Ардона

Ардона
Табақабандии илмӣ
рутбаҳои мобайнӣ Домен: Эукариотҳо Олам: Наботот Шоха: Гулдорон Синф: Дупаллаиҳо Забартартиб: Rosanae Тартиб: Панираксонон Оила: Тугмачагулҳо Зероила: Тугмачагулҳо Триба: Тугмачагулҳо Ҷинс: Хатмӣ Гуна: Ардона
Номи байнулмилалии илмӣ
Althaea armeniaca Ten.
Сомонашиносӣ дар Викигуна Тасвирот дар Викианбор ITIS   1132789 NCBI   446321 EOL   5408877 GRIN   t:313615 IPNI   558770-1 TPL   kew-2631499

Ардона, гулхайрии сурх, гулхайрии даштӣ (лот. Althaéa armeniáca) — гиёҳест худрӯй аз ҷинси гули хайрӣ.

Тавсифоти гиёҳшинохтӣ

Пояаш рост (аз 60 см то 2 м қад мекашад). Баргаш сегӯша, паррадор ё панҷашакл, одатан серпашмак. Гулаш гулобӣ. Мевааш сертухм; тухмаш гурдашакл, қаҳваранги сурхтоб. Моҳҳои июн — июл гул карда тухм мебандад. Ардона, одатан, дар алафзор, ҷангали гармсер, пистазор, замини партов, канори ҷӯйбор (мавзеъҳои ҷануби Тоҷикистон, воҳаи рӯди Сир, қаторкӯҳи Туркистон, 500—900 м баландтар аз с. б.) ва чун алафи бегона дар киштзори ғалладона месабзад.

Корбурди пизишкӣ

Ардона гиёҳи доруии маълум аст. Табибони халқӣ бо ҷӯшоби реша ва баргу гулаш дарди қафаси сина, сулфа, хунпартоӣ, дарди гулӯ ва ғайраро табобат мекунанд. Занону духтарон бо ҷӯшоби гулаш сар мешӯянд. Марҳами бех ва гулу барги ардонаро ба ҳафтпӯст, дунбал ва ғайра мебанданд. Дар тибби муосир нақеъ, қиёми хушк ва обакӣ, шарбат ва хокаи бехи онро чун доруи зидди илтиҳоб, балғамовар (асосан ҳангоми қабзияти роҳи нафас) ва иллати узвҳои ҳозима (исҳол, илтиҳоб, энтроколит) истифода мебаранд. Бо шарбати решааш баъзе доруҳоро хуштаъм мекунанд. Бехи ардона ҷузъи таркибии чанд навъ доруи наботист. Ардона гули базеби худрӯст. Гулаш сершаҳд аст. Решаи ардона ба миқдори зиёд луоб, оҳар, моддаҳои даббоғӣ, пектин, аспарагин, бетаин, сахароза ва микроэлементҳо дорад.

Адабиёт

• Ардона // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.