Дидани манбаъи Ҷазираҳои Соломон

{{Кишвар
|common_name=
|Парчам =Flag of the Solomon Islands.svg
|Номи тоҷикӣ=Ҷазираҳои Соломон
|Номи аслӣ=Solomon Islands
|Нишон=Coat of arms of Solomon Islands.svg
|Шиор=
|Номи суруди миллӣ=
|Сохтори давлат=
|Дар харита=LocationSolomonIslands.png
|Забон=
|Рӯзи истиқлол=[[7 июл]], [[1978]]
|Соҳибистиқлол аз=
|Пойтахт=[[Ҳониара]]
|Шаҳри калонтарин=
|Вазифаи сарварон=
|Сарварон=
|Ҷой аз рӯи масоҳат=
|Масоҳат=
|Фоизи об=
|Ҷой аз рӯи аҳолӣ=
|Аҳолӣ=
|Соли ба шумор гирифтани аҳолӣ=
|Зичии аҳолӣ=
|ММД=
|Соли ҳисоби ММД=
|Ҷой дар ҷаҳон аз рӯи ММД=
|ММД ба сари аҳолӣ=
|Пули миллӣ=
|Домен=[[.sb]]
|Коди телефон=
|Соат=
|Эзоҳот=
}}
'''Ҷазираҳои Соломон''' ( {{Lang-en|Solomon Islands}} ) — кишваре дар қисми ғарбии [[уқёнуси Ором]] дар шарқи [[Гвинеяи Нав]], ки аз садҳо ҷазира иборат аст. Пойтахт&nbsp;- шаҳри [[Хониара]] дар ҷазираи Гвадалканал.
== Таърих ==
Дар ҷазираҳои Соломон ҳазорон сол пеш  меланезиҳо зиндагӣ мекарданд.

Ҷазираҳои Соломон дар [[соли 1568]] аз ҷониби сайёҳи испанӣ Алваро Менданя де Нейра кашф шуда буд, ки аз сокинони маҳаллӣ тилло иваз кард ва ин ҷазираҳоро Ҷазираҳои Соломон номид ва онҳоро бо "Кишвари тиллоии Сулаймон" муқоиса мекард. Инчунин ҷазираҳо аз ҷониби инглис Филипп Картерет дар соли 1767 аз нав кашф карда шуданд. [[Бритониё|Бритониёи Кабир]] дар солҳои 1890 бар ҷазираҳои Соломон протекторат таъсис дод.

Моҳи июли соли 1978 ҷазираҳои Соломон аз [[Бритониё|Бритониёи Кабир]] мустақил шуданд. 

Тағйир додани мақоми давлатии ҷазираҳо дар соли 2019 аз Тайван ба Ҷумҳурии Мардумии Чин боиси эътиорзи аҳолӣ гардид. Карор дар бораи ёрии ҳарбиро ҳукуматҳои [[Папуа Гвинеяи Нав]] , (ваъда додааст, ки  30 нафар низомиёни Қувваи сулҳоварро фиристад <ref>{{Cite web|url=https://tickernews.co/papua-new-guinea-to-deploy-peacekeepers-to-solomon-islands/|title=Papua New Guinea to deploy peacekeepers to Solomon Islands|author=NEWS|first=ticker|website=TICKER NEWS|date=2021-11-26|lang=en-US|accessdate=2022-04-29}}</ref> ) ва [[Фиҷи]] (ба чазирахои Соломон 50 нафар хизматчиёни ҳарбиро фиристод <ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2021/nov/29/fiji-sends-50-peacekeepers-to-solomon-islands|title=Fiji sends 50 peacekeepers to Solomon Islands|author=Reuters|first=Agence France-Presse and|website=the Guardian|date=2021-11-29|lang=en|accessdate=2022-04-29}}</ref> ) кабул кардаанд .
== Сиёсат ва ҳукумат ==
Ҷазираҳои Соломон як [[Подшоҳии машрута]] (мутлақияти конститутсионӣ) буда,  ҳукумат дорад. Подшоҳи Ҷазираҳои Соломон&nbsp;- подшоҳи [[Бритониё]]<nowiki/>и Кабир&nbsp;- сарвари давлат; Генерал-губернатор, ки парлумон ба муҳлати панҷ сол интихоб мекунад, онро  намояндагӣ мекунад. Парлумони якпалатагӣ аз 50 вакил иборат аст, ки барои чаҳор сол интихоб мешаванд. Парлумон метавонад бо аксарияти овозҳои аъзои он пеш аз мӯҳлат пароканда карда шавад. Намояндагии парлумонӣ дар ҳавзаҳои интихоботӣ бо як узви парлумон асос меёбад. Ҳуқуқи  овоздиҳии шаҳрвандони синнашон аз 18 сола боло аст. Сардори ҳукумат&nbsp;— [[сарвазир]], ки онро [[парлумон]] интихоб мекунад. Сарвазир дигар аъзоёни ҳукуматро таъин мекунад. Ба ҳар вазорат як аъзои ҳукумат рохбарӣ мекунад. Аъзои ҳукумат бо котиби доимӣ кор мекунад&nbsp;— мансабдоре, ки ба аппарати вазорат рохбарӣ мекунад. 
== Бахшбандии кишварӣ ==
Кишвар ба 10 вилояти маъмурӣ тақсим шудааст, ки 9-тои онҳо &nbsp;— музофотҳое ҳастанд, ки онҳоро маҷлисҳои интихобшудаи музофотӣ идора мекунанд ва 10-ум&nbsp;— шахри [[Хониара| Хониара]], ки онро мунитсипалитет идора мекунад.
== Ҷуғрофия ==
[[Акс:Solomon_Islands-CIA_WFB_Map.png|пайванд=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Solomon_Islands-CIA_WFB_Map.png/300px-Solomon_Islands-CIA_WFB_Map.png|чап|мини|324x324пкс| Ҷазираҳои Соломон]]
[[Акс:Solomon_Isles.jpg|пайванд=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Solomon_Isles.jpg/300px-Solomon_Isles.jpg|мини|300x300пкс| Намоиш аз ҳавои Ҷазирахои Соломон]]
[[Акс:Honiara_panorama.jpg|пайванд=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Honiara_panorama.jpg/300px-Honiara_panorama.jpg|мини|300x300пкс| Намои [[Хониара]], пойтахти кишвар]]
[[Акс:Visale,_Solomon_Islands.JPG|пайванд=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Visale%2C_Solomon_Islands.JPG/300px-Visale%2C_Solomon_Islands.JPG|мини|300x300пкс| Соҳили ҷазираи Гвадалканал дар наздикии Висале]]
Ҷазираҳои Соломон масоҳати 27&nbsp;600 км² -ро ишғол мекунанд. Давлат як қисми галлаҷазираҳои ҳамномро дар [[уқёнуси Ором]], дар Меланезия, дар шарқи ҷазираи [[Гвинеяи Нав]] фаро мегирад. Ҷазираҳои калонтарини  галлаҷазираҳо: Бугенвилл, Гвадалканал, Санта-Изабел, Малайта, Сан-Кристобал, Чоизул, Ҷорҷияи Нав . Он инчунин ҷазираҳои Велла Лавелла, Коломбангара, Ганонга, Гизо, Рендова, Вангуку, Гатукан, Тетипарӣ ва гурӯҳҳои ҷазираҳои Дафф, Санта-Круз, Расселла, Своллоу, Нггела ва ҷазираҳои Беллона, Реннелл, Шортлендро ишғол мекунад. Шортленд, Фауро ва дигарон), Онтонг Ява, Стюарт ва ғайра.

Қисми шимолии галлаҷазираҳо (ҷазираҳои Бугенвилл, Бука, Ниссан ва баъзе обсангҳо аст ) ба ҳайати [[Папуа Гвинеяи Нав|Папуаи Гвинеяи Нав]] дохил мешавад; боқимонда, қисми бештар&nbsp;— ба давлати чазирахои Соломон тааллук дорад.

Ҷазираҳо асосан аз пасмондаҳои вулқонӣ ба вуҷуд омадаанд;  ҳоло ҳам [[Оташфишон|вулқонҳои]] фаъол мавҷуданд ( Багана ; Балби&nbsp;). Баландтарин кӯҳ (2335&nbsp;м)&nbsp;— Попоманасеу (англ {{Lang-en|Mount Popomanaseu}} ) аст. Ҷазираҳои Соломон дар минтақаи аз ҷиҳати сейсмикӣ хатарнок ҷойгиранд, ки дар он ҷо замин[[Заминларза|ларза]] аксаран рух медиҳад. Моҳи январи соли 2010 заминларзае бо шиддати 7,2 балл  рух дод, ки боиси сунамӣ бо баландии максималии мавҷи об 2,5 метр гардид. Умуман, тахмин ҳазор нафар одамон бе манзил монданд. 23 апрели соли 2011 заминларза бо шиддати 6,9 балл ба қайд гирифта шуд. 6 феврали соли 2013 заминларза ба шиддати 8 балл рух дод.
=== Иқлим ===
Иқлимаш субэкваториалӣ, хеле намнок аст. Ҳарорати миёнаи моҳона аз 26 то 28 дараҷа аст&nbsp;°C. [[Бориш]] аз 2300 то 7500&nbsp;мм дар як сол. Аз моҳи май то октябр шамоли  ҷанубу шарқӣ, аз моҳи декабр то март — мусони экватории шимолу ғарбӣ ҳукмфармост. Дарёҳои кӯтоҳи пуроб мавҷуданд. Қисми зиёди ҷазираҳоро [[ҷангал]]<nowiki/>ҳои ҳамешасабз  фаро гирифтаанд.. Олами Ҳайвонот: [[Калламуш|каламуш]]<nowiki/>ҳо, [[Кӯршабпаракҳо|кӯршапаракҳо]], тимсоҳҳо, [[Калтакалос|калтакалосҳо]], [[Мор|морҳо]], [[Қурбоқа|қурбоққаҳои азим]] ; паррандагон&nbsp;— [[кабӯтар]]<nowiki/>ҳои ваҳшӣ, тӯтиҳо ва ғайра.
=== Экология ===
Дар ҷазираҳо якчанд [[вулқон]]<nowiki/>ҳои фаъол ва нисбатан ором мавҷуданд. Аз ҳама фаъолтарин вулқонҳои Тинакул ва Кавачи мебошанд.
== Иқтисод ==
Асоси иқтисодиёти кигвар&nbsp;— [[кишоварзӣ]], моҳидорӣ, дарахтбурӣ аст. Аз чор се ҳиссаи коргарон дар соҳаи кишварзӣ, инчунин дар мохидорй ва дарахтбурй кор мекунанд. 5%  дар соҳаи саноат (коркарди мохӣ, чубу тахта) кор мекунанд&nbsp;, дар соҳаи  хизматрасонй&nbsp;— 20&nbsp;%. [[Маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ|ММД]] ба ҳар сари аҳолӣ (соли 2009)&nbsp;— 2,5 хазор доллар. (Ҷойи 177 дар ҷаҳон). Какао, кокос, [[биринҷ]], [[картошка]], [[сабзавот]], меваҳо парвариш карда мешаванд. Онхо чорвои калон парвариш мекунанд. Дар байни ҳунарҳои мардумӣ [[Кандакорӣ|кандакориҳои чӯбӣ]], истеҳсоли маснуоти [[марворид]], тахтаҳо, сабаду қаиқҳо бештар ривоҷ ёфтааст .

[[Содирот]]&nbsp;— 0,24&nbsp;миллиард доллар Соли 2008&nbsp; — маҳсулоти ҷангал, мохӣ, копра, равғани хурмо, какао .

== Аҳолӣ ==
Аксарияти аҳолии таҳҷойӣ дар ҷазираҳои Соломон — 552&nbsp;438 нафар (2006)  меланезиҳо мебошанд (94,5&nbsp;%). Ду гурӯҳи калони дигар&nbsp;— Полинезихо (3&nbsp;%) ва микронезиҳо (1,2&nbsp;%) мебошанд. Дар ҷазираҳо ба 74 забон ҳарф мезаданд, аммо чаҳортои он аз байн рафтаанд. [[Забони инглисӣ]]  — забони расмӣ аст, аммо танҳо 1-2 % нафар аҳолӣ  бо он ҳарф мезананд&nbsp;; Забони фаронсавӣ&nbsp;— Пидгини Соломонӣ низ забони гуфтугӯйи аст <ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands|title=Encyclopedia Britannica — Solomon Islands (Islands and nation, Pacific Ocean)|accessdate=26 серпня 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905093921/https://www.britannica.com/place/Solomon-Islands|archivedate=5 вересня 2015}}</ref> .

Шумораи аҳолӣ&nbsp;— 515&nbsp;870 нафар (барӯйхатгирии соли 2009).

Афзоиши солонаи аҳолӣ&nbsp;— 2.3&nbsp;% (барӯйхатгирии 2009). Сатҳи таваллуд&nbsp;— 26,9 ба 1000 ( 3,4 таваллуди  фарзанд ба як зан)

Фавт&nbsp;— 3,7 ба 1000 наф. аҳолӣ.

Давомнокии миёнаи умр&nbsp;— 71 сол барои мардон, 76 сол барои занон.

Таркиби этникӣ (тибқи барӯйхатгирии соли 2009) <ref name="census">{{Cite web|url=http://www.spc.int/prism/solomons/index.php/sinso-documents?view=download&fileId=59|title=Перепис населення Соломонових Островів (2009)|accessdate=9 квітня 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160308222731/http://www.spc.int/prism/solomons/index.php/sinso-documents?view=download&fileId=59|archivedate=8 березня 2016}}</ref> :

* Меланезиҳо&nbsp;— 95,3&nbsp;% (491&nbsp;466 нафар)
* Полинезихо&nbsp;— 3.1&nbsp;% (15&nbsp;911 нафар)
* Микронезихо&nbsp;— 1.2&nbsp;% (6446 нафар)
* чинӣ&nbsp;— 0,1&nbsp;% (654 нафар)
* аврупоиҳо&nbsp;— 0,1&nbsp;% (721 нафар)
* дигарон&nbsp;— 0,1&nbsp;% (672 нафар).

Ахолии шаҳр&nbsp;— 19.7&nbsp;% (101,798 нафар) (Барӯйхатгирии соли 2009).
=== Фарҳанг ===
Ҷазираҳои Соломон асосан намуди пешинаи фарҳангии худро нигоҳ доштааст. Дар [[деҳа]]<nowiki/>ҳо  расму оини анъанавӣ бартарӣ доранд: кулбаҳои сабук, росткунҷае, ки дар болои [[сутун]]<nowiki/>ҳо бо [[девор]]<nowiki/>ҳои бофташуда ва боми аз [[барг]]<nowiki/>ҳои [[хурмо]] сохта шуда зиёданд. Дар [[шаҳрак]]<nowiki/>ҳои калон биноҳои  авропоӣ бисёранд. Дар&nbsp;сарулибос, унсурҳои аврупоӣ ин анъанаро ба таври қобили мулоҳиза иваз карданд, аммо баъзе сокинони маҳаллӣ дар паҳлӯи худ бинтпӯшӣ ва доманҳои кӯтоҳро идома медиҳанд. Дар фарҳанги маънавии мардуми ҷазира расму оини [[анъана]]<nowiki/>вӣ бо замонавӣ зич алоқаманд аст. Дар байни аҳолии маҳаллӣ [[Фолклор|осори мардумӣ]], суруду рақсҳои аслӣ, ҳунарҳои мардумӣ  нисбатан хуб ҳифз шудаанд, аммо фарҳанги муосир низ ҷорӣ шудааст.

=== Дин ===
Тақрибан 97&nbsp;% аҳолии чазираҳои Соломон эътиқоди [[насрониён]]<nowiki/>ро эътироф мекунанд. Бузургтарин [[мазҳаб]] [[масеҳӣ]] аст.(Мувофиқи барӯйхатгирии соли 2009) <ref name="census">{{Cite web|url=http://www.spc.int/prism/solomons/index.php/sinso-documents?view=download&fileId=59|title=Перепис населення Соломонових Островів (2009)|accessdate=9 квітня 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160308222731/http://www.spc.int/prism/solomons/index.php/sinso-documents?view=download&fileId=59|archivedate=8 березня 2016}}</ref> :

* калисои Меланезия&nbsp;— 31.9&nbsp;% (164&nbsp;639 нафар)
* [[Калисои католикӣ|католикҳо]]&nbsp;— 19.6&nbsp;% (100&nbsp;999 нафар)
* Инҷилистҳои баҳрҳои ҷанубӣ&nbsp;— 17.1&nbsp;% (88&nbsp;395 нафар)
* Адвентистҳои рӯзи ҳафтум&nbsp;— 11.7&nbsp;% (60&nbsp;506 нафар)
* Калисои муттаҳидаи Папуа Гвинеяи Нав ва Ҷазираҳои Соломон&nbsp;— 10.1&nbsp;% (51&nbsp;919 нафар)
* Калисои ҳамкории масеҳӣ&nbsp;— 2.5&nbsp;% (сездаҳ&nbsp;153 нафар)
* дигар масеҳиён&nbsp;— 4.4&nbsp;%
* дигарон&nbsp;— 2.7&nbsp;% (14&nbsp;076 нафар)

Тақрибан 350 нафар [[мусулмон]] низ ҳастанд (маълумоти 2007) <ref>{{Cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90154.htm|title=International Religious Freedom Report 2007|accessdate=9 квітня 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119075046/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90154.htm|archivedate=19 січня 2012}}</ref> .

== Адабиёт ==
* {{Книга|заглавие=Океанія. Довідник|место=М.|издательство=Наука|год=1982}}
* ''Беллвуд П.'' Підкорення людиною Тихого океану. Південно-Східна Азія та Океанія в доісторичну епоху.&nbsp;— М.: Наука, Гл. редакція східної літератури, 1986.&nbsp;— 524&nbsp;с.&nbsp;— Серія «Слідами зниклих культур Сходу».
* ''Блон Жорж''. Великий час океанів: Тихий.&nbsp;— М.: Думка, 1980.&nbsp;— 205&nbsp;с.
* ''Вернер Ланге Пауль''. Горизонти Південного моря: Історія морських відкриттів в Океанії.&nbsp;— М.: Прогрес, 1987.&nbsp;— 288&nbsp;с.
* ''Гижицкий К.'' Письма с Соломоновых островов.&nbsp;— М.: Наука, Гл. редакция восточной литературы, 1974.&nbsp;— 200&nbsp;с. {{Ref-ru}}
* ''Майтингер Кэролайн.'' Охота за головами на Соломоновых островах.&nbsp;— М.: Географгиз, 1957.&nbsp;— 309&nbsp;с. {{Ref-ru}}
* ''Малаховский К. В.'' Соломоновы острова.&nbsp;— М.: Наука, 1978.&nbsp;— 96&nbsp;с.&nbsp;— Серия «Страны и народы». {{Ref-ru}}
* ''Риделанд Финн.'' Острів в Меланезії.&nbsp;— М.: Наука, Гл. редакція східної літератури, 1973.&nbsp;— 144&nbsp;с.&nbsp;— Серія «Подорожі країнами Сходу».
* ''Рубцов Б. Б.'' Океанія.&nbsp;— М.: Наука, 1991.&nbsp;— 176&nbsp;с.&nbsp;— Серія «Країни і народи».
* ''Стингл Милослав''. Пригоди в Океанії.&nbsp;— М.: Правда, 1986.&nbsp;— 592&nbsp;с.
* «Австралия и Океания. Антарктида» (серия «Страны и народы» в 20 томах), Москва, «Мысль», 1981, стр. 153—156, ст. «Соломоновы острова» {{Ref-ru}}
* Большой атлас мира, издание четвёртое, The Reader's Digest World Atlas, 2007, ISBN 978-5-89355-169-3, стр. 73, 79 {{Ref-ru}}

== Пайвандҳо ==
{{Умуми}}
* [http://leksika.com.ua/18470117/legal/solomonovi_ostrovi Ҷазираҳои Соломон] {{Бойгонишуда|url=https://web.archive.org/web/20170303113459/http://leksika.com.ua/18470117/legal/solomonovi_ostrovi|date=3 березня 2017}} // Юридична енциклопедія : [дар 6 ҷилд] / ред. кол.: Ю. С. Шемшученко (мухаррири рееп.) [ва гайра] . — К. : Энсиклопедияи Украина ба номи М.П.Бажана, 2003. — Т. 5: П — С. — 736 бо. — <nowiki>ISBN 966-7492-05-2</nowiki> .
* Соломонові Острови // Луғати универсалӣ-энсиклопедия . — нашри 4. — К. : Тека, 2006.
== Эзоҳ ==
{{Эзоҳ}}
{{Уқёнусия}}
{{ПБ}}
[[Гурӯҳ:Меланезия]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳо ва қаламравҳои англисзабон]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳо — узви СММ]]
[[Гурӯҳ:Подшоҳии машрута]]
[[Гурӯҳ:Давлатҳои ҷазиравӣ]]
[[Гурӯҳ:Кишварҳои Уқёнусия]]
[[Гурӯҳ:Ҷазираҳои Соломон]]
[[Гурӯҳ:Саҳифаҳое, ки бо тарҷумаҳои ношинос оварда шудаанд]]