Суқути E-190 дар Оқтов
 | |
| Кишвар | |
|---|---|
| Воҳиди марзию маъмурӣ | шаҳристони Тӯпқарағон[d] |
| Макони кунунӣ | |
| Замони вуқуъ | 25 декабр 2024[1][2] |
| Мабдаи сафар | Фурудгоҳи байнулмилалии Ҳайдар Алиев[d][2] |
| Мақсади сафар | Фурудгоҳи Грозний[2] |
| Шумораи ширкаткунандагон | 62[2] ва 5[2] |
| Шумори бозмондагон | 29[3] |
| Шумори захмиҳо | 29 |
| Шумори ҷонбохтагон |
|
| Фазопаймо | Embraer 190[d][2] |
| Оператор | Ҳавопаймоии Озарбойҷон[d][2] |
 | |
| Шумораи парвоз | AHY8243 |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Суқути Embraer E190 дар Оқтов— садамаи авиатсионӣ, ки субҳи 25 декабри соли 2024 рух додааст[4].
Ҳавопаймои Embraer E190-и ширкати ҳавоии Озарбойҷон парвози мусофирбарии рақами 8243-ро дар масири Боку-Грозний анҷом медод. Ба гуфтаи манобеъи ҳукумати Озарбойҷон, дар ҳоле ки ҳавопаймоҳои бесарнишини Украина дар осмони Грозний фаъол буданд, ки ҳавопаймои мушакии Русия ба он бархӯрд ва пораҳои он ба мусофирон ва аъзои сарнишинон бархӯрда, дар наздикии ҳавопаймо мунфаҷир шуданд. Ҳавопаймои харобшуда сарфи назар аз дархости халабонҳо барои фуруди изтирорӣ ба фуруд омадан дар фурудгоҳҳои Русия рад карда шуд ва дастур дода шуд, ки тавассути баҳри Хазар ба сӯи Оқтауи Қазоқистон парвоз кунад.
Ҳавопаймо ҳангоми наздик шудан ба Оқтовпас аз ду давр хурдан аз болои фурудгоҳ дар паҳлӯи хатти парвоз афтод ва оташ гирифт[5][6]. Дар дохили ҳавопаймо 67 нафар[5][7] (62 мусофир ва 5 аъзои экипаж) буданд, ки аз онҳо 29 нафар зинда монданд[8].
Ҳавопаймо
[вироиш | вироиши манбаъ]Ҳавопаймои суқуткардаи Embraer ERJ-190AR (бо силсиларақами 19000630), ки бо ду муҳаррики General Electric CF34-10E5 муҷаҳҳаз шудааст, соли 2013 сохта шудааст. 22 июли соли 2013 ҳавопаймо аз фурудгоҳи Сан-Хосе-дус Кампос, корхонаи Embraer, ки он ҷо истеҳсол мешуд, тавассути фурудгоҳҳои Натал, Лас-Палмас ва Палма де Малорка ба Боку парвоз кард. 24 июл, пас аз расидан ба Боку, ҳавопаймо рақами сабти маҳаллии 4K-AZ65 ва номи "Қусор" ба ифтихори шаҳри ҳамном дар Озарбойҷонро гирифт ва баъдан аз ҷониби ширкати ҳавопаймоии Озарбойҷон ва аз соли 2017 то соли 2023 аз ҷониби ширкати ҳавопаймоии онҳо «Buta Airways» истифода мешуд.
Чанде пеш аз суқути ҳавопаймо, аз 25 декабри соли 2023 то 19 октябри соли 2024, ҳавопаймо дар фурудгоҳи Боку, ки дар он ширкати ҳавопаймоӣ қарор дорад, бекор буд. 18 октябри соли 2024, як рӯз пеш аз он ки ҳавопаймо фаъолияташро бо ширкати ҳавопаймоӣ барқарор кунад, он аз санҷиши техникӣ гузашт - аз он вақт инҷониб ҳавопаймо 671 соат дар ҳаво буд[9].
Ҳавопаймо дар тӯли таърихи худ 9949 фуруд омада, 15257 соат парвоз кардааст.
Экипаж ва мусофирон
[вироиш | вироиши манбаъ]Ҳайати экипаж[10]:
- Кшнякин Игор
- Калянинов Александр
- Алиева Ҳокума
- Асадов Зулфугар
- Раҳимлӣ Айдан
Ширкати ҳавоии озарбойҷонӣ рӯйхати 62 мусофир ва 5 аъзои экипажро нашр кард, ки дар дохили ҳавопаймо буданд[11][12], ки 16 нафар шаҳрвандони Федератсияи Русия, 42 нафар шаҳрвандони Озарбойҷон, 6 нафар шаҳрвандони Қазоқистон ва 3 нафар шаҳрвандони Қирғизистон буданд[13]. Тамоми экипаж аз шаҳрвандони Озарбойҷон иборат буд[13]. Се аъзои экипаж зинда монданд[14].
| Шаҳрвандӣ | Мусофирон | Экипаж | Ҳамагӣ |
|---|---|---|---|
 Озарбойҷон
|
37 | 5 | 42 |
 Русия
|
16 | 0 | 16 |
 Қазоқистон
|
6 | 0 | 6 |
 Қирғизистон
|
3 | 0 | 3 |
| Ҳамагӣ | 62 | 5 | 67 |
Рафти ҳодиса
[вироиш | вироиши манбаъ]Ҳодиса
[вироиш | вироиши манбаъ]25 декабр соати 03:55 бо вақти маҳаллӣ (UTC+4) ҳавопаймо аз Фурудгоҳи Байналмилалии Ҳайдар Алиеви Боку ба самти фурудгоҳи Грозний парвоз кард, ки қарор буд соати 5:10 UTC фуруд ояд (8:10 ба вақти маҳаллӣ, UTC+3)[15][16] .
Ҳангоми наздик шудан ба фурудгоҳи таъиншуда, ҳавопаймо ба фурудгоҳи Уйтош (Махачқалъа)[17] равона шуд,[18]тибқи маълумотҳои расмӣ, бар асари туман, ҳарчанд дар стенограммаҳои нашршудаи сӯҳбатҳои сабткунандаи парвоз, ки дар маҳалли суқут пайдо шудааст, сухане дар бораи туман нест. На дертар аз соати 06:07 UTC, ҳангоми дар болои баҳри Каспий парвоз кардан[19], экипажи ҳавопаймо сигнали 7700 (вазъияти изтирорӣ) доданд[16][20], пас аз он фармондеҳ тасмим гирифт, ки ба фурудгоҳи алтернативии Оқтов[17] равад. Фурудгоҳи изтирорӣ дар режими идоракунии мустақими дастӣ сурат гирифт[21] .
Дар соати 06:02 UTC (11:02 ба вақти маҳаллӣ, UTC+5) ҳавопаймо ба ҳарими ҳавоии Қазоқистон ворид шуд[22]. Ҳавопаймо дар соати 06:30 UTC (11:30 ба вақти маҳаллӣ) дар баландии паст бо бинии поён, дар наздикии хатти парвози фурудгоҳ[16][23], ки дар шимоли деҳаи Сайин ҷойгир аст, ба замин бархӯрд. Ҳавопаймо пош хӯрд, қисмати думи он, ки аксари наҷотёфтагон дар он буданд[24], ҷудо шуда, чаппа шуд[25]. Дар маҳалли ҳодиса 150 наҷотдиҳанда ва 45 адад техника ҷалб шудааст[26].
Оқибатҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар Қазоқистон барои наздикони қурбониёни суқути ҳавопаймо телефони боварӣ боз шуд. Сокинони Оқтов ба супоридани хун барои қурбониёни фалокат оғоз карданд. Сарфи назар аз садама фурудгоҳи Оқтов ба кори маъмулӣ идома дод, вале як парвоз ба таъхир афтод.
Аксуламал
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар робита ба суқути ҳавопаймо, раисиҷумҳури Озарбойҷон Илҳом Алиев сафараш ба Русияро қатъ кард. 26 декабр дар Озарбойҷон рӯзи мотам эълон шуд. Ширкати ҳавопаймоии Озарбойҷон эълон кард, ки парвозҳои Боку-Грозний-Боку ва Боку-Махачқалъа-Бокуро то анҷоми тафтишот мутаваққиф кардааст.
Ширкати ҳавопаймоии Исроил El Al низ парвозҳо ба Русия байни Тел-Авив ва Маскавро қатъ кард. "Ҳафтаи оянда вазъ дубора баррасӣ мешавад ва пас аз он тасмим дар бораи азсаргирии парвозҳо қабул мешавад", - хабар медиҳад хадамоти матбуоти ширкат.
Раисиҷумҳури Русия Владимир Путин гуфт, ки як ҳавопаймои Вазорати ҳолатҳои изтирории Русия бо кормандони пизишкӣ ва таҷҳизоти ёрирасон ба маҳалли ҳодиса парвоз мекунад ва ба Озарбойҷон изҳори ҳамдардӣ кардааст.
Президентҳои Қазоқистон Қосим-Ҷомарт Тоқаев, Содир Ҷабборов, Беларус Александр Лукашенко, Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон[27] ва ҳамчунин бархе аз раҳбарону сафоратҳои кишварҳои дигар изҳори ҳамдардӣ карданд[28][29][30].
Тафтишот
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар робита ба суқути ҳавопаймои Embraer E190 дар наздикии Оқтов Додситонии кулли Озарбойҷон бар асоси моддаҳои 262.3-и Кодекси ҷиноии Ҷумҳурии Озарбойҷон (вайрон кардани қоидаҳои бехатарии ҳаракат ва истифодаи нақлиёти ҳавоӣ, ки боиси марги ду ва зиёда аз он боиси марги ду нафар ва зиёда аз он гардидааст) парвандаи ҷиноӣ боз кардааст. шахсоне, ки аз беэҳтиётӣ) ва 314.3 Кодекси ҷиноии Ҷумҳурии Озарбойҷон (хунукназарӣ), мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Қазоқистон тибқи моддаи 345-и Кодекси ҷиноии Ҷумҳурии Қазоқистон (вайрон кардани қоидаҳои бехатарӣ) парвандаи ҷиноӣ боз кардаанд. Ҳангоми идораи воситаи нақлиёт, ки аз беэҳтиётӣ боиси марги ду ё зиёда шахсон гардидааст) ва Кумитаи тафтишоти Федератсияи Русия тибқи моддаи 263 Кодекси ҷиноятии Федератсияи Русия (вайрон кардани қоидаҳои бехатарии ҳаракат ва истифодаи воситаҳои нақлиёт парвандаи ҷиноӣ боз кардааст).
Бегоҳии ҳамон рӯз дар ҷои суқути ҳавопаймо сабти парвоз пайдо шуд. Рӯзи дигар дар бораи кашфи сабти дуюми парвоз хабар дода шуд.
Маълумотҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар байни маълумотҳои суқут — ҳавопаймо бо васоили дифои ҳавоӣ бархӯрда шудааст — як қатор расонаҳо ба ҳолатҳое ишора кардаанд, ки ҳавопаймо бо васоили дифоъи ҳавоӣ бархурд шудааст (сӯрохиҳо дар ҳавопаймо, осеб дидани муҳаррик, дар видео аз дохили кабина мушоҳида мешавад), дар байни эҳтимоли камтар — бархӯрд бо селаи паррандагон, таркиши зарфи оксиген дар ҳавопаймо ё корношоямии техникӣ. Субҳи 25 декабр ба Грозний ҳавопаймоҳои бесарнишин ҳамла карданд . Манобеъи таҳқиқи фалокат ба хабаргузории Евронюс гуфтаанд, ки мусофирони ҳавопаймо, ки ба Грозний наздик мешуд, садои таркишро ҳамроҳ бо пораҳои ба ҳавопаймо бархӯрда шуниданд, ки баъдан ба фюзеляж бархӯрдааст .
Ҷубронпулӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Ҷубронпулӣ ба ҷабрдидагон ва оилаи кушташудагон
- Дар Қазоқистон ҷуброни зарарро Қонун «Дар бораи суғуртаи ҳатмии масъулияти шаҳрвандии интиқолдиҳанда дар назди мусофирон» танзим мекунад.
- Маблағи ҷуброн (дар моҳи декабри соли 2024):
- Барои зарар ё ҷароҳатҳо: То 200 МРП (738 400 танга).
- Барои маъюбӣ: Аз 2500 то 5000 МРП (9 230 000 — 18 460 000 танга).
- Барои марг: 5 000 МРП (18 460 000 танга).
- Пардохтҳои суғуртави бояд новобаста аз гунаҳкор будани боркашон анҷом дода шаванд.[31]
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]- ↑ https://www.flightradar24.com/blog/azerbaijan-airlines-e190-crashes-near-aktau/
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Aviation Safety Network (ингл.) — 1996.
- ↑ https://www.nytimes.com/2024/12/25/world/asia/kazakhstan-plane-crash.html
- ↑ Березин, Иван Летевший из Азербайджана в Грозный самолет рухнул в аэропорту Актау (ru-RU). Главный Региональный (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ 5.0 5.1 tengrinews.kz Крушение самолета Azerbaijan Airlines близ Актау: online-трансляция(рус.). Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (25 Декабри 2024).
- ↑ Информация пресс-службы. www.azal.az.
- ↑ Информация пресс-службы. www.azal.az.
- ↑ На место происшествия прибыл Глава МЧС Казахстана. gov.kz. gov.kz (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Latest full technical control of aircraft, crashed near Aktau, conducted in October of this year(англ.). Apa.az.
- ↑ Крушение пассажирского самолета Баку — Грозный. Главное(рус.). РБК (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Azerbaijan Airlines опубликовала список пассажиров разбившегося самолета(рус.). РБК (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Крушение самолета близ Актау: обнародован полный список пассажиров(рус.). NUR.KZ (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ 13.0 13.1 Информация пресс-службы. www.azal.az. 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ В авиакатастрофе Embraer 190 в Актау выжили три члена экипажа(рус.). РБК (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ J28243 (AHY8243) Azerbaijan Airlines Отслеживание и история полетов - FlightAware. ru.flightaware.com. ru.flightaware.com (26 Декабри 2024). 26 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ 16.0 16.1 16.2 Ranter, Harro Accident Embraer ERJ-190AR 4K-AZ65, Wednesday 25 December 2024. asn.flightsafety.org. 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ 17.0 17.1 Власти объяснили, как летевший в Чечню самолет оказался в Казахстане(рус.). РБК (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Экипаж потерял связь с диспетчером: новые подробности авиакатастрофы самолета в Казахстане(рус.). 24 Канал (26 Декабри 2024). 26 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Flightradar24 Live Flight Tracker - Real-Time Flight Tracker Map(англ.). Flightradar24. 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ tengrinews.kz Что известно об упавшем самолете близ Актау(рус.). Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Самолет AZAL готовился к посадке в режиме direct mode после отказа системы управления(рус.). Интерфакс (25 Декабри 2024).
- ↑ Разбившийся в Актау самолет сделал несколько виражей, прежде чем упасть(рус.). РБК (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Крушение самолета в городе Актау: обновленная информация (по состоянию 14.10 часов). gov.kz. gov.kz (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Выжившие в авиакатастрофе в Актау сидели в хвостовой части самолета(рус.). Интерфакс (25 Декабри 2024).
- ↑ Пассажирский самолет, летевший в Грозный, разбился в Казахстане(рус.). BBC News Русская служба (25 Декабри 2024). 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ На борту потерпевшего крушение в Актау самолета мог взорваться баллон(рус.). Tourdom.ru. 25 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Барқияи изҳори тасаллӣ ба Президенти Ҷумҳурии Озарбойҷон Илҳом Алиев(тоҷ.). Президенти Ҷумҳурии Тоҷикиситон (25 Декабри 2024). 27 Декабри 2024 санҷида шуд.
- ↑ Serbian President extends condolences to Azerbaijan over plane crash(англ.). Apa.az.
- ↑ Pakistani Prime Minister Shahbaz Sharif expresses condolences to Azerbaijan over plane crash(англ.). Apa.az.
- ↑ Romanian FM expresses condolences to Azerbaijan over plane crash(англ.). Apa.az.
- ↑ Ким, Александра О компенсациях жертвам авиакатастрофы под Актау рассказал эксперт - Новости taspanews.kz от 26 декабря 2024 10:44(рус.). taspanews.kz (26 Декабри 2024). 26 Декабри 2024 санҷида шуд.