Владимир Векслер

Владимир Векслер
Таърихи таваллуд	19 феврал (4 март) 1907
Зодгоҳ	Житомир[d], Volhynian Governorate[d], Русияи подшоҳӣ
Таърихи даргузашт	22 сентябр 1966(1966-09-22) (59 сол)
Маҳалли даргузашт	Маскав, ИҶШС
Кишвар	ИҶШС
Фазои илмӣ	физики заррот[d]
Ҷойҳои кор	Институтитути физикаи ба номи П. Н. Лебедев[d] Joint Institute for Nuclear Research[d]
Дараҷаи илмӣ:	доктори илмҳои физика ва метематика[d]
Алма-матер	Moscow Power Engineering Institute[d]
Роҳбари илмӣ	Yakov Umanskiy[d]
Ҷоизаҳо	Atoms for Peace Award[d] (1963)
Парвандаҳо дар Викианбор

Влади́мир Ио́сифович Ве́кслер (19 феврал [4 март] 1907, Житомир^[d], Volhynian Governorate^[d], Русияи подшоҳӣ — 22 сентябр 1966, Маскав) — физикдони шӯравӣ, академики АИ ИҶШС (1958, узви пайваста, 1946), академик-котиби шуъбаи физикаи ҳастаи АИ ИҶШС (1963—1966).

Зиндагинома

Хатмкардаи Институти энергетикии Маскав (1931). Дар Институти умумииттиҳодии электротехникӣ (аз 1930), Институти физикаи АИ ИҶШС (аз 1936), ҳамзамон дар Дубна (аз 1949) кор кардааст. Аз соли 1954 асосгузор ва роҳбари лабораторияи физикаи энергияҳои баланди Институти пажӯҳиши ҳаста дар Дубна. Корҳои илмии асосиаш ба принсипҳои физикии шитобдиҳии зарраҳои барқанок (заряднок), физикаи энергияҳои баланд, нурҳои кайҳонӣ бахшида шудаанд. Усулҳои нави шитобдиҳии зарраҳои барқанокро таҳия намудааст. Нахустин таҳқиқоти Владимир Векслер ба нурҳои кайҳонӣ вобаста буда, дар кӯҳҳои Помир ва Элбрус сурат гирифтааст. Дар он ҷо ӯ равандҳои ҳастаиро, ки ба зарраҳои баланд энергияи афканишоти кайҳонӣ вобастаанд, омӯхта, намуди нави селҳоеро ошкор сохт, ки минбаъд селҳои электронию ҳастаӣ ном гирифтанд. Соли 1944 новобаста ба Э. Макмиллан принсипи барои рушди ояндаи техникаи суръатафзо хеле муҳим — принсипи худфазагириро кашф кард. Ин принсип имкон дод, ки ҳадди дастраси энергияи зарраҳо ҳазорҳо баробар зиёд карда шавад. Принсипи худфазагирӣ ба тарҳрезӣ шудани шаклҳои гуногуни суръатфизоҳои зарраҳои барқанок — фазотронҳо, синхрофазотронҳо, синхротронҳо низ мусоидат кард. Солҳои 1956—1966 асосҳои усули маҷмӯии суръатфизоиро таҳия намуд. Бо роҳбарии Владимир Векслер дар Дубна нахустин дар ИҶШС синхротрон (1947) ва синхрофазотрон (1957) сохта шуд. Соли 1960 дар синхрофазотрон Владимир Векслер ва ҳамкоронаш зарраи бунёдии анти-сигма-минус-гиперонро кашф карданд, ҷараёни тавлиди зарраҳои аҷибро (онҳоро пи-мезонҳо ҳосил мекунанд) омӯхтанд, физикаи пионҳоро таҳқиқ намуданд.

Ҷоизаҳо

Дорандаи Мукофоти давлатии ИҶШС (1950), Мукофоти ленинӣ (1959), Мукофоти байналмилалии «Ҳаста барои сулҳ» (1963). Бо 3 ордени Ленин, ордени Байрақи Сурхи Меҳнат ва медалҳо сарфароз гардидааст.

Адабиёт

• Векслер Владимир Иосифович // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.