Ҷазираҳои Соломон

Вироиши пайвандҳо
Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Ҷазираҳои Соломон
Solomon Islands
Парчам Нишон
Шиор: нест
Суруди миллӣ: «[[Суруди миллии Ҷазираҳои Соломон|]]»
Рӯзи истиқлолият
Забонҳои расмӣ
Пойтахт Ҳониара
Шаҳри калонтарин
Идораи давлат
Масоҳат
  • Ҳамагӣ
  • Фоизи об. 		-ум ҷой дар ҷaҳон
км²
 %
Аҳолӣ
  • Ҳамагӣ
  • Зичӣ 		-ум ҷой дар ҷaҳон

нафар/км²
Пули миллӣ
Интернет-Домен .sb
Коди телефон +
Соат UTC

Ҷазираҳои Соломон ( англ. Solomon Islands ) — кишваре дар қисми ғарбии уқёнуси Ором дар шарқи Гвинеяи Нав, ки аз садҳо ҷазира иборат аст. Пойтахт - шаҳри Хониара дар ҷазираи Гвадалканал.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар ҷазираҳои Соломон ҳазорон сол пеш меланезиҳо зиндагӣ мекарданд.

Ҷазираҳои Соломон дар соли 1568 аз ҷониби сайёҳи испанӣ Алваро Менданя де Нейра кашф шуда буд, ки аз сокинони маҳаллӣ тилло иваз кард ва ин ҷазираҳоро Ҷазираҳои Соломон номид ва онҳоро бо "Кишвари тиллоии Сулаймон" муқоиса мекард. Инчунин ҷазираҳо аз ҷониби инглис Филипп Картерет дар соли 1767 аз нав кашф карда шуданд. Бритониёи Кабир дар солҳои 1890 бар ҷазираҳои Соломон протекторат таъсис дод.

Моҳи июли соли 1978 ҷазираҳои Соломон аз Бритониёи Кабир мустақил шуданд.

Тағйир додани мақоми давлатии ҷазираҳо дар соли 2019 аз Тайван ба Ҷумҳурии Мардумии Чин боиси эътиорзи аҳолӣ гардид. Карор дар бораи ёрии ҳарбиро ҳукуматҳои Папуа Гвинеяи Нав , (ваъда додааст, ки 30 нафар низомиёни Қувваи сулҳоварро фиристад [1] ) ва Фиҷи (ба чазирахои Соломон 50 нафар хизматчиёни ҳарбиро фиристод [2] ) кабул кардаанд .

Сиёсат ва ҳукумат[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҷазираҳои Соломон як Подшоҳии машрута (мутлақияти конститутсионӣ) буда, ҳукумат дорад. Подшоҳи Ҷазираҳои Соломон - подшоҳи Бритониёи Кабир - сарвари давлат; Генерал-губернатор, ки парлумон ба муҳлати панҷ сол интихоб мекунад, онро намояндагӣ мекунад. Парлумони якпалатагӣ аз 50 вакил иборат аст, ки барои чаҳор сол интихоб мешаванд. Парлумон метавонад бо аксарияти овозҳои аъзои он пеш аз мӯҳлат пароканда карда шавад. Намояндагии парлумонӣ дар ҳавзаҳои интихоботӣ бо як узви парлумон асос меёбад. Ҳуқуқи овоздиҳии шаҳрвандони синнашон аз 18 сола боло аст. Сардори ҳукумат — сарвазир, ки онро парлумон интихоб мекунад. Сарвазир дигар аъзоёни ҳукуматро таъин мекунад. Ба ҳар вазорат як аъзои ҳукумат рохбарӣ мекунад. Аъзои ҳукумат бо котиби доимӣ кор мекунад — мансабдоре, ки ба аппарати вазорат рохбарӣ мекунад.

Бахшбандии кишварӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Кишвар ба 10 вилояти маъмурӣ тақсим шудааст, ки 9-тои онҳо  — музофотҳое ҳастанд, ки онҳоро маҷлисҳои интихобшудаи музофотӣ идора мекунанд ва 10-ум — шахри Хониара, ки онро мунитсипалитет идора мекунад.

Ҷуғрофия[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҷазираҳои Соломон
Намоиш аз ҳавои Ҷазирахои Соломон
Намои Хониара, пойтахти кишвар
Соҳили ҷазираи Гвадалканал дар наздикии Висале

Ҷазираҳои Соломон масоҳати 27 600 км² -ро ишғол мекунанд. Давлат як қисми галлаҷазираҳои ҳамномро дар уқёнуси Ором, дар Меланезия, дар шарқи ҷазираи Гвинеяи Нав фаро мегирад. Ҷазираҳои калонтарини галлаҷазираҳо: Бугенвилл, Гвадалканал, Санта-Изабел, Малайта, Сан-Кристобал, Чоизул, Ҷорҷияи Нав . Он инчунин ҷазираҳои Велла Лавелла, Коломбангара, Ганонга, Гизо, Рендова, Вангуку, Гатукан, Тетипарӣ ва гурӯҳҳои ҷазираҳои Дафф, Санта-Круз, Расселла, Своллоу, Нггела ва ҷазираҳои Беллона, Реннелл, Шортлендро ишғол мекунад. Шортленд, Фауро ва дигарон), Онтонг Ява, Стюарт ва ғайра.

Қисми шимолии галлаҷазираҳо (ҷазираҳои Бугенвилл, Бука, Ниссан ва баъзе обсангҳо аст ) ба ҳайати Папуаи Гвинеяи Нав дохил мешавад; боқимонда, қисми бештар — ба давлати чазирахои Соломон тааллук дорад.

Ҷазираҳо асосан аз пасмондаҳои вулқонӣ ба вуҷуд омадаанд; ҳоло ҳам вулқонҳои фаъол мавҷуданд ( Багана ; Балби ). Баландтарин кӯҳ (2335 м) — Попоманасеу (англ англ. Mount Popomanaseu ) аст. Ҷазираҳои Соломон дар минтақаи аз ҷиҳати сейсмикӣ хатарнок ҷойгиранд, ки дар он ҷо заминларза аксаран рух медиҳад. Моҳи январи соли 2010 заминларзае бо шиддати 7,2 балл рух дод, ки боиси сунамӣ бо баландии максималии мавҷи об 2,5 метр гардид. Умуман, тахмин ҳазор нафар одамон бе манзил монданд. 23 апрели соли 2011 заминларза бо шиддати 6,9 балл ба қайд гирифта шуд. 6 феврали соли 2013 заминларза ба шиддати 8 балл рух дод.

Иқлим[вироиш | вироиши манбаъ]

Иқлимаш субэкваториалӣ, хеле намнок аст. Ҳарорати миёнаи моҳона аз 26 то 28 дараҷа аст °C. Бориш аз 2300 то 7500 мм дар як сол. Аз моҳи май то октябр шамоли ҷанубу шарқӣ, аз моҳи декабр то март — мусони экватории шимолу ғарбӣ ҳукмфармост. Дарёҳои кӯтоҳи пуроб мавҷуданд. Қисми зиёди ҷазираҳоро ҷангалҳои ҳамешасабз фаро гирифтаанд.. Олами Ҳайвонот: каламушҳо, кӯршапаракҳо, тимсоҳҳо, калтакалосҳо, морҳо, қурбоққаҳои азим ; паррандагон — кабӯтарҳои ваҳшӣ, тӯтиҳо ва ғайра.

Экология[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар ҷазираҳо якчанд вулқонҳои фаъол ва нисбатан ором мавҷуданд. Аз ҳама фаъолтарин вулқонҳои Тинакул ва Кавачи мебошанд.

Иқтисод[вироиш | вироиши манбаъ]

Асоси иқтисодиёти кигвар — кишоварзӣ, моҳидорӣ, дарахтбурӣ аст. Аз чор се ҳиссаи коргарон дар соҳаи кишварзӣ, инчунин дар мохидорй ва дарахтбурй кор мекунанд. 5% дар соҳаи саноат (коркарди мохӣ, чубу тахта) кор мекунанд , дар соҳаи хизматрасонй — 20 %. ММД ба ҳар сари аҳолӣ (соли 2009) — 2,5 хазор доллар. (Ҷойи 177 дар ҷаҳон). Какао, кокос, биринҷ, картошка, сабзавот, меваҳо парвариш карда мешаванд. Онхо чорвои калон парвариш мекунанд. Дар байни ҳунарҳои мардумӣ кандакориҳои чӯбӣ, истеҳсоли маснуоти марворид, тахтаҳо, сабаду қаиқҳо бештар ривоҷ ёфтааст .

Содирот — 0,24 миллиард доллар Соли 2008  — маҳсулоти ҷангал, мохӣ, копра, равғани хурмо, какао .

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Аксарияти аҳолии таҳҷойӣ дар ҷазираҳои Соломон — 552 438 нафар (2006) меланезиҳо мебошанд (94,5 %). Ду гурӯҳи калони дигар — Полинезихо (3 %) ва микронезиҳо (1,2 %) мебошанд. Дар ҷазираҳо ба 74 забон ҳарф мезаданд, аммо чаҳортои он аз байн рафтаанд. Забони инглисӣ — забони расмӣ аст, аммо танҳо 1-2 % нафар аҳолӣ бо он ҳарф мезананд ; Забони фаронсавӣ — Пидгини Соломонӣ низ забони гуфтугӯйи аст [3] .

Шумораи аҳолӣ — 515 870 нафар (барӯйхатгирии соли 2009).

Афзоиши солонаи аҳолӣ — 2.3 % (барӯйхатгирии 2009). Сатҳи таваллуд — 26,9 ба 1000 ( 3,4 таваллуди фарзанд ба як зан)

Фавт — 3,7 ба 1000 наф. аҳолӣ.

Давомнокии миёнаи умр — 71 сол барои мардон, 76 сол барои занон.

Таркиби этникӣ (тибқи барӯйхатгирии соли 2009) [4] :

  • Меланезиҳо — 95,3 % (491 466 нафар)
  • Полинезихо — 3.1 % (15 911 нафар)
  • Микронезихо — 1.2 % (6446 нафар)
  • чинӣ — 0,1 % (654 нафар)
  • аврупоиҳо — 0,1 % (721 нафар)
  • дигарон — 0,1 % (672 нафар).

Ахолии шаҳр — 19.7 % (101,798 нафар) (Барӯйхатгирии соли 2009).

Фарҳанг[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҷазираҳои Соломон асосан намуди пешинаи фарҳангии худро нигоҳ доштааст. Дар деҳаҳо расму оини анъанавӣ бартарӣ доранд: кулбаҳои сабук, росткунҷае, ки дар болои сутунҳо бо деворҳои бофташуда ва боми аз баргҳои хурмо сохта шуда зиёданд. Дар шаҳракҳои калон биноҳои авропоӣ бисёранд. Дар сарулибос, унсурҳои аврупоӣ ин анъанаро ба таври қобили мулоҳиза иваз карданд, аммо баъзе сокинони маҳаллӣ дар паҳлӯи худ бинтпӯшӣ ва доманҳои кӯтоҳро идома медиҳанд. Дар фарҳанги маънавии мардуми ҷазира расму оини анъанавӣ бо замонавӣ зич алоқаманд аст. Дар байни аҳолии маҳаллӣ осори мардумӣ, суруду рақсҳои аслӣ, ҳунарҳои мардумӣ нисбатан хуб ҳифз шудаанд, аммо фарҳанги муосир низ ҷорӣ шудааст.

Дин[вироиш | вироиши манбаъ]

Тақрибан 97 % аҳолии чазираҳои Соломон эътиқоди насрониёнро эътироф мекунанд. Бузургтарин мазҳаб масеҳӣ аст.(Мувофиқи барӯйхатгирии соли 2009) [4] :

  • калисои Меланезия — 31.9 % (164 639 нафар)
  • католикҳо — 19.6 % (100 999 нафар)
  • Инҷилистҳои баҳрҳои ҷанубӣ — 17.1 % (88 395 нафар)
  • Адвентистҳои рӯзи ҳафтум — 11.7 % (60 506 нафар)
  • Калисои муттаҳидаи Папуа Гвинеяи Нав ва Ҷазираҳои Соломон — 10.1 % (51 919 нафар)
  • Калисои ҳамкории масеҳӣ — 2.5 % (сездаҳ 153 нафар)
  • дигар масеҳиён — 4.4 %
  • дигарон — 2.7 % (14 076 нафар)

Тақрибан 350 нафар мусулмон низ ҳастанд (маълумоти 2007) [5] .

Адабиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Океанія. Довідник. — М.: Наука, 1982.
  • Беллвуд П. Підкорення людиною Тихого океану. Південно-Східна Азія та Океанія в доісторичну епоху. — М.: Наука, Гл. редакція східної літератури, 1986. — 524 с. — Серія «Слідами зниклих культур Сходу».
  • Блон Жорж. Великий час океанів: Тихий. — М.: Думка, 1980. — 205 с.
  • Вернер Ланге Пауль. Горизонти Південного моря: Історія морських відкриттів в Океанії. — М.: Прогрес, 1987. — 288 с.
  • Гижицкий К. Письма с Соломоновых островов. — М.: Наука, Гл. редакция восточной литературы, 1974. — 200 с. (рус.)
  • Майтингер Кэролайн. Охота за головами на Соломоновых островах. — М.: Географгиз, 1957. — 309 с. (рус.)
  • Малаховский К. В. Соломоновы острова. — М.: Наука, 1978. — 96 с. — Серия «Страны и народы». (рус.)
  • Риделанд Финн. Острів в Меланезії. — М.: Наука, Гл. редакція східної літератури, 1973. — 144 с. — Серія «Подорожі країнами Сходу».
  • Рубцов Б. Б. Океанія. — М.: Наука, 1991. — 176 с. — Серія «Країни і народи».
  • Стингл Милослав. Пригоди в Океанії. — М.: Правда, 1986. — 592 с.
  • «Австралия и Океания. Антарктида» (серия «Страны и народы» в 20 томах), Москва, «Мысль», 1981, стр. 153—156, ст. «Соломоновы острова» (рус.)
  • Большой атлас мира, издание четвёртое, The Reader's Digest World Atlas, 2007, ISBN 978-5-89355-169-3, стр. 73, 79 (рус.)

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Викианбор маводҳои вобаста ба мавзӯи
  • Ҷазираҳои Соломон Бойгонӣ шудааст 3 березня 2017. // Юридична енциклопедія : [дар 6 ҷилд] / ред. кол.: Ю. С. Шемшученко (мухаррири рееп.) [ва гайра] . — К. : Энсиклопедияи Украина ба номи М.П.Бажана, 2003. — Т. 5: П — С. — 736 бо. — ISBN 966-7492-05-2 .
  • Соломонові Острови // Луғати универсалӣ-энсиклопедия . — нашри 4. — К. : Тека, 2006.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. ↑ NEWS. Papua New Guinea to deploy peacekeepers to Solomon Islands (en-US). TICKER NEWS (26 ноябри 2021). 29 апрели 2022 санҷида шуд.
  2. ↑ Reuters. Fiji sends 50 peacekeepers to Solomon Islands(англ.). the Guardian (29 November 2021). 29 апрели 2022 санҷида шуд.
  3. ↑ Encyclopedia Britannica — Solomon Islands (Islands and nation, Pacific Ocean). 26 серпня 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 вересня 2015.
  4. ↑ 4.0 4.1 Перепис населення Соломонових Островів (2009). 9 квітня 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 8 березня 2016.
  5. ↑ International Religious Freedom Report 2007. 9 квітня 2016 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 січня 2012.


Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҷазираҳои_Соломон&oldid=1349507"