Jump to content

Қозӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Қозии рум. асри V то милод
Қозиҳои Додгоҳи байналмиллалии адлия

Қозӣ — шахси мансабдорест ба ҳайати додгоҳ дохил мешавад ва адолати додгоҳро амалӣ менамояд; дар назарияи муосири тақсимоти ҳокимият шахсе, ки ба ҳокимияти додгоҳ тааллуқ дорад.

Низоми додгоҳҳои апеллятсионӣ вуҷуд дорад, ки баландтаринаш додгоҳи олӣ номида мешавад; Додгоҳҳои олӣ одатан на дар ҳайати пурра, балки дар ҳайати махсус нишастанд. Як қатор низомҳои ҳуқуқии континенталӣ инчунин додгоҳи конститутсионӣ доранд, ки дар бораи ба конститутсия мувофиқ будани қонунҳо ё муқаррарот қарор қабул мекунанд ва метавонанд онҳоро бекор кунанд.

Дар қонуни маъмулии Англо-Саксон, ки дар он раванди баҳс дар маркази адолат қарор дорад, қозиҳо пеш аз таъин шудан одатан таҷрибаи кор ба сифати адвокат ё адвокатро доранд ва барои вазифаи қозӣ аз омӯзиши махсус намегузаранд. Ҳар як парванда аз ҷониби як қозӣ дар асоси далелҳои тарафҳо, далелҳои дар додгоҳ пешниҳодшуда ва ҳукми ҳакамон ҳал карда мешавад. Дар қонуни англосаксонӣ қозиҳо ҳуқуқ дорад барои ҷиноятҳо дар толори додгоҳ (вазифаи додрасӣ), инчунин барои вайрон кардани қарорҳои додгоҳ ҷазо таъин кунад.


Дар бисёр кишварҳо, қозиҳо ҳамчун нишонаи мансаби худ ҷомаи (сиёҳ ё сурх) мепӯшанд. Дар кишварҳои аврупоӣ раиси додгоҳро «ҷаноби раис» мегӯянд. Дар Русия қонунгузории мурофиавии ҷиноятӣ ва шаҳрвандӣ аз ҳамаи иштирокчиёни ин раванд талаб мекунад, ки ба додгоҳ бо калимаҳои «додгоҳи азиз» муроҷиат кунанд.