Қозӣ Муҳаммад

Қозӣ Муҳаммад
Қозӣ Муҳаммад
	курдӣ: Qazî Mihemmed‎; суронӣ قازی محەممەد
President and Supreme Guide of the Republic of Mahabad[d]
	22 январ 1946 — 15 декабр 1946
Таваллуд	1 май 1893; Маҳобод, Устони Озарбойчони ғарбӣ, Эрон;
Даргузашт	31 март 1947 (53 сол); Маҳобод, Устони Озарбойчони ғарбӣ, Эрон;
Ҳизб	Democratic Party of Iranian Kurdistan[d];
Эътиқод	суннӣ
	Парвандаҳо дар Викианбор

Қозӣ Муҳаммад (1900 ё 1901, Маҳобод — 30 марти 1947, ҳамон ҷо) — сиёсатмадори курд, президенти Ҷумҳурии Маҳобод.

Зиндагинома

Вай аз болои қабилаи Дебокрӣ, аз қабилаи қазиёни ирсӣ (қозӣони рӯҳонӣ ва дунявӣ)-и шаҳри Меҳобод ( Курдистони Эрон ) буд. Оилаи Қозй Муҳаммад бо ватандустй фарқ мекард: дар соли 1918 бобои у Файзулло-бек ба отряди ҷанговарона рохбарй мекард, ки ба мукобили ҳуҷуми туркхо ва немисхо. Худи Қозӣ Муҳаммад як нафари босавод (аз рӯи меъёрҳои маҳаллӣ) буд, ки ба ҷуз аз арабӣ ва форсии зодгоҳаш, туркӣ, русӣ ва инглисиро низ медонист. Пас аз ишғоли Шӯравӣ-Бритониёии Эрон дар соли 1941 ва табдили "Мукри Курдистон" (минтақаи Маҳобод) ба як минтақаи бетараф миёни ду минтақаи ишғол, Қозӣ Муҳаммад, ки қозӣ ва ҳамзамон раиси шаҳр буд. Маҳобод, воқеан ҳокими тамоми минтақа шуд. Вай ба ташкилоти миллатчигии «Жинэ Курдистон» («Хаёти Курдистон»), ки он вакт ба он рохбарй мекард ва аз охири соли 1945 наздик буд. раиси «Хизби демократии Курдистони Эрон» шуд, ки дар асоси «ЧК» таъсис ёфтааст.

22 январи соли 1946 дар майдони Чарчара дар Меҳобод ( Курдистони Эрон ) Қозӣ Муҳаммад Ҷумҳурии Курдистонро эълон кард, ки пас аз суқути он ( 16 декабри 1946) ) вай бар хилофи авфи эълоншуда дастгир ва ба суди саҳроии ҳарбӣ оварда шуд. Тибқи ёддоштҳои ширкаткунандагони ҳодисаҳо, Қозӣ Муҳаммад дар моҳҳои ахири барои ӯ маргбор бо оромӣ ва боэҳтиром рафтор мекард, ки атрофиёнро ба ҳайрат овард. Ӯ аз пешниҳоди Мустафо Барзонӣ дар бораи рафтан бо ӯ рад кард ва гуфт: "Ман дар Маҳобод бо қавми худ мемонам ва то даме, ки тавонам, аз ошӯб ва хунрезиҳо пешгирӣ мекунам." Бо гузоштани худ ба дасти низомиёни эронӣ, ӯ ба Барзонӣ гуфтааст, умедвор аст, ки шаҳрро аз қатли ом мисли қатли ом, ки дар Урмия ва Табрез рух додааст, наҷот диҳад. Пас аз он парчами ҷумҳуриро ба дасти Барзонӣ дод ва гуфт: “Аз Аллоҳ дуо мекунам, ки туро нигоҳ дорад! Бигзор ҷони ман барои ҳамватанонам фидо шавад ва қурбониҳое, ки ба онҳо гирифтор мешаванд, кам кунад.

Қозӣ Муҳаммад музокиротро бо генерали эронӣ Ҳумоюнӣ дар бораи шартҳои таслим шудан оғоз кард ва ваъдаи афви умумӣ гирифт. Бо вуҷуди афв, ӯ ба сарнавишти худ шубҳа надошт ва боздоште, ки пас аз чанде ба вуқӯъ пайваст, барои ӯ тааҷҷубовар набуд. «Дар ихтиёрам шаш мошин ва як ҷип доштам ва ҳар лаҳза метавонистам марзро убур карда фирор кунам», - гуфт ӯ дар додгоҳ. -Аммо бифаҳмед, ман бар хилофи Пишеварӣ (раҳбари Озарбойҷони Эрон ба СССР фирор кардааст) худро зани нотавон намедонам, ки дар лаҳзаи хатар гурезам. Ба куҷо бояд давидам? Ана сарзамини Курдистон ва дар ин чо кабрҳои хашт насли ниёгонам». Вай дар додгоҳ гуфт, Барзонӣ боисрор пешниҳод кардааст, ки ба зиндон ҳамла кунад ва ӯро раҳо кунад, аммо Қозӣ Муҳаммад рад кард: “Ман намехостам, зеро ба халқи худ ваъда додам, ки бо онҳо зиндагӣ мекунам ва барои онҳо мемирам. Ва ғайр аз ин ба љавонони Барзонї дилам омад, зеро Мулло Мустафои Барзонї ва мардуми Барзонї охирин умеди мардуми курд аст. Ва ман ба онҳо парчами Курдистонро додам. То рузи му-айяншуда ин байракро доранд. Бо мадади Худо, умедворам, ки ин рӯз фаро расад ва бо кумаки мардуми Барзан болои ин биное, ки маро доварӣ мекунанд ва дар тамоми кӯҳҳои Курдистон қомат афрохт».

30 марти соли 1947 дар майдони Чарчар Козй Мухаммад, бародараш Садр Козй ва амаки у Сайф Козй (вазири мудофиаи чумхурии Махобод) ба дор кашида шуданд.

Адабиёт

Масъуд Барзанӣ. Мустафо Барзонй ва харакати озодихохии курдхо. Пер. А.Ш.Хаурами, Санкт-Петербург, Наука, 2005.
Лазарев М.С. Курдистон ва масъалаи курд (1923-1945). М., Нашриёти «Адабиёти Шарқ» РАА, 2005.
Жигалина О.И. Ҳаракати миллии курдҳо дар Эрон (1918-1947). М., «Илм», 1988.
Таърихи Курдистон. Эд. М С Лазарева, Ш. X. Мгои. М., 1999.
Муртазо Зарбахт. Аз Курдистони Ирок то он тарафи дарёи Аракс. Пер. аз курд. А.Ш.Хаурами. М.-СПб, 2003.
Иглтон (Ҷер) В. Республикаи Курдистони соли 1946, Л., 196

Эзоҳ