Саргузашт

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Саргузашт, воқеа, ҳодиса ё моҷаро — ҳодисаи ҳаяҷоновар, рӯйдоди ғайричашмдошт ё саргузашти зиндагӣ, занҷири рӯйдодҳои ғайричашмдошт ва рӯйдодҳои ғайричашмдошт; воқеияти ғайричашмдошт, дастоварди олиҷаноб, саёҳати ҷолиб, озмоиши ҷолиб, табаддулоти ҷолиб ё саргузашти ишқ.

Саргузаштҳо метавонанд корнамоиҳои ҷасурона, сафарҳои ҷолиб, ҳодисаҳои ғайричашмдошт, дастовардҳои асосии ҳаёт бошанд. Қаҳрамонони китобҳои саргузаштҳо ҳамеша ҷасур, қавӣ, хастагӣ надоранд, барои кашф кардани чизҳои нав, тағир додани ҳаёти худ саъй мекунанд; бо намунаи онҳо бурда мешавад; мехоҳанд тақлид кунанд, биҷӯянд ва ёбанд.

Таърихи мафҳум[вироиш | вироиши манбаъ]

Мафҳуми "саргузашт" бидуни шак пайдоиши адабӣ (румонтикӣ) дорад. Аз дуюм дуюми сеяки асри XII дар Фаронса амали румонтикки нав бо калимаи махсуси aventure ифода карда мешуд. Дар аввал, тавре ки аз ҳикояҳои мавзӯъҳои қадим маълум аст, он, аз афташ, ба маънои "зарбаи тақдир" истифода мешуд; бинобар ин баъзан (масалан, дар "Тристон" -и Берул) он, гӯё ки бо метонимия маънои "бисёр бадбахт" -ро дорад. Ин калима барои Кретен де Труа ва дигар нависандагони насли ӯ маънои махсус пайдо кард; онҳо ба нишон додани озмоише шурӯъ карданд, ки он дар байни дигар озмоишҳо ҷойгоҳ мегирад («саргузашт» -и ҷудогона нест) ва ба «қаҳрамон» имкон медиҳад, ки ба чунин камолоти намунавӣ гузарад, ки он худ ба барқарор кардани тартиботи вайроншудаи ҷамъиятӣ имкон медиҳад. Зоҳиран, ин калима инчунин ангезаи этимологӣ мегирад: аз замони ояндаи феъли лат. advenire ("ба амал омадан")[1].

Истифодабарӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Моҷаро (саргузашт) - дар бисёр мавзӯот ва ҳолатҳо истифода мешавад. Масалан, он ҷузъи асосии ҳикояҳо, ривоятҳо ва афсонаҳо, драмаҳо ва намоишномаҳо мебошад; ки дар сюжетҳо ва фабулаҳои китобҳо, филмҳо, мусиқӣ ва бозиҳои компутарӣ истифода мешаванд. Моҷаро инчунин дар соҳаи маориф, варзиш, сайёҳӣ ва дигар намудҳои фароғат истифода мешавад. Намунаҳои чунин жанрҳои моҷароҷӯӣ:

  • Саёҳати ҳодисавӣ ба сайёҳон имконият медиҳад, ки таҷрибаҳои шавқовар ва фароғат дошта бошанд.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Поль Зюмтор. Опыт построения средневековой поэтики. СПб., 2002, с. 373—374.

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]