Либеролисм
| Либерализм | |
 | |
| Идеяҳо | |
| Озодӣ | |
| Капитализм · Бозор | |
| Ҳуқуқи инсон | |
| Давлати қонунӣ | |
| Қарордоди иҷтимоӣ | |
| Баробарӣ · Миллат | |
| Плюрализм · Демократия | |
| Ҷараёнҳои дохилӣ | |
| Классикӣ | |
| Либертарианизм | |
| Неолиберализм | |
| Иҷтимоӣ | |
| Миллӣ | |
| Консервативӣ | |
| Иқтисодӣ | |
| Сабз | |
| Масеҳӣ | |
| Исломӣ | |
Либеролисм (аз лот. liberalis - озод) — дар маънои луғавӣ ба маънии озодихоҳӣ бо қавонини хос аст ва дар маънии сиёсиву фалсафӣ ба назарияҳои муртабити давлат гуфта мешавад, ки озодии фардиро муҳиммтарин ҳадафи сиёсь медонад.
Либеролисми модерн, дар асри рӯшангарӣ реша дорад. Ба таври куллӣ, либералисм бар ҳуқуқи афрод ва баробарии фурсат таъкид ҷиддӣ дорад. Шохаҳои гуногуни либералисм мумкин аст сиёсатҳои мутафовитеро пешниҳод кунанд, вале ҳамаи онҳо ба сурати умумӣ дар мавриди чанд қоида муттаҳид ҳастанд, аз ҷумла, густариши озодии андеша ва озодии баён, таҳдиди қудрати давлатҳо, нақши босазои қонун, табодули озоди идаҳо, иқтисоди бозорӣ ё иқтисоди мухталит ва як системаи шаффофи давлатӣ. Ҳамчунин, ҳамаи либералҳо ва бархе аз ҳаводорони идологияҳои сиёсии дигар, аз чанд шакли мухталифи давлат, ки ба он либерали демократӣ гуфта мешавад, бо интихоботи озоду одилона ва ҳуқуқи яксони ҳамаи шаҳрвандон тавассути қонун ҳимоят мекунанд.
Либералисм ба сурати як истилоҳи андешаи сиёсӣ, маъонии зиёде доштааст, вале ҳаргиз аз асли лотини вожаи libber, ба маънии озод ҷудо набудааст. Ин истилоҳ далолат дорад бар дидгоҳ ё рафтори касоне, ки гароиши аввалияшон дар сиёсат ва ҳукумат касб ё ҳифзи мизони муайяни озодӣ аз қайди назорат ё ҳидояти давлат ё авомили дигаре аст, ки мумкин аст барои иродаи инсонӣ номатлуб ба шумор ояд.
Либералисм ба таври суннатӣ ҷунбише будааст барои таъмин ин назар, ки мардум ба таври куллӣ тобеъи ҳукумати худкома нестанд, балки дар зиндагии хусусияшон мавриди ҳимояти қонун қарор мегиранд ва дар умури умумӣ битавонанд қувваи муҷрия ҳукуматро аз тариқи як ҳайати қонунгузорӣ, ки озодона интихоб шуда бошанд, контрол кунанд.[1]
Ихтилофи назар
[вироиш | вироиши манбаъ]Ба таври куллӣ, монанди дигар макотиб, бардошти яксоне аз либералисм вуҷуд надорад. Афроде монанди Ҷон Лок, Адам Смит, Ҷон Истворт Майл, Монтескиё ҳамагӣ либерал маҳсуб мешаванд, аммо инон дар масоиле мисли ҳудуди раводорӣ, машрӯъияти давлати рифоҳӣ ва фазилатҳои демокрасӣ бо якдигар ҳамназар нестанд. Ба ҳамин тартиб, равишҳои мухталифе барои бозгӯ кардани раванди пайдоиши либералисм вуҷуд дорад.[2] Ба унвони мисол, Фредриш Фун Ҳоик онро ба ду дастаи такомулӣ ва ротсиунолистӣ тақсим мекунад, ки аввалӣ тайи садаҳо шакл гирифта ва дар Бритониёи садаи 19 ба авҷи худ расида ва дигаре ҳосили муборизаи мутафаккирони аврупоӣ бо рӯҳониён ва феодалисм аст.[3]
.jpg)
Инчунин
[вироиш | вироиши манбаъ]- Институт Катона
- Консерватизм
- Реформизм
- Прогрессивизм
- Научно-исследовательский центр Мизеса
- Коммерческий либерализм
Қайдҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]- ↑ [صفحهء از "فرهنگ جهانگیری"] /. Afghanistan Centre at Kabul University. 1618.
- ↑ Menko., Goodin, Robert E. Pettit, Philip, 1945- Pogge, Thomas Winfried (2011). A companion to Contemporary political philosophy. Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-5087-6. OCLC 751727462.
- ↑ Параметрро муайян кардан зарур аст title= дар шаблони {{cite web}}. .