Актиний

89	Актиний
Ac 227,028
6d17s2

Актиний (лотинӣ Actinium) Ac — элементи химиявии радиоактиви гурӯҳи III ҷадвали даврии Менделеев, рақами ат. 89. Изотопҳои собит надорад. Соли 1899 олими франсавӣ актиний Деборн ҳангоми тадқиқи партовҳои коркарди маъдани уран кашф кардааст. 10 изомери радиоактиви актиний (массаи атомиашон аз 221 то 230) маълуманд. Изомери нисбатан собиташ 227Ac (даври нимкоҳишаш T1/2 = 21,8 сол); β-нур (98,8%) ва α-нур (1,2%) мебарорад. Изотопҳои 227Ac ва 228Ac чун ҷузъи элементҳои радиоактив дар табиат дар маъданҳои уран ва торий дучор мешаванд. Актиний дар қишри замин хеле кам (6 • 10-10 фоизи массаи он) аст. Актиний металли сафеди нуқратоб аст; ҳарорати гуд. 1050 ± 50°С. Аз сабаби радиоактивияти баланд доштан дар торикӣ суст шуоъ мебарорад. Дар ҳавои нам бо пардаи сафеди оксид пӯшида мешавад. Актиний дар пайвастҳояш 3-валента аст. Қариб ҳамаи намакҳои актиний сафед буда, дар маҳлул беранганд. Актиний ҳамаи пайвастҳои La (гидрооксид, фосфат, оксалат, карбонат, фторсиликат ва ғайра)-ро ҳосил мекунад. Гидрооксиди Ас (ОН)3 нисбат ба гидрооксиди La хосияти асосии бештар зоҳир менамояд. Хосияти химиявии актиний ва лантан бо ҳамдигар наздиканд, бинобар ин аз манбаъҳои табиӣ дар шакли тоза ҷудо кардани актиний хеле душвор аст. Актиний (227Ас) бо миқдори хеле кам бо роҳи сунъӣ дар натиҷаи бо нейтронҳо нурборон кардани 226Ra ҳосил карда мешавад. Омехтаи 227Ac бо бериллий барои ҳосил кардани манбаъҳои нейтронӣ истифода мегардад.

Сарчашма

• А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — 608 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2021, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.