Абдулқодири Бадоунӣ

Абдулқодири Бадоюнӣ
Абдулқодири ибни Мулукшоҳ ибни Ҳомиди Бадоюнӣ
Таърихи таваллуд	21 август 1540
Зодгоҳ	Budaun[d]
Таърихи даргузашт	5 ноябр 1615(1615-11-05) (75 сол)
Маҳалли даргузашт	Агра
Кишвар	Империяи Муғул
Фазои илмӣ	шоир, тарҷумон ва таърихнигор

Абдулқоди́ри ибни Мулукшоҳ ибни Ҳомиди Бадоюнӣ мутахаллис ба «Қодирӣ» (1540, Тӯдаи Ҳиндустон — 1595) — шоир, мутарҷим ва муаррихи форсизабони Ҳиндустон.

Зиндагинома

Айёми ҷавонӣ ва таҳсилоташ дар Сунбҳал гузаштааст. Дар шаҳрҳои Агра ва Басовар зиндагӣ карда, дар хидмати дарбори ҳукмронони ин шаҳрҳо буд. Ҳангоми хидмат дар даргоҳи Акбар (ҳукмронӣ 1556—1605) фаъолияти Абдулқодири Бадоюнӣ чун таърихнигор ва мутарҷим аз забонҳои арабӣ ва санскрит ривоҷ ёфт.

Осор

Бо роҳбарӣ ва иштироки ӯ аз забони санскрит китобҳои «Маҳабҳарата», «Рамаяна», «Баҳр-ул-асмор», «Таърихи Кашмир», «Синкҳосинтабасӣ» (бо номи «Номаи хирадафзо») ба забони форсии тоҷикӣ тарҷума карда шуданд. Абдулқодири Бадоюнӣ «Мӯъҷам-ул-булдон»-и Ёқути Ҳамавиро (1179—1229) аз арабӣ ба форсии тоҷикӣ гардонд. Аз забони арабӣ инчунин аҳодиси набавиро бо номи «Китоб-ул-аҳодис» тарҷума карда, нусхае ба Акбар бахшид. Яке аз таълифоти муҳимми ӯ асари таърихии «Мунтахаб-ут-таворих» аст, ки бо номи «Таърихи Бадоюнӣ» шуҳрат дорад. Ин китоб таърихи Ҳиндустонро аз замони Маҳмуди Ғазнавӣ то замони зиндагии муаллиф (солҳои 90 садаи XVI) дар бар мегирад. Абдулқодири Бадоюнӣ дар таълифи китобе оид ба таърихи ислом аз замони Муҳаммад (с) ширкат доштааст. Ду ҷилди ин китобро, ки «Таърихи алфӣ» ном дорад, Абдулқодири Бадоюнӣ таҳрир кардааст. «Интихоби ҷомеи Рашидӣ» (таҳрири «Ҷомеъ-ут-таворих»-и Рашидуддини Фазлуллоҳ) аз ҷумлаи таҳрирот ва такмилаҳои Абдулқодири Бадоюнӣ мебошад.

Адабиёт

• Абдулқодири Бадоунӣ // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.