Юҷин Вигнер

Юҷин Вигнер
Юҷин Вигнер
	маҷорӣ: Wigner Jenő Pál
Таърихи таваллуд	17 ноябр 1902[…]
Зодгоҳ	Будапешт, Подшоҳии Маҷористон[d], Утриш-Маҷористон[d];
Таърихи даргузашт	1 январ 1995[…] (92 сол)
Маҳалли даргузашт	Принстон[d], Мерсер[d], Ню-Ҷерси, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико;
Кишвар	Маҷористон; Иёлоти Муттаҳидаи Амрико;
Фазои илмӣ	физик
Ҷойҳои кор	Донишгоҳи Принстон; Донишгоҳи фаннии Берлин; Донишгоҳи Висконсин дар Мадисон; Донишгоҳи Гёттинген; Донишгоҳи Лейден; Донишгоҳи Принстон; Пружаи Манҳэттен[d]; Донишгоҳи Принстон; Oak Ridge National Laboratory[d];
Алма-матер	Fasori Gimnázium[d] (1919); Донишгоҳи фаннии Берлин (1925);
Роҳбари илмӣ	Michael Polanyi[d]
Ҷоизаҳо	Max Planck Medal[d] (1961) Albert Einstein Award[d] (1972) Wigner Medal[d] (1978) Josiah Willard Gibbs Lectureship[d] (1968) Franklin Medal[d] (1950) Richtmyer Memorial Lecture Award[d] (1955) узви Ҷамъияти физикии Амрико[d] Foreign Member of the Royal Society[d] (1970) John von Neumann Prize[d] (1966) Atoms for Peace Award[d] (1960)
Имзо
	Парвандаҳо дар Викианбор

Юҷин Пол Ви́гнер (маҷорӣ: Wigner Jenő Pál; 17 ноябр 1902^[1]^[2]^[3]^[…], Будапешт, Подшоҳии Маҷористон^[d], Утриш-Маҷористон^[d] — 1 январ 1995^[4]^[2]^[3]^[…], Принстон^[d], Ню-Ҷерси^[5]) — физикдони назарии аҳли амрико.

Зиндагинома

Соли 1921 дар Мактаби олии техникии Берлин (ҳозира Донишгоҳи техникии Берлин) таҳсил карда, дар коллоквиумҳои ҷамъияти физикҳои олмонӣ, ки дар он олимони машҳури замона М. Планк, В. Гейзенберг, В. Паули, А. Эйнштейн ва дигарон фаъолият мекарданд, ширкат меварзид. Солҳои 1928—1930 дар Олмон дарс додааст. Профессори Донишгоҳи Принстон (1936). Бори нахуст маҳсули истифодабарии назарияи гурӯҳҳо ва ғояҳои симметрияро дар механикаи квантӣ нишон дод (1931). Аз соли 1946 директори озмоишгоҳи Клинтони шаҳри Оукриҷи иёлати Теннесси буд. Дар соҳаи физикаи назарияи ҷисми сахт таҳқиқоти бисёр анҷом дода, дар коркарди аввалин реактори ҳаставии амрикоӣ (1942—1945) иштирок кардааст.

Ба ифтихори ӯ дар физика «ячейкаи Вигнер-Зейтс», «энергияи Вигнер», «формулаи Брайт-Вигнер», «теоремаи Вигнер-Экарт», «функсияи Вигнер», «кристаллбандии Вигнер» номгузорӣ шудаанд. Барои саҳмгузорӣ дар назарияи ҳаставии атом ва зарраҳои бунёдӣ сазовори мукофоти Нобел гаштааст (1963, ҳамроҳи Мария Гёпперт-Майер ва Ҳанс Йенсен). Баъзан Юҷин Вигнерро алломаи илм номида, ҳамзамонон бо Алберт Эйнштейн баробар мекарданд.

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
↑ ^2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 Архив по истории математики Мактьютор — 1994.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
↑ ^4.0 ^4.1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/643423/Eugene-Paul-Wigner
↑ ^5.0 ^5.1 Eugene Wigner (1903-1995) (ингл.)
↑ Eugene Wigner, 92, Quantum Theorist Who Helped Usher In Atomic Age, Dies (ингл.) // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1995. — ed. size: 443000 — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ Budapest Journal; Hungarian Fingerprints All Over the 20th Century (ингл.) // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1998. — ed. size: 443000 — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ https://hoogleraren.universiteitleiden.nl/s/hoogleraren/item/1490 (нидерл.)
↑ JSTOR — 1995. — С. 528.
↑ JSTOR — 1995. — С. 527.

Адабиёт

Вигнер Юҷин Пол // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.

[_818ffab3f645871c-1] 1.0 ^1.1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.

[_54927010a61b6f8b-2] 2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 Архив по истории математики Мактьютор — 1994.

[_e12dee8378ccdb6d-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.

[_75aef54644eb1e57-4] 4.0 ^4.1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/643423/Eugene-Paul-Wigner

[_8ae2cc364252a360-5] 5.0 ^5.1 Eugene Wigner (1903-1995) (ингл.)

[_3d43daadb09c97ab-6] Eugene Wigner, 92, Quantum Theorist Who Helped Usher In Atomic Age, Dies (ингл.) // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1995. — ed. size: 443000 — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_a247b196547971d2-7] Budapest Journal; Hungarian Fingerprints All Over the 20th Century (ингл.) // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1998. — ed. size: 443000 — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_791b945438f1b88a-8] ttps://hoogleraren.universiteitleiden.nl/s/hoogleraren/item/1490 (нидерл.)

[_e55aa07ac4e4e7dc-9] JSTOR — 1995. — С. 528.

[_7990375fdfc5ef35-10] JSTOR — 1995. — С. 527.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]