Визвизакҳо

Визвизакҳо
Зернистая жужелица (Carabus granulatus) — типовой вид типового рода семейства
Табақабандии илмӣ
ХАТО: шаблони орояшинохтӣ нест. Параметрҳои parent ва rangро пур кунед. Хонавода: Визвизакҳо
Номи байнулмилалии илмӣ
Carabidae Latreille, 1802
Номенклатурный тип
Carabus
Подсемейства
Amblytelinae (оспаривается) Апотомины (Apotominae) Бомбардиры (Brachininae) Жужелицы-головачи (Broscinae) Жужелицы (Carabinae) Скакуны (Cicindelinae) (оспаривается) Cicindinae Тинники (Elaphrinae) Харпалины (Harpalinae) Hiletinae Лорицерины (Loricerinae) Пауссины (Paussinae) Мелэнины (Melaeninae) Migadopinae Плотинники (Nebriinae) (оспаривается) Nototylinae Омофроны (Omophroninae) Бомбардиры (Paussinae) Promecognathinae Псидрины (Psydrinae) Скариты (Scaritinae) Сиагонины (Siagoninae) Трехины (Trechinae)
Сомонашиносӣ дар Викигуна Тасвирот дар Викианбор ITIS   109234 NCBI   41073 EOL   7467 FW   69183

Визвизакҳо (лот. Carabidae) — яке аз оилаҳои калон ва сершумори гамбускҳо.

Дарозии танашон 2-8 см. Сарашон борик, як ҷуфт мӯйлаби риштамонанд доранд. Пешболҳояшон, маъмулан, тамоми шикамро мепӯшанд; онҳо баъзан бо ҳам мепайванданд, ки дар натиҷа болҳо нест ё хеле заиф мешаванд. Дар бисёри визвизакҳо ғадуди мақъад нағз инкишоф ёфтааст ва моеи сӯзон хориҷ мекунад. Кирминаи визвизакҳо дарози серҳаракат, бештар сиёҳи ҷилодор аст; дар зери пӯстлохи дарахт, ушна, хок ва ғ. пила метанад. Аксар визвизакҳо ҳашароти даранда мебошанд. Визвизакҳо нармбаданҳо, кирминаи ҳашарот ва ҳар гуна мавҷудоти бемуҳра (масалан, кирми лойхӯрак, тӯқумшуллук ва ғ.)-ро мехӯранд; ғизои баъзеи онҳо рустаниҳост. Визвизакҳо-и рустанихӯр (Carabus staudingeri) ба ғаллазор, ҷангал ва боғ зарар мерасонанд. Баъзе визвизакҳо (Carabus, Cabosoma ва ғ.) зараррасонҳои ғалла ва ҷангалу боғро нест мекунанд. Визвизакҳо, маъмулан, рӯзона дар зери сангу баргҳои хазон пинҳон гашта, шабона фаъол мешаванд. Визвизакҳо тақр. 20 ҳазор намуд доранд. Онҳо дар тамоми дунё (бештар дар мамлакатҳои иқлимашон муътадили Аврупо ва Осиё) дучор меоянд. Дар Тоҷикистон тақр. 1000 намуди визвизакҳо (бештар аз ҷинси Carabus) зиндагӣ мекунанд. Дар туғайзорҳои ҷумҳурӣ 40, дар минтақаҳои ҷангалзори паҳнбарги кӯҳҳо тақр. 80 ва дар навоҳии кӯҳсори Ҳисору Дарвоз тақр. 110 намуди визвизакҳо ба қайд гирифта шудаанд. Визвизакҳо асосан дар соҳили кӯлу обанборҳо зиндагӣ мекунанд ба мисли Bembidion, Tachys, Nebria, Chlaenius ва ғ.

Адабиёт

• Визвизакҳо // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.