Гипертимезия

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Гипертимезия худ синдроми гипертимистӣ - ин қобилияти дар хотир нигоҳ доштан ва дубора тавлид кардани ҳаҷми зиёди маълумот дар бораи ҳаёти худ, бо тамоми ҷузъиёташ, хотираи истисноии автобиографӣ [1] мебошад. Мавқеи ин истилоҳ дар истилоҳоти тиббӣ ҳоло пурра равшан нест: дар сарчашмаҳои гуногун асосан он бо мафҳуми “гипермнезия” ба ҷои иваз истифода мешавад.

Маълумоти умумӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Истилоҳи «гипертимезия» бори аввал дар мақолаи «Ҳолати хотираи ғайриоддии автобиографӣ» аз ҷониби Э.Паркер, Л.Кэйхилл, П.Тигер ва Ҷ.МакГав (Нейрокасе, 2006) истифода шудааст[1]. Муаллифон ба вижагиҳои муайянкунандаи ин ихтилоли хотира ишора кардаанд, ки "1) фард миқдори ғайримуқаррарии вақти худро дар бораи гузаштаи худ фикр мекунад ва 2) фард бо қобилияти истисноӣ барои ба ёд овардани рӯйдодҳои мушаххас аз гузаштаи худ хос аст.

Қайд карда шудааст, ки беморони гипертимезия метавонанд ҳар лаҳзаи ҳар рӯзи ҳаёти худро бо дақиқии комил ба ёд оранд ва чунин хотираҳоро ҳамчун ассотсиатсияҳои беназорати беҳушӣ тавсиф кунанд, ки масалан, ҳангоми дидани санаи муайян дар матн ба вуҷуд меоянд. Муҳаққиқон инчунин зарур донистанд, ки дар бораи зарурати фарқ кардани гипертимезия аз дигар ҳолатҳои ғайрипатологии хотираи истисноӣ, ки бо истифодаи усулҳои гуногуни мнемоникӣ алоқаманданд, огоҳ карда шаванд.

Паҳншавӣ ва этимология[вироиш | вироиши манбаъ]

Гумон меравад, ки то соли 2011, 20 ҳолати гипертимезия муайян ва боэътимод тавсиф карда шудааст. [2]То соли 2014, дастаи Ҷеймс МакГов дар байни садҳо нафар тақрибан 50 нафарро бо гипертимезия муайян кардааст[3]. Нахустин бемори гирифтори ин ташхис зане бо тахаллуси AJ (номи ҳақиқӣ Ҷилл Прайс[3]) маҳсуб мешавад, ки дар баҳори соли 2000 бо Ҷ. Макгоу бо почтаи электронӣ дар бораи қобилияти дар хотир нигоҳ доштани ҳар як рӯзи ҳаёташ, сар карда аз 11 солагиаш[4][5] хабар додааст. Паёми Ҷилл Прайс чунин мебошад:

«Ман дар ин ҷо нишаста, намедонам, ки аз куҷо оғоз кунам, сабаби навиштани мактубамро чӣ гуна фаҳмонам... Фақат умедворам, ки шумо ба ман ягон хел кӯмак карда метавонед. Ҳоло ман 34-солаам, аз синни 11-солагиам дар ман қобилияти фавкулоддае ба вуҷуд омад, ки гузаштаи худро метавонам дар хотир нигоҳ дошта бошам... Аз соли 1976 инҷониб ягон санаро интихоб карда метавонам ва муфассал бигӯям, ки он кадом рӯз буд, он вақт чӣ кор кардам, чӣ воқеаи муҳим рух дода буд. Дар ҳамин ҳол, ман ба тақвим нигоҳ намекунам ва маҷаллаҳои 24 соли пешро намехонам.»[3]

Сабабҳои эҳтимолие, ки метавонанд боиси гипертимезия шаванд, шартан ба ду гурӯҳ тақсим мешаванд: психологӣ ва биологӣ. Гипотезаҳои навъи якумро худи муаллифон баён кардаанд; муҳаққиқон пешниҳод кардаанд, ки механизми ин вайроншавии хотира табиати семантикӣ дорад. Бо вуҷуди ин, дигар коршиносон як қатор бозёфтҳои хосро, ки аз тасвири магнитии резонанси бемори AJ гирифта шудаанд, қайд карданд; аз чумла, қайд карда шуд, ки луоби муваққатӣ ва ба истилоҳ ядрои хвостатои зиёд шудааст[6]. Тасвири натиҷавӣ ба он монанд буд, ки одатан дар беморони гирифтори ихтилоли обсессивӣ мушоҳида мешуд; Бо дарназардошти ин далел, як қатор олимон пешниҳод мекунанд, ки гипертимезия як намуди мушаххаси ОКР ҳисобида шавад.[7] Ҳодисаи мувофиқ дар як эпизоди силсилаи телевизионии тиббии «Доктор Хаус» тасвир шудааст, ки дар он хотираи истисноии бемор бо омили патологӣ ба ҳаёти худаш шарҳ дода шудааст. Илова бар ин, пайдоиши гипертимезия баъзан бо омили гипотетикӣ бо вайрон кардани қобилияти майна барои фаромӯш кардани иттилоот алоқаманд аст.

Тавзеҳот[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. ↑ 1.0 1.1 Parker E.S., Cahill L., McGaugh J.L. A case of unusual autobiographical remembering.(англ.) // Neurocase(англ.)тҷк. : journal. — 2006. — February (vol. 12, no. 1). — P. 35—49. — doi:10.1080/13554790500473680. — PMID 16517514. Архивировано из первоисточника 8 Январ 2018.
  2. ↑ C., Tania Scientists Discover Hyperthymesia-The Perfect Memory. FinestDaily. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 ноябри 2012.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Журнал «В Мире науки» № 4, апрель 2014
  4. ↑ Woman With Perfect Memory Baffles Scientists, ABC News (20 марти 2006). Бойгонӣ шудааст 18 июни 2013  сол. Проверено 13 ноябри 2012.
  5. ↑ Shafy, Samiha An Infinite Loop in the Brain. The Science of Memory. Spiegel Online. 6 Декабри 2011 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 24 ноябри 2012.
  6. ↑ McKinnon, MC & Levine, B. The functional neuroanatomy of autobiographical memory: A meta-analysis(англ.) // Neuropsychologia(англ.)тҷк. : journal. — 2006. — June (vol. 44, no. 12). — P. 2189—2208.
  7. ↑ «Total Recall: The Woman Who Can’t Forget» на wired.com(пайванди дастнорас — таърих).

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Сюжет "Total Recall" из телевизионной программы 60 Minutes Australia, посвященный гипертимезии, с участием Дж. Макгоу и пациентки AJБойгонӣ шудааст 1 июни 2016  сол.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Гипертимезия&oldid=1390193"