Ҷаҳиш ба мӯҳтаво

Ёдгорӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Ёдгорӣ

«Ёдгорӣ», «ёддошт», «ёдгор» (форсӣ: يادگاري‎) ва дигар калимаҳои ҳаммонанд дар «Фарҳанги забони тоҷикӣ» ба маънои чизе ба хотира мондан, хотира гузоштан, асар монондан; ёдгор мондан нишона мондан, хотира боқӣ гузоштан омадааст.[1]

Ёдгорӣ мафҳумест, ки ифодакунандаи ашё, чиз, асар, хат, тасвир ва ё чизи дигареро барои хотира ба касе ё ба маҷмӯи одамон боқӣ гузоштан мебошад. Ёдгориҳо гуногунанд. Масалан, ёдгории зеҳнӣ: кори ҳамарӯза, эҷодиёт, муносибати байниҳамдигарӣ, бозӣ ва ғайраҳо. Ҳамаи ин зуҳурот тасодуфӣ набуда аз насл ба насл ба мерос гузашта дар мавриди мо ҳамчун ёдгорӣ шинохта мешавад.

Ёдгорӣ сарчашмаест, роҷеъ ба зуҳуроти муайяни таърихӣ – фарҳангӣ маълумот медиҳад. Мероси фарҳангӣ дар ҳар шакли зоҳиршавӣ (адабиёт, санъати тасвирӣ, мусиқӣ, созҳои миллӣ, муҷассама, санъати меъморӣ, урфу одат ва анъанаҳои миллӣ ва ғайраҳо.) ҳамчун ёдгорӣ шинохта мешавад. Ёдгориҳои бостонӣ, меъморӣ, санъати тасвирӣ, ҳайкалтарошӣ, кандакорӣ ва ғайраҳо дар маҷмӯи мероси фарҳангӣ мақоми арзишманд доранд.

Дар ин маврид ёдгориҳои табиат низ вуҷуд доранд, ки аз тарафи давлату ҳукумат ҳифз гардида мавриди истифодаи умум қарор мегиранд. Ин гуна ёдгориҳо маҳсули зуҳуротҳои физиологӣ ва биологии табиат мебошанд: ба монанди шаршараҳо, қуллаҳо, дарахтони кӯҳансол, кӯлҳо, ҷангалзорҳо, олами ҳайвоноту набототи нодир ва ғайраҳо.

Ёдгориҳои фарҳангу таърих ва табиат сарчашмаи эътимодноки таърихианд, ки аз рўи онҳо гузаштаи ҷомеаи инсониро то пайдоиши хат ва минбаъд, инчунин эволютсияи Замин муайян намудан мумкин аст.

Намудҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
Дарвозаи Бранденбург дар Берлин, рамзи миллии Олмон ва ягонагии он
  • Нишондиҳандаҳо аз ҷониби як муассисаи давлатӣ ё ширкати хусусии тадқиқотӣ ҷойгир карда шудаанд.
  • Биноҳое, ки ҳамчун нишонаҳое тарҳрезӣ шудаанд, ки одатан бо як хусусияти ғайриоддӣ сохта мешаванд, ба монанди баландтарин, бузургтарин ё аз ҳама фарқкунанда тарҳрезӣ мешаванд, масалан, Бурҷи Халифа дар Дубай, баландтарин иншооти ҷаҳон ё One World Trade Center (Маркази тиҷоратии ягона), баландтарин бино дар Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, барои ёдбуди ҳамлаи 11 сентябр сохта шудааст.
  • Кенотафҳо (барои гиромидошти фавтидагоне, ки дар ҷои дигар дафн шудаанд) ва маҷмааи ёдгориҳои дигар барои ёдбуди фавтидагон, одатан қурбониёни ҷанг, масалан, India Gate (Дарвозаи Ҳиндустон) ва Canadian National Vimy Memorial (Ёдгории миллии Канада Вими) ё талафоти офатҳои табиӣ, ба монанди Titanic Memorial, Belfast (Маҷмааии ёдбуди Титаник, Белфаст).
  • Маросими баргузории дафн барои ёдбуди гиромидошти собиқ фавтидагоне , ки дар болои қабри онҳо ё дар наздикии қабри онҳо ҷойгиранд, аксар вақт бо тасвир, масалан, Базиликаи Петрус Калисои Пётри Муқаддас ё калисои асримиёнагӣ Ста Мария ди Коллемаггио дар Л'Агила ҷойгиранд.
  • Сутунҳо, ки аксар вақт бо муҷассама ҷойгиранд, масалан, Berlin Victory Column (Сутуни Ғалабаи Берлин), Nelson's Column (Сутуни Нелсон) дар Лондон ва Trajan's Column (Сутуни Траян)дар Рум.
  • Оташи абадӣ, ки пайваста фурӯзон аст, одатан ба хотири гиромидошти сарбозони номаълум, масалан, дар Tomb of the Unknown Soldier (Moscow) ,(Қабристонии сарбози номаълум дар Маскав) ё дар John F. Kennedy Eternal Flamе (қабри Ҷон Кеннеди дар қабристони миллии Арлингтони Вирҷиния) фурӯзон мешавад.
    Муҷассамаи Вашингтон дар Вашингтон, ки ба шарафи президенти нахустини Иёлоти Муттаҳида Ҷорҷ Вашингтон гузошта шудааст, баландтарин обелиск дар ҷаҳон аст.
Девори Бузурги Чин, як сохтори азими мустаҳкам, ки ба ёдгории тамаддуни Чин табдил ёфтааст
  • Фаввораҳо, иншооти обкашӣ одатан дар боғҳои расмӣ ё хиёбонҳои шаҳр ҷойгир карда мешаванд, масалан, Fontaines de la Concordе (Фонтайн де ла Конкорд) ва Gardens of Versailles (боғҳои Версал) .
  • Сангҳои қабр, ёдгориҳои хурди фавтидагон, ки дар қабрҳои онҳо гузошта шудаанд, масалан, қабрҳо ва гӯрҳои собиқадорон дар Les Invalides ва Srebrenica Genocide Memorial .
  • Мақбараҳо ва оромгоҳҳо барои гиромидошти фавтидагон, масалан, Great Pyramid of Giza (Пирамидаи бузурги Гиза) ва Тоҷ Маҳал .
  • Қӯрғонҳо, ки бо ҳадафҳои динӣ ё хотиравӣ сохта шудаанд, масалан, Stonehenge (Стоунхенҷ) .
  • Масҷид, ҷойҳои ибодат, ки одатан гунбазҳо ва манораҳо доранд, ки дар муқобили осмон фарқ мекунанд. Онҳо инчунин одатан дорои Islamic calligraphy (хаттотҳои исломӣ) ва санъати меъморӣ мебошанд, масалан, Масҷиди Набавӣ .
  • Қӯрғонҳое, ки барои ёдбуди пешвоёни бузург ё рӯйдодҳо сохта шудаанд, масалан, Kościuszko Mound (Қӯрғони Костюшко) .
  • Обелискҳо, ки одатан барои ёдбуди пешвоёни бузург сохта мешаванд, масалан, Cleopatra's Needle, London (сӯзани Клеопатра дар Лондон), National Monument (Indonesia) Муҷассамаи Миллӣ ("Монас") дар Ҷакартаи марказӣ ва Washington Monument (Муҷассамаи Вашингтон) дар Вашингтон,
  • Кохҳо, манзилгоҳҳои шоҳона, ки барои ба ҳайрат овардани одамон бо бузургӣ ва ҳашаматӣ худ тарҳрезӣ шудаанд, масалан, Forbidden City (Шаҳри манъшуда) дар Пекин, Palace of Versailles (Кохи Версал) .
  • Равшанӣ барои тарҳрезии як нури пурқувват, масалан, Tribute in Light (Эҳтиром дар Нур) дар National September 11 Memorial & Museum (Ёдгории миллӣ ва Осорхонаи 11 сентябр) дар Ню Йорк, ба муносибати ҳамлаҳои 11 сентябри соли 2001.
  • Муҷассамаҳои шахсиятҳои маъруф ё рамзҳо, масалан, Нидервальдденкмал ( Германия ) дар Ҳессен, Озодӣ, ки ҷаҳонро равшан мекунад (одатан бо ҳайкали Озодӣ маъруф аст) дар Ню Йорк ва Даъвати Ватан дар Волгоград.
  • Зиёратгоҳ ё иншооти мазҳабӣ, ки барои зиёрат, маросим ё ёдбуд сохта шудаанд, масалан, Боробудур дар Магеланг ва Каъба дар Макка.
  • Дурнамои хотимавӣ, тарҳрезии ёдгориҳои шаҳрӣ дар охири хиёбон, масалан, Opera Garnier (Операи Гарнйе) дар Порис.
  • Арқҳои пирӯзӣ, ки қариб ҳамеша барои ёдоварӣ ба пирӯзиҳои ҳарбӣ бунёд мешаванд, масалан, Arch of Constantine (Арки Константин дар Рум) ва Arc de Triomphe (Арки пирӯзӣ) дар Порис.
  • Ёдгориҳои ҷангӣ, масалан, Marine Corps War Memorial (Ёдгории ҳарбии корпуси пиедагарди баҳрӣ) дар Арлингтон, ва Ёдгории Saint-Avold (Сент-Аволд), [2] ва Soviet War Memorial (Treptower Park) (Ёдгории Ҷанговарони Шӯравӣ) дар Берлин.

Инчунин ба ёдгориҳо дохил мешаванд:

Нигаред

[вироиш | вироиши манбаъ]

Намунаҳои ёдгориҳои намоён

[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ Ёдгорӣ(тоҷ.). academic.ru (2023). 25 Декабри 2022 санҷида шуд.
  2. ↑ Lorraine American Cemetery and Memorial. abmc.gov (January 1960).
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Ёдгорӣ&oldid=1442534"