Ёдгориҳои бостонӣ ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон
Ёдгориҳои таъриху фарҳангӣ аз рӯи мазмун, моҳият, сохт, мавзеи ҷойгиршавӣ,ҳолат, намуд ба гурӯҳҳо ҷудо мешавнд. Ба ёдгориҳои таъриху фарҳангӣ дохил мешаванд: иншоотҳои меъморӣ, мавзеъҳо ва иншоотҳои меъмории арзиши таърихӣ дошта, фарҳангӣ, иҷтимоӣ ва маишӣ дошта - ёдгориҳои мазҳабӣ-динӣ (масҷидҳо, мадрасаҳо, оромгоҳҳо, мазорҳо, ибодатгоҳҳо), асарҳои санъат, мавзеъҳое,ки тамаддуни ҷамъияти инсониро таҷассум мекунанд, бозёфтҳои бостонӣ ва ғайраҳо.[1]
Дар Тоҷикистон мавзеъҳое,ки тамаддуни ҷамъияти инсониро таҷассум мекунанд, хеле зиёд ба назар мерасанд. Ёдгориҳои бостонӣ ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон соли 2010 ба рўйхат дароварда шудааст.
Феҳристи ёдгориҳои бостонӣ ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон[вироиш]
Шаҳри Душанбе
1. Бинои театри давлатии опера ва балети ба номи Садриддин Айнӣ. 1946 с. 2. Бинои Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон. 1946с. 3. Маҷмааи Исмоили Сомонӣ. 1999 с. 4. Шаҳраки Душанбеи қадим (асри III то милод)
5. Мақбараи Мавлоно Ёқуби Чархӣ, асри XII 6. Қалъаи Кофарниҳон, асрҳои VII -VIII.
7. Мақбараи Хоҷа Нахшрон, асрҳои XI-XII. 8. Шаҳраки Узбеконтеппа, асрҳои I-VIII. 9. Тандирёл, асри XI то милод.
10. Маҷмааи меъмории Қалъаи Ҳисор, асрҳои XI-XIX. 11. Қабристони Тупхона - асрҳои I-III милодӣ.
12. Шаҳраки кушонӣ, асри II
13. Мақбараи Халифа Нурмуҳаммад, асрҳои XVII-XVIII.
14. Мақбараи Хоҷа Ҳотами Асам, асри XVI. 15. Қалъаи Сангин, асрҳои IX-XI.
16. Мақбараи Ҳазрати Бурх, асрҳои IX-XII
17. Мақбараи эшони Абдулмалик, асри IX-XX
18. Қабристони Лахш II, асрҳои V-VI
19. Мадрасаи Хоҷа Машҳад, асрҳои XI-XII 20. Мақбараи Хоҷа Дурбод, асрҳои XI- XII. 21. Ёдгории таърихӣ - табии Чилучорчашма.
22. Қабристонҳои Тупхор ва Аруктов, асрҳои I - IV. 23. Қалъаи Бешкент, асри XIX.
24. Мақбараи Имом Зайналобиддин, асри XVII.
25. Қалъаи Мир, асрҳои VI то милод - VI милодӣ. 26. Тахти Сангин, асри IV то милод - III милодӣ. 27. Шаҳраки Тепаи Шоҳ, асрҳои II- III.
28. Кофирқалъа, асрҳои VII-VIII
29. Шаҳраки Гаравқалъа, асрҳои IV-V.
30. Аҷинатеппа, асрҳои VII-VIII.
31. Мақбараи Мавлоно Тоҷиддин, асри XIV. 32. Мақбараи Мавлоно Обиддин, асри XIV. 33. Мақбараи Шайх Шақиқи Балхӣ, асри IX. 34. Мақбараи Шаҳид, асрҳои XII-XVI. 35. Қабристони Ксиров, асрҳои I то милод - II милодӣ. 36. Маскани Туғузак, ҳазорсолаи II то милод. 37. Қалъаи Сангтуда, асри XI.
38. Маҷмааи меъмории Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, асри XV. 39. Мақбараи Хоҷа Исҳоқи Хатлонӣ, асри XVI.
40. Шаҳраки бостонии Саксанохур, асри II то милод - II милодӣ. 41. Қабристони «Иттифоқ», асрҳои I-III. 42. Қабристони Макони Мор, асри XII то милод. 43. Шаҳртеппа, асри VIII. 44. Шаҳри Золи Зар, асри XII.
Ноҳияи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ
45. Шаҳраки Сайёд, асри XI. 46. Қабристони Обкўҳ, ҳазорсолаи II то милод.
47. Шаҳри Хулбук, асрҳои IX-XI. 48. Қабристони Ѓелот, ҳазорсолаи II то милод. 49. Қалъаи Қайнар, асри VIII. 50. Манзартеппа, асри VII.
51. Маскани Кунгуртут, ҳазорсолаи II то милод.
52. Маҷмааи меъмории маќбараи Шоҳи Хомӯш, асри XI. 53. Мақбараи Хоҷаи Нур, асри XII. 54. Қалъаи Мӯъминобод, асрҳои XI-XVIII.
55. Мақбараи Ҳазрати Султон, асри XVI. 56. Маъбади Буддоии Чепивол, асри VIII. 57. Истгоҳи Кулдара, 850 ҳазор сол муќаддам.
58. Мақбараи Мавлоно Қудбиддин, асрҳои XIV-XV. 59. Мақбараи Шоҳ Неъматуллоњи Зарробӣ, асрҳои XIV-XV.
Ноҳияи Шӯробод
60. Мақбараи Шайх Ёрмуҳаммади Валӣ, асрҳои XV -XVI.
Ноҳияи Хуҷанд
61. Қалъаи шаҳри Хуҷанд, асрҳои VII-XIX. 62. Боќимондаи деворҳои шаҳр, асрҳои XVII-XIX. 63. Маҷмааи таърихӣ – меъмории Шайх Муслиҳиддин, асрҳои XIII- XIV.
64. Мадрасаи Абдулатиф Султон, асри XVI. 65. Маҷмааи меъмории Ҳазрати Шоҳ, асри XIX. 66. Маҷмааи таърихӣ – меъмории Савристон, асри XVII. 67. Масҷиди ҳавзи Сангин, асри XIX.
Ноҳияи Ғончӣ
68. Қабристонњои антиќӣ, асрҳои I-VII. 69. Тасвирҳои болои санг, асри санг - асрҳои миёна.
70. Қалъаи Хитойреза, асрҳои XVII -XVIII.
71. Мадрасаи Мирраҷаб Додхоҳ, асри XVII. 72. Мадрасаи Оим, асрҳои XVI-XIX. 73. Манораи Майдони Машҳад, асри XIX. 74. Маќбараи Хоҷа Такровут, асри XII.
75. Манорҳои Варз, Рарз, Фатмев, асри XII. 76. Маҷмааи меъмории Абулқосим Гургонӣ, асри XII. 77. Қалъаи Муғ, асри VIII. 78. Мақбараи Нақибхон Туғрал, асри XX.
79. Масҷидҳои Палдорак ва Ревомутк, асри XIX.
80. Мадрасаи Олим Додхоҳ, асрҳои XVII -XVIII. 81. Мақбараи Муҳаммад Башоро, асрҳои XI -XIV. 82. Мақбараи Абўабдулло Рўдакӣ, асрҳои X -XX. 83. Маскани энеолотии Саразм (хазорсолаи IV -II то милод). 84. Шаҳри Панҷакенти қадим, асрҳои VI -VIII.
85. Бунҷикати қадим, асрҳои VI-XII. 86. Қалъаи Чилҳуҷра, асрҳои V -IX.
87. Мадрасаи Абдуллохон, асри XVI. 88. Маҷмааи меъмории Ҳазрати Шоњ, асри XI . 89. Мақбараи Хоҷа Рушноӣ, асри X.
90. Қалъаи Вамар, асри XIX.
91. Маъбади Оташ, асрҳои I -IV. 92. Қалъаи Сиҷ, асрҳои I -IV. 93. Қалъаи Деруҷ, асрҳои I -IV. 94. Таквими офтобӣ, асрҳои I -VIII.
95. Қалъаи Каҳкаҳа, асри III то милод - асри VII. 96. Қалъаи Ямчун, асрҳои III- I то милод - асрҳои V-XI. 97. Маъбади буддоии Вранг, асрҳои IV- VII. 98. Маркади Шоҳкамбари Офтобӣ, асри XII.
99. Шаҳраки Бозардара, асрҳои X-XI. 100. Тасвирҳои руи санг, ҳазорсолаи VII то милод - асрҳои миёна (Шахта. Аличур. Лангарикишт ). 101. Қабристонҳои сакоии Аличур. Тегермансу, асрҳои VII-II то милод.
Адабиёт[вироиш]
- ↑ Қодиров Ф.С. Захираҳои туристӣ: ёдгориҳои фарҳангӣ - таърихӣ ва табии. - Душанбе, 2012.