Перонгароӣ

Перонгароӣ (ё хустисиализм, аз исп. justicia — адолат» ва сотсиализм — «сотсиализм») — як равияи популистӣ-миллатпарастӣ дар Аргентина, ки ба идеолужие асос ёфта буд, ки синдикализм, миллатгароии Аргентина ва ғояҳои сотсиализми христианиро муттаҳид мекард. Ба номи асосгузори он Хуан Доминго Перон номгузорӣ шудааст. Ҳаракат ва равия ба худ муносибати баҳсбарангез дорад, гарчанде ки бисёриҳо онро танқид карда, бо бисёр хусусиятҳои умумӣ бо фашизми итолиёвӣ ишора мекунанд, ҳизб дар ҷомеаи Аргентина дастгирии бузург пайдо мекунад, ҳизби муосири перонгароӣ «Ҷабҳа барои Ғалаба» дар ҳарду палатаи парлумони кишвар аксариятро дорад.

Ибтидои ҳаракати сиёсӣ

Перонгароӣ дар давраи баъд аз чанг авҷ гирифтани ҳаракати демократии зиддиимпериалистӣ дар мамлакат ба вуҷуд омад. Аз ин болоравӣ истифода бурда, ҳокимияти сиёсиро ба дасти худ гирифта, меҳнаткашонро ба сиёсати ислоҳотҳои буржуазӣ тобеъ карданӣ шуда, гуруҳҳои миллии ҳарбӣ-клерикалӣ бо раҳбарии Хуан Доминго Перон (то миёнаи соли 1943 дар ҳайати гурӯҳи ба ном «Гурӯҳи афсарони муттаҳид» буд) ташкил карданд. ҳаракати сиёсие, ки тарафдори барпо намудани «Аргентинаи бузург» буд. Хуан Доминго Перон дар сиёсати иқтисодӣ танзимро пешбинӣ мекард (аз рӯи пешиҳодҳои иқтисодчии буржуазии англис Ҷ. М. Кейнс ), дар сиёсати иҷтимоӣ — сиёсати давлатӣ ба номи «сулҳи синфӣ» дар сиёсати хориҷӣ — бо истифода аз муборизаи ду системаи ба ҳам зидди иҷтимоию иқтисодӣ, инчунин зиддиятҳои байни давлатҳои империалистӣ.

Ҳукуматдории Хуан Перон

Хуан Доминго Перон соли 1973

Дар соли 1946 ба сари ҳокимият омадани Хуан Доминго Перон дар соли 1947 дар мамлакат Ҳизби Перонӣ ташкил карда шуд ва дар соли 1949 Конститутсия қабул карда шуд, ки мувофиқи он сохтори бисёрҳизбӣ бо ҳукуматдории Иқтидоргароӣ ва патерналистӣ бо роҳбарии ҳизби хукмрони перонгароӣ маҳдуд карда шуд. Коргарон ба ҳаракати перонгароӣ бо роҳи додани баъзе консессияҳои иҷтимоию иқтисодӣ ва ташкили иттифоқҳои касаба ҷалб карда шуданд. Ҳаракати перонгароӣ, ки такягоҳи иҷтимоии дастгоҳи президент Перон гардид, калонтарин иттифокхои касаба ва табакаҳои мухими ҳизбҳои буржуазӣ ва майдабуржуазиро дар зери шиори мубориза барои «Ватани аз ҷихати сиёсӣ соҳибихтиёр, аз ҷиҳати иқтисодӣ мустақил ва аз ҷиҳати иҷтимоӣ одилона» муттаҳид намуд. Иттифоқҳои касаба, аз ҷумла калонтарин Конфедератсияи умумии меҳнат (КУМ, соли 1930 ташкил ёфта буд), ҳаракати занон ва ҷавонон таҳти назорати ҳизбӣ-давлатӣ гузошта шуда, дар соли 1950 КУМ аъзои коллективии Ҳизби Перонӣ гардид.

Перонгароӣ бе Перон

Пас аз сарнагун шудани Хуан Перон дар соли 1955 ва манъ карда шудани Ҳизби Перонӣ, ҳаракати перонгароён ба мухолифат гузашт, дар ҳаракати перонгароён дигаргуниҳои ташкилию сиёсӣ ба амал омад (дар соли 1958 ҳизб бо номи «Хустисиалистӣ» машҳур шуд) ва маркази фаъолияти он ба . иттифоқҳои касаба гузашт. Дар натиҷаи ҷудо шудани Конфедератсияи умумии меҳнат дар соли 1957 иттифоқи перонгароии калонтарин иттифоқҳои касабаи коргарони саноат ба вуҷуд омад. — Иттиҳодияи ба ном «62». Доираҳои буржуазии перонгароӣ, ки бори дигар «оммаҳои перонгарои»-ро ба зери назорати худ дароварданӣ буданд, дар зери шиори «Перонгароӣ бе Перон» дар миқёси миллӣ ва музофотӣ як қатор ҳизбҳои навбаромад барпо карданд.

«Чапгароӣ»-и ҳаракати перонгароӣ

Перон, ки дар муҳоҷират буд, дар соли 1958 Шӯрои ҳамоҳангсозиро таъсис дод, ки он барои муттаҳид кардани иттифоқҳои касаба ва ҳизбҳои перонгароӣ даъват карда буд. Таъсири инқилоб дар Куба соли 1959 ва тезу тунд шудани муборизаи синфӣ дар кишвар боиси ба тарафи чап ру овардани оммаи перонгароён гардид. Ба ин ба андозаи бештар Ҳизби коммунистии Аргентина (ҲКА) моҳияти синфии перонгароёнро равшан кард. Барномаи нави иттифоқи касабаи «62», ки соли 1962 қабул карда шуда буд, миллӣ кунондани соҳаҳои асосии иқтисодиёт, барҳам додани заминдории латифундӣ, мукаррар намудани назорати коргариро аз болои истеҳсолот талаб мекард.

Дар интихоботи парлумон дар моҳи марти соли 1962 Шӯрои ҳамоҳангсозӣ номзадҳои худро пешбарӣ кард, ки онҳоро қувваҳои чап, аз ҷумла коммунистон дастгирӣ мекарданд. Номзадҳои перонгароён дар интихобот бештар аз сеяки овозҳоро гирифтанд. Ба муносибати ба тарафи чап гузаштани перонгароён дар пленуми июнии соли 1962 ҲКП вазифаҳои амиқи кори байни оммаи перонгароён муайян кард. Пас аз табаддулоти давлатии соли 1966 роҳбарияти перонгароён кушиш кард, ки тарафдори иттифоқи «62»-ро барои фишор овардан ба ҳукумати ҳарбӣ истифода барад, ки ин боиси аз ҳам ҷудо шудани иттифоқи «62», суст шудани назорат аз болои ҲКП аз тарафи перонгароён гардид.

Ҳукумати сеюми перонгароӣ

Дар ибтидои солҳои 1970-ум перонгароӣ як ҷунбиши парокандаи миллатгароӣ буд, ки асосан ба иттифоқҳои касаба такя мекард ва дар арсаи сиёсӣ аз ҷониби иттифоқи "62", як қатор ҳизбҳои перонгароии нав (Ҳустиалистӣ, Ҳизби Иттиҳоди Мардумӣ ва ҳизбҳои музофотӣ дар як қатор вилоятхо). Дар давраи мубориза ба муқобили зӯроварии диктатураи ҳарбии солҳои 1966—1973 дар сафҳои харакати перонгароӣ ҳаракатҳои чапгароӣ боз ҳам пурзур гардиданд. Дар интихоботи парлумонии соли 1973 перонгароён ба иттифоқи ташкилотҳои миллатчигӣ дохил шуданд — Ҷабҳаи озодихоҳии Ҳустиалистӣ. Ин иттифоқ дар интихобот қариб 50% овозҳо гирифт , ки аз он 42 % — тарафдорони ҳаракати перонгароӣ буданд.

Хукумати Хустисиалистӣ, ки мохи май соли 1973 ба сари ҳокимият омад, барномаи дигаргуниҳои иҷтимоию иқтисодиро муайян карда, ба роҳи мустақилонаи сиёсати хориҷӣ шуруъ намуд. Дар дохили ҳаракати перонгароӣ муборизаи байни доираҳои рости буржуазӣ-феодалӣ ва ҳаракатҳои демократӣ тезу тунд шуд. Вауте ки элитаи ҳукмрони перонгароӣ аз барномаи пешазинтихоботии «озодихоҳии миллй ва дигаргунсозиҳо» дур шуд, вай обрую эътибори худро дар ҳаракати хустисиалистӣ ва дар мамлакат гум кард. Дар вазъияти буҳрони иқтисодӣ ва сиёсӣ хукумати сеюми перонгароӣ, ки аз октябри соли 1973 дар сари ҳокимият буд, дар моҳи марти соли 1976 дар натиҷаи табаддулоти ҳарбӣ афтод. Бо вуҷуди ин перонгароӣ ҳануз ҳам таъсири идеолужии худро ба қисми зиёди меҳнаткашон нигоҳ медорад ва дар мамлакат мавқеи қувваи муҳими сиёсиро нигоҳ медорад.

Адабиёт

• В. Матвиенко . Перонизм // Энсиклопедияи сиёсӣ. Хайати редакция: Ю Левенец (сардор), Ю. Шаповал (чонишини сардор) ва дигарон. — К.: Нашриёти парламент, 2011. - саҳ.552 ISBN 978-966-611-818-2
• Гиолди Р. Перонизм ва проблемахои муборизаи куввахои тараккипарвар барои барпо намудани фронти ягона. "Амрикои Лотинӣ". 1972 — не 6, 1973 — не 1
• Эссеҳо дар бораи таърихи Аргентина. Москва. 1961
• Партияхои сиёсии мамлакатхои Американ Лотинй. Москва. 1965
• Шокина И. АСТ. Ҳаракати перонистӣ дар Аргентина муосир. Москва, 1969
• Codovilla V. The significado del "giro" a la izquierda del peronismo. Буэнос-Айрес. 1962
• Peron JD Conduction Politica. Буэнос-Айрес. 1952
• Peron JD La fuerza es el derecho de las bestias. Монтевидео. 1958
• Peron JD Latinoamerica; ахора о нунка Монтевидео. 1967
• Морено E. El fenomeno иҷтимоӣ дел peronismo. Буэнос-Айрес. 1966
• Агости ХР Перон ва чанги дуйуми чахон. Буэнос-Айрес. 1970

Нигаред низ

• Дини дунявӣ