Тӯрсанг

Девор аз габиони замонавӣ дар Афғонистон

Тӯрсанг (форсӣ: تورسنگ‎), тӯри сангӣ, габион (фр. gabion аз итол. gabbione — «қафаси калон») — зарфи гуногуншакли симтӯрии бо санг ё шағал пуркардашуда барои аз шусташавӣ ҳифз намудани маҷрои дарё ва сохтани иншооти соҳилмустаҳкамкунӣ.

Габионро, маъмулан, дар шакли параллелопипеди дарозиаш 3-5 м, бараш 1-1,5 м ва баландиаш 1 м месозанд. Онро ҳангоми 1,5-3 м/с будани суръати маҷрои об истифода мебаранд. Габионҳо чун иншооти таҳкимотӣ (фортификатсионӣ) барои ҳимояи батареяҳои тӯппаронӣ (мас., дар ҷанги Наполеон, ҷанги Қрим) низ истифода мешуданд: сабадҳои симтурии зичбофтро бо хок пур карда, дар гирди тӯпҳо чун девор мечиданд, то тири душманро нигоҳ доранд. Дар садаи XX сабадҳо ба халтаҳои регдор иваз карда шуданд ва онҳо дар атрофи пулемёт чида мешуданд. Дар садаи XXI габионҳои аз сими пӯлодӣ сохташуда ва халтаҳои аз матоъи бадошт дӯхташуда, пайдо гардиданд. Онҳо чун пешина барои ҳифзи маҷрои дарёву соҳилҳо ва муҳофизат аз шикастапораҳои минаву тир дар пойгоҳҳои ҳарбӣ ҳам истифода мешаванд. Габионҳоро ҳамчун унсурҳои ороишӣ — шаклҳои ҳурди меъморӣ дар ороиши манзараҳо низ истифода мекунанд. Дар ҷумҳурӣ барои соҳилмустаҳкамкунӣ аз габионҳо — симтӯрҳои бо санг пуркардашуда (мас., дар дарёи Варзоб) ва тахтаҳои оҳанубетонӣ истифода мебаранд.

Истифодаи дигари маъмул барои габионҳо сохтани ҷойҳо ё қуттиҳо барои парвариши растаниҳо мебошад. Бо илова кардани сарпӯши чӯбӣ ё металлӣ ба қафаси сими торӣ, онро метавон ба курсӣ табдил дод. Габионҳо бо хок ва растаниҳо пур карда мешаванд, то як кати баланде эҷод кунанд, ки на танҳо ҷолиб ба назар мерасанд, балки инчунин гузаргоҳҳои беҳтари дренажӣ ва ҳаворо барои афзоиши солими растаниҳо таъмин мекунанд.

Габионҳо инчунин метавонанд барои илова кардани хислат ва шахсият ба фазои беруна бо роҳҳои эҷодӣ истифода шаванд. Масалан, бо гузоштани қуттии габион дар атрофи периметр ва пур кардани он бо сангҳо ё сангҳо, шумо метавонед як объекти обро ба монанди ҳавз ё фаввора эҷод кунед.

Сарчашма

• Габион / Т. Назаров // Вичлас — Гӯянда. — Д. : СИЭМТ, 2015. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.