B6ssische%20Volksz%C3%A4hlung/40.4%20-%201850-2000/40.4%20-%201850-2000.asp?lang=1&prod=40&secprod=4&openChild=true |archivedate = 2014-09-30 }} {{de icon}} accessed 29 January 2011</ref>.

<timeline>
Colors=
  id:lightgrey value:gray(0.9)
  id:darkgrey value:gray(0.8)
ImageSize = width:1150 height:400
PlotArea = left:100 right:100 top:10 bottom:50
AlignBars = justify
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:1300000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:300000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:60000 start:0
PlotData=
  color:yellowgreen width:50   mark:(line,white) align:center
  bar:1850 from:start till:250698 text:"250 698"
  bar:1860 from:start till:266265 text:"266 265"
  bar:1870 from:start till:284047 text:"284 047"
  bar:1880 from:start till:316074 text:"316 074"
  bar:1888 from:start till:337183 text:"337 183"
  bar:1900 from:start till:431036 text:"431 036"
  bar:1910 from:start till:503915 text:"503 915"
  bar:1920 from:start till:538602 text:"538 602"
  bar:1930 from:start till:617706 text:"617 706"
  bar:1941 from:start till:674505 text:"674 505"
  bar:1950 from:start till:777002 text:"777 002"
  bar:1960 from:start till:952304 text:"952 304"
  bar:1970 from:start till:1107788 text:"1 107 788"
  bar:1980 from:start till:1122839 text:"1 122 839"
  bar:1990 from:start till:1179044 text:"1 179 044"
  bar:2000 from:start till:1247906 text:"1 247 906"
</timeline>

== Тақсимоти маъмурӣ ==
[[Акс:Karte Kanton Zürich Bezirke.png|thumb|right|300px|Тақсимоти маъмурии кантон.]]
Кантон ба 12 ҳавза (округ) тақсим мешавад:
* [[Аффолтерн (ҳавза)|Аффолтерн]]
* [[Анделфинген (ҳавза)|Анделфинген]]
* [[Бюлах (ҳавза)|Бюлах]]
* [[Дилсдорф (ҳавза)|Дилсдорф]]
* [[Дитикон (ҳавза)|Дитикон]]
* [[Ҳинвил (ҳавза)|Ҳинвил]]
* [[Хорген (ҳавза)|Хорген]]
* [[Майлен (ҳавза)|Майлен]]
* [[Пфеффикон (ҳавза)|Пфеффикон]]
* [[Устер (ҳавза)|Устер]]
* [[Винтертур (ҳавза)|Винтертур]]
* [[Тсрих (ҳавзв)|Тсюрих]]

== Ҳукумат ==

=== Ҳукумати қонунбарор ===
Шӯрои кантони дорои 180 аъзост, ки ҳар 4 сол интихоб мешаванд.

=== Ҳукумати иҷроия ===
Ҳукумати иҷроияро дар кантон ҳафт аъзои интихобмешуда идора мекунанд, ки ба муҳлати 4 сол интихоб мешаванд. Интихоботи охирин соли 2011 гузаштанд.

== Маконҳои тамошр ==
* [[Гросмюнстер]] — калисои калонтарин дар Тсюрих
* [[Фраумюнстер]] — аббати занона, бо витражҳои [[Шагал, Марк Захарович|Марка Шагал]] машҳур аст.
* [[Калисои Петри Муқаддас (Тсюрих)|Калисои Петри Муқаддас]] — қадимтарин калисои Тсюрих бо калонтарин соатҳо дар тамоми Аврупо.
* [[Линденхоф]] — майдон дар кӯҳ бо назари зебое ба шаҳр, ки як вақтҳо маркази гумрукии римиҳо буд.
* Хонаи гилдияи ҳунармандон.
* [[Театри операи Тсюрих|Театри опера]].
* [[Ратуша (Тсрих)|Ратуша]].
* Сахни мушоҳидаи бинои асосии ЕТН.
* [[Кунстхаус (Тсюрих)|Кунстхаус]].
* [[Маҷлиси Фонди Эмил Бюрле]].
* [[Утлиберг]] — куҳ дар наздикии Тсюрих. Намои зебо ба шаҳр ва кӯлҳо
* Боғи ҳайвоноти Тсюрих.
* [[Масҷиди Маҳмуд дар Тсюрих]] — аввалин масҷиди дар Суис, сохташуда

== Эзоҳ ==
{{эзоҳ}}

== Пайвандҳо ==
* [[Парчами кантони Тсюрих]]
* [http://www.zh.ch Official Site] (in German)
* [http://www.statistik.admin.ch/stat_ch/ber00/ekan_zh.htm Official Statistics]
* [http://www.zurichtourism.ch Zürich Tourism] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20140820124109/http://www.zurichtourism.ch/ |date=2014-08-20 }}
* {{ВТ-ЭСБЕ|Цюрих, кантон}}

{{Кантонҳои Швейтсария}}
{{Ҳавзаҳои Тсюрих}}

[[Гурӯҳ:Тсюрих (кантон)| ]]


{{Switzerland-geo-stub}}