Қайсари Аминпур

Қайсари Аминпур
форсӣ: قیصر امین‌پور‎
Таърихи таваллуд:	23 апрел 1959(1959-04-23)
Зодгоҳ:	Шӯштар, Устони Хӯзистон, Эрон
Таърихи даргузашт:	30 октябр 2007(2007-10-30) (48 сол)
Шаҳрвандӣ (табаият):	Дудмони Паҳлавӣ  Эрон
Навъи фаъолият:	шоир
Забони осор:	форсӣ
Парвандаҳо дар Викианбор

Қайсари Аминпур (форсӣ: قیصر امین‌پور‎; 22 апрели 1959, деҳаи Гутванд, устони Хӯзистон, Эрон — 30 октябри 2007, Теҳрон) — шоир ва муҳаққиқи эронӣ.

Зиндагинома

Қайсари Аминпур дар 2 урдибиҳишти 1338 (22 апрели 1959) дар Гетвенд, ки аз тавобеъи шаҳристони Шӯштар дар устони Хузистон буд, ба дунё омад. Падараш Мурод ном дошт. Давраи роҳнамоӣ ва мутавасситаро дар мадрасаи роҳнамои доктор Муъйин ва Оятуллоҳи Толиқонии Дизфул гузаронд ва дар соли 1357 (1978) дар риштаи домпизишкии Донишгоҳи Теҳрон пазируфта шуд, вале пас аз муддате аз таҳсил дар ин ришта инсироф дод.

Қайсари Аминпур дар соли 1363 (1984) бори дигар, аммо дар риштаи забону адабиёти форсӣ ба донишгоҳ рафт ва ин риштаро то мақтаъи доктаро гузаронд ва дар соли 1376 (1999) аз рисолаи доктории худ бо роҳнамои Муҳаммадризо Шафеъии Кадканӣ бо унвони «Суннат ва навоварӣ дар шеъри муъосир» дифоъ кард. Ин рисола дар соли 1383 (2004) аз сӯи интишороти илмӣ ва фарҳангӣ мунташир шуд.

Ӯ дар соли 1358 (1974) ба ҳамроҳи Сайидҳасан Ҳусайнӣ аз ҷумлаи шоироне буд, ки дар шаклгирӣ ва истимрори фаъолитҳои воҳиди шеъри ҳавзаи ҳунарӣ то соли 1366 (1987) таъсиргузор буд. Вай тайи ин даврон масъулияти сафҳаи шеърии ҳафтҳномаи "Сурӯш"-ро бар ӯҳда дошт ва аввалин маҷмӯъаи шеъри худро дар соли 1363 (1985) мунташир кард. Аввалини маҷмӯъаи ӯ «Дар кӯчаи офтоб» дафтаре аз рубоӣ ва дубайтӣ буд ва ба думболи он «Танаффуси субҳ» теъдоде аз ғазалҳо ва ҳудуди бист шеъри нимоиро дарбар мегирифт, ки албатта баъзе ба иштибоҳ ин ашъорро сафед мепиндоранд. Ин китоб аз сӯи интишороти Ҳавзаи ҳунарӣ вобаста ба созмони таблиғоти исломӣ ба чоп расид. Аминпур ҳеч гоҳ ашъори фоқиди вазн насуруд ва дар айни ҳол ин навъи шеърро низ ҳаргиз рад накард.

Қайсари Аминпур тадрис дар донишгоҳро дар соли 1367 (1988) дар Донишгоҳи аз-Заҳро оғоз кард ва сипас дар соли 1369 (1990) дар Донишгоҳи Теҳрон машғули тадрис шуд. Вай ҳамчунин дар соли 1368 (1989) муваффақ ба касби Ҷоиза Нимо Юшиҷ мавсум ба "Мурғи омини булӯрин" шуд. Аминпур дар соли 1382 (2003) ба унвони Узв пайвастаи Фарҳангистони забону адаби форсӣ баргузида шуд. Вай дар соли 1386 (2007) бар асари бемории куллия ва қалб дар бемористони Дайи Теҳрон даргузашт.

Эҷодиёт

Осори манзумаш дар маҷмӯаҳои «Танаффуси субҳ» (1984), «Дар кӯчаи офтоб» (1984), «Тӯфон дар паронтез» (1986), «Зуҳри рӯзи даҳум» (1986), «Бе бол паридан», «Гуфтугӯҳои бе гуфтугӯ» (ҳарду 1991), «Оинаҳои ногаҳон» (1993), «Ба қавли парасту» (1996), «Гузинаи ашъор» (1999), «Гулҳо ҳама офтобгардонанд» (2001), «Шеър ва кӯдакӣ» (2006), «Дастури забони ишқ» (2007) ба табъ расидаанд. Инчунин Қайсари Аминпур рисолаи илмиеро дар мавзӯъи «Суннат ва навоварӣ» дар Теҳрон ҳимоя кардааст (1997). Қайсари Аминпур шоири навҷӯй ва навгӯй буд. Дар офариниши каломи манзум тарз ва услуби баёни хоси худро дошт. Қайсари Аминпур дар қолаби шеъри сафед ва шеъри суннатӣ эҷодиёти ирфонӣ ва ишқӣ дорад. Барои китоби «Мисли чашма, мисли рӯд» ӯ ба гирифтани ҷоизаи Нимо Юшиҷ (1989) сарфароз гардид. Узви пайвастаи Фарҳангистони забон ва адабиёти форсӣ аз с. 2003.

Намунаи ашъор

Пеш аз инҳо фикр мекардам, Худо

Хонае дорад канори абрҳо.

Мисли қасри подшоҳи қиссаҳо,

Хиште аз аламос, хиште аз тило.

Пояҳои бурҷаш аз оҷу булӯр,

Бар сари тахте нишаста бо ғурӯр.

Моҳ барқи кӯчаке аз аз тоҷи Ӯ,

Ҳар ситора пулаке аз тоҷи Ӯ.

Атласи пероҳани Ӯ осмон,

Нақши рӯйи домани Ӯ Каҳкашон

Раъду барқи шаб танини хандааш,

Селу тӯфон наъраи туфандааш.

Дукмаи пероҳани Ӯ Офтоб,

Барқи тиру ханҷари Ӯ Моҳтоб.

Ҳеч кас аз ҷойи Ӯ огоҳ нест,

Ҳеч касро дар ҳузураш роҳ нест.

Пеш аз инҳо хотирам дилгир буд,

Аз Худо дар зеҳнам ин тасвир буд.

Он Худо бераҳм буду хашмгин,

Хонааш дар осмон дӯр аз замин.

Буд, аммо дар миёни мо набуд,

Меҳрубону соддаву зебо набуд.

Дар дили Ӯ дӯстӣ ҷое надошт,

Меҳрубонӣ ҳеч маъное надошт.

Ҳар чи мепурсидам аз худ аз Худо,

Аз замин, аз осмон, аз абрҳо.

Зуд мегуфтанд: Ин кори Худост,

Пурсуҷӯ аз кори Ӯ коре хатост.

Ҳар чи мепурсӣ, ҷавобаш оташ аст,

Об агар хӯрдӣ, ҷавобаш оташ аст.

То бибандӣ чашм, кӯрат мекунад,

То шудӣ наздик, дӯрат мекунад.

Каҷ гушӯдӣ даст, сангат мекунад,

Каҷ ниҳодӣ пой, лангат мекунад.

То хато кардӣ, азобат медиҳад,

Дар миёни оташ обат мекунад.

Бо ҳамин қисса дилам машғул буд,

Хобҳоям хоби деву ғӯл буд.

Хоб медидам, ки ғарқи оташам,

Дар даҳони шуълаҳои саркашам.

Дар даҳони аждаҳои хашмгин,

Бар сарам борони гурзи оташин.

Маҳв мешуд наъраҳоям бесадо,

Дар танини хандаи хашми Худо...

Нияти ман дар намозу дар дуъо,

Тарс буду ваҳшат аз хашми Худо.

Ҳар чи мекардам, ҳама аз тарс буд,

Мисли аз бар кардани як дарс буд..

Мисли тамрини ҳисобу ҳандаса,

Мисли танбеҳи мудири мадраса.

Талх, мисли хандаи беҳавсала,

Сахт, мисли ҳалли садҳо масъала.

Мисли таклифи риёзӣ сахт буд,

Мисли сарфи феъли мозӣ сахт буд.

То ки як шаб даст дар дасти падар,

Роҳ афтодам ба қасди як сафар.

Дар миёни роҳ, дар як русто,

Хонае дидем, хубу ошно.

Зуд пурсидам: Падар! Инҷо куҷост?

Гуфт: Инҷо хонаи хуби Худост!

Гуфт: Инҷо мешавад як лаҳза монд,

Гӯшаи хилват намози содда хонд.

Бо вузӯе дасту рӯйе тоза кард,

Бо дили худ гуфтугӯи тоза кард.

Гуфтамаш, пас он Худои хашмгин,

Хонааш инҷост? Инҷо дар замин?

Гуфт: Оре хонаи Ӯ бериёст,

Фаршҳояш аз гилему бурёст.

Меҳрубону соддаву бекина аст,

Мисли нуре дар дили ойина аст.

Одати Ӯ нест хашму душманӣ,

Номи Ӯ нуру нишонаш равшанӣ.

Хашм номе аз нишониҳои Ӯст,

Ҳолате аз меҳрубониҳои Ӯст.

Қаҳри Ӯ аз оштӣ ширинтар аст,

Мисли қаҳри меҳрубони модар аст.

Дӯстиро дӯст маънӣ медиҳад,

Қаҳр ҳам бо дӯст маънӣ медиҳад.

Ҳеч кас бо душмани худ қаҳр нест,

Қаҳри Ӯ ҳам як нишон аз дӯстист.

Тоза фаҳмидам Худоям ин Худост,

Ин Худои меҳрубону ошност.

Дӯсте аз ман ба ман наздиктар,

Аз раги гардан ба ман наздиктар!

Он худои пеш аз инро бод бурд,

Номи ӯро ҳам дилам аз ёд бурд.

Он худо мисли хаёлу хоб буд,

Чун ҳубобе нақши рӯйи об буд.

Метавонам баъд аз ин бо ин Худо,

Дӯст бошам, дӯсти поку бериё.

Метавон бо ин Худо парвоз кард,

Суфраи дилро барояш боз кард.

Метавон дар бораи гул ҳарф зад,

Софу содда мисли булбул ҳарф зад.

Чика-чика мисли борон роз гуфт,

Бо ду қатра сад ҳазорон роз гуфт.

Метавон бо Ӯ самимӣ ҳарф зад,

Мисли ёрони қадимӣ ҳарф зад.

Метавон таснифе аз парвоз хонд,

Бо алифбои сукут овоз хонд.

Метавон мисли алафҳо ҳарф зад,

Бо забони беалифбо ҳарф зад.

Метавон дар бораи ҳар чиз гуфт,

Метавон шеъре хаёлангез гуфт.

Мисли ин шеъри равону ошно:

Пеш аз инҳо фикр мекардам, Худо...

Осор

• Як дарича осмон, Д., 2010;
• Ҳамзоди ошиқони ҷаҳон, Т., 2010.

Адабиёт

• Аҷамӣ Муҳаммадалӣ, Ҳақ ба сукут буд…, г. «Адабиёт ва санъат», № 47 (1998).

Сарчашма

• Аминпур Қайсар // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.