Jump to content

Султон Алӣ Кештманд

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Султон Алӣ Кештманд
Таваллуд 22 май 1935(1935-05-22) (89 сол)
Ҳизб
Таҳсилот

Султон Алии Кештманд (таваллуд 22 май 1935) - арбоби давлатӣ, сиёсӣ ва ҳизбии Афғонистон, вазири банақшагирӣ ( 1978 ва 1980 - 1982 ) ва сарвазири Афғонистон ( 1981 - 1988 ва 1989 - 1990 ), муовини аввали Президент ( 1990 - 1991 ), узви Бюрои Сиёсии КМ ҲХДА, аъзои Бюрои Сиёсӣ ва Президиуми Шӯрои Инқилобӣ, котиби КМ ҲХДА.

Зиндагинома

[вироиш | вироиши манбаъ]

Солҳои аввал

[вироиш | вироиши манбаъ]

Султон Алии Кештманд 22 майи соли 1935 дар шаҳри Чаҳордаи вилояти Кобул дар хонаводаи ҳазораи дӯкондори шиъа Наҷаф Алӣ [1] [2] ба дунё омадааст. Соли 1961 факултаи иқтисодии Донишгоҳи Кобулро хатм кардааст [3] . Соли 1960 ҳангоми таҳсил ба маҳфили махфии Бабрак Кормал. Моҳи январи соли 1965 дар Съезди якуми муассисони ҲХДА иштирок карда, дар он аъзои КМ ҲХДА интихоб шуд, вале худи ҳамон сол барои ташкил ва роҳбарии намоишҳои оммавии зиддиҳукуматӣ ба ҳабс гирифта шуд, ки қариб як сол дар зиндон буд. [3] [4] .

Дар солҳои 1965 ва 1969 аз ҳавзаи Кобул ба вакилии палатаи поёнии парлумон - Вулус Ҷирга номзад шуд, вале шикаст хӯрд [4] . Дар давраи аз соли 1967 то соли 1968 дар вазифаи директори генералии Раёсати иқтисодии Вазорати корҳои кӯҳӣ ва саноат кор кардааст [3] . Дар вақти ҷудошавии ҲХДА ба фраксияи Парчам дохил шуд. Баъди муттаҳид шудани ҳизб дар соли 1977 узви Бюрои Сиёсии КМ ҲХДА ва узви Комиссияи назария, ташвиқот ва таблиғот интихоб шуд [3] .

Дар хизмати давлатӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Баъди Инқилоби Савр 27 апрели соли 1978 ва ба сари ҳокимият омадани ҲХДА ба ҳайати Шӯрои инқилобии Ҷумҳурии Демократии Афғонистон дохил шуда, вазири нақшакашӣ таъин шуд, вале баъди се моҳ ӯро аз ҳамаи вазифаҳо дур карданд ва бо гумони суиқасд барои сарнагун кардани Таракӣ ба ҳабс гирифтанд. . Ӯ ба ҳукми қатл маҳкум шуда, бо исрори Ҳукумати Шӯравӣ ба ҳабси абад ва 7 октябри соли 1978 ба 15 соли зиндон иваз карда шуд [3] [4] . Сардори Хадамоти амнияти он замон Асадулло Сарварӣ шахсан дар шиканҷаи Кештманд ширкат дошт [5] .

Баъди дар моҳи декабри соли 1979 ба Афғонистон даромадани Артиши шӯравӣ ва сарнагун шудани режими фраксияи "Халқ" ҲХДА аз зиндон озод шуда, ба аъзогии Бюрои Сиёсии КМ ҲХДА барқарор карда шуд ва 10 январи соли 1980 вазифаи ноиби раиси Шӯрои инқилобӣ,ноиби раиси Шӯрои вазирон ва вазири нақшакашии Афғонистон [3] таъин, ва то моҳи апрели соли 1982 дар ин вазифа монд. Ҳамзамон аз соли 1980 то соли 1981 муовини раиси Шӯрои инқилобӣ буд [4] .

11 июни соли 1981 Раиси Шӯрои Вазирони Афғонистон таъин гардид ва дар моҳи августи ҳамон сол ӯро ба Шӯрои Мудофиа пешниҳод карданд, ки дар он ба комиссияи таъмини кори бефосилаи алоқаи кишвар роҳбарӣ мекард [4] . Моҳи май соли 1988 дар доираи сиёсати васеъ кардани базаи иҷтимоии ҳукумат вай аз вазифаи Раиси Шӯрои Вазирон истеъфо дод ва ба сиёсатмадори ғайриҳизб Муҳаммад Ҳасан Шарқ роҳ дод. Аз 22 июни соли 1988 то июни соли 1990 — котиби КМ ҲХДА [3] . 20 феврали соли 1989 ба муносибати ҷорӣ намудани вазъияти фавқулодда пас аз хуруҷи Артиши шӯравӣ аз Афғонистон президент Наҷибулло ҳукумати Муҳаммад Ҳасан Шарқ ба истеъфо баровард. 13 майи соли 1990 Кештманд ноиби аввали Президенти ҷумҳури Афғонистон таъйид шуд ва пас аз табдили ҳизби ҲХДА ба Ҳизби Ватан дар моҳи июни соли 1990 узви Кумитаи иҷроияи Кумитаи марказии Ҳизби Ватан интихоб шуд [4] .

Моҳи апрели соли 1991 Кештманд бо хоҳиши худ аз тамоми вазифаҳо истеъфо дод ва 16 июл истеъфои худро аз ҳизби Ватан эълон кард [3] . 7 феврали соли 1992 дар асари як суиқасд, ки метавонист оқибати муноқишаи шадид дар байни сарварони ҳукмрони Афғонистон дар арафаи сукути режими Наҷибулло бошад, сахт захмдор шуд. Генерал Александр Ляховский дар китоби худ «Фоҷеа ва шуҷоати Афғонистон» менависад:

Появились слухи о причастности спецслужб к этой акции, что привело к дальнейшей эскалации конфликта на севере Афганистана и резкому обострению обстановки в самой стране. Ведь накануне покушения С. А. Кештманд в интервью корреспонденту Би-Би-Си заявил, что страна только тогда будет единой и мирной, когда будут гарантированы права нацменьшинств и пуштунское руководство разделит власть с другими, и призвал ООН выступить в качестве гаранта данных условий. Кроме того, органы МГБ располагают данными о его активных контактах с представителями национальных меньшинств севера РА, выступающих против политики пуштунизации, проводимой президентом Наджибуллой[6]. Шаблон:Конец цитаты

Ёддоштнавис

[вироиш | вироиши манбаъ]

Муаллифи асарҳо оид ба иқтисодиёти сиёсӣ ва ҷомеашиносӣ. Муаллифи ёддоштҳо дар се ҷилд, «Сабтҳои сиёсӣ ва рӯйдодҳои таърихӣ» (Британияи Кабир, ба забони англисӣ, 2003). Дар онҳо фаъолияти ҲХДА ва ҳукумати вай, инчунин ба Афғонистон даромадани Артиши шӯравиро ҳимоя мекунад. Арзёбии охиринро, ки дар Афғонистон хеле нописанд аст, метавон бо он шарҳ дод, ки сарнагунии Ҳафизулло Амин ба Кештманд имкон дод, ки зиндонро тарк кунад. Илова бар ин, Кештманд аз тасарруфи қудрат дар Афғонистон аз ҷониби доираҳои низомии Покистон ҳарос дошт. Аммо дар Афғонистон дуру дароз мондани Артиши шӯравӣ, ба фикри муаллиф, хатои ҷиддӣ буд.

Кештманд қайд мекунад, ки ҲХДА барои синфи коргари Афғонистонт кори зиёде кардааст ва танҳо онро дар таърихи навини Афғонистон «ҳаракати озодихоҳӣ ва ватандӯстӣ» номидан мумкин аст. Аммо, ба фикри ӯ, дар давраи охирини мавҷудияти хеш ҲХДА ба ташкилоти бюрократӣ табдил ёфт, ки идеология надошт (Ҳизби Ватан).

Оила

[вироиш | вироиши манбаъ]

Зани ӯ Карима дар солҳои 80-ум аъзои ҲХДА буд. Вай котиби ташкилоти демократии занони Афғонистон [4] буд. Яке аз бародарони Султон Алии Кештманд Хамид дар Донишгоҳи дӯстии халқҳо Патрис Лумумба дар Москва таҳсил мекард.. Ду бародари дигар, Абдулло ва Асадулло, дар Фаронса маълумоти олӣ гирифтанд ва Абдуллоҳ Кештманд соли 1984 намояндаи муваққати Афғонистон дар Фаронса шуд, ва Асадуллои Кештманд аз соли 1980 ба ҳайси корманд ва аз соли 1982 муовини мудири шӯъбаи байналмилалии КМ ҲХДА кор мекарданд. ва соли 1986 намояндаи муваққатии Афғонистон дар Эрон таъин шуд.[3] .

Бародари дигар Ҳасан Алӣ Тайеб аз соли 1980 дар вазифаи муовини вазири корҳои ҷамъиятии Афғонистон кор мекунад. Хохари Кештманд Ҷамила ҳамсари асосгузор ва роҳбари Ташкилоти инқилобии меҳнаткашони Афғонистон Тоҳири Бадахшй буд, котиби Шурои умумиафгонистонӣ, баъд корманди сафоратхонаи Афғонистон дар РДО шуда кор мекард [3] .

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ КЕШТМАНД Султан Али(рус.), База персоналий "Кто есть кто в Центральной Азии". Бойгонӣ шудааст 4 марти 2016  сол. Проверено 2 май 2011.
  2. ↑ Слинкин М.Ф.. Народно-демократическая партия Афганистана у власти. Время Тараки-Амина (1978-1979 гг.) (1999). Бойгонӣ шудааст 30 сентябри 2007  сол.
  3. ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 КЕШТМАНД Султан Али(рус.), База персоналий "Кто есть кто в Центральной Азии". Бойгонӣ шудааст 4 марти 2016  сол. Проверено 2 май 2011."КЕШТМАНД Султан Али". База персоналий "Кто есть кто в Центральной Азии". Архивировано 4 марта 2016. Дата обращения: 2 мая 2011.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 Слинкин М.Ф.. Народно-демократическая партия Афганистана у власти. Время Тараки-Амина (1978-1979 гг.) (1999). Бойгонӣ шудааст 30 сентябри 2007  сол.Слинкин М.Ф. (1999). "Народно-демократическая партия Афганистана у власти. Время Тараки-Амина (1978-1979 гг.)" (PDF). Архивировано (PDF) 30 сентября 2007.
  5. ↑ M. Hassan Kakar. Afghanistan. The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979-1982. — Berkeley: University of California Press, 1995.
  6. ↑ Ляховский А. А. «Трагедия и доблесть Афгана»(рус.), Российский союз ветеранов Афганистана. Бойгонӣ шудааст 4 марти 2016  сол. Проверено 25 май 2007.

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Библиография

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Майоров A. M. Ҳақиқат дар бораи ҷанги Афғонистон. - М.: Ҳуқуқи инсон, 1996. — С. 238.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Султон_Алӣ_Кештманд&oldid=1414754"