Алии Торобӣ
| Зодгоҳ | Тороб |
|---|---|
| Таърихи даргузашт | 1238 |
| Маҳалли даргузашт | Бухоро |
Алии Торобӣ (?, Тороб — 1238, Бухоро) — яке аз раҳбарон ва фаъолони Шӯриши Маҳмуди Торобӣ ва яке аз ду бародарони Маҳмуди Торобӣ.
Қаҳрамониҳои Торобӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар бораи зиндагии Алии Торобӣ иттилооти кофӣ нест. Ягона манбае, номи ӯро ба унвони сарвари шӯриш ва идомадиҳандаи Маҳмуди Торобӣ зикр мекунад, китоби «Таърихи ҷаҳонкушо»-и Ҷувайнӣ аст. Амалу андешаи Алии Торобӣ ва бародари ӯ Муҳаммад дар тамомии давраи шӯриши Торобӣ ҳамроҳи бародарашон Маҳмуди Торобӣ буданд. Ҷувайнӣ менависад, ки Алии Торобӣ ва бародараш Муҳаммад сабабгори асосии шикасти сипоҳи муғул дар ҷанги дашти Кармина будаанд. Пас аз марги Маҳмуди Торобӣ Алии Торобӣ ва бародараш Муҳаммади Торобӣ ҳарчанд саъй мекарданд хостаҳои мардум ва орзуву омоли бародарашонро амалӣ созанд, вале натавонистанд, зеро ҳукумати марказии давлати муғул бо фармони Чағатой ва Маҳмуди Ялавоч барои комилан пахш намудани Шӯриши Маҳмуди Торобӣ ба воситаи умарои ҷангозмудаи муғул Элдиз-Нуйин ва Чакин-Қӯрчӣ бо лашкари анбӯҳе ба Бухоро рафт ва шӯришчиён дар ин набарди нобаробари хуношом шикаст хӯрданд; ба қавли Ҷувайнӣ «… дар ҳади бист ҳазор мардум дар ин навбат бикуштанд…» ва гурӯҳе фирор карданд. Бо ҳамин қиёми Маҳмуди Торобӣ ва фаъолияти низомии Алии Торобӣ қатъ гардид. Бародарон Алии Торобӣ ва Муҳаммад дар диловарӣ, шуҷоат ва муқовимат дар баробари сипоҳи муғул аз Маҳмуди Торобӣ шоистагиҳои камтаре надоштанд. Дар бораи ҷойгоҳи бародарон Алии Торобӣ ва Муҳаммад метавон гуфт, ки он ду монанди бародарашон Маҳмуди Торобӣ дар назари мардум азиз буданд. Онон ба унвони раҳбарони сиёсӣ ва мазҳабии қиёми мардуми Бухоро аз оғоз то анҷоми қиём аз хостаҳои худ даст накашиданд, барои амалӣ гардондани мақсади худ, ки ҳамоно дифоъ аз оини ислом ва диёнати он дар баробари душманони мазҳабӣ ва сиёсӣ буд, ба мубориза пардохтанд ва саранҷом дар ин набардҳо ва дар роҳи ин ормону ҳадафҳои нек ҷонашонро фидо карданд.
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Алии Торобӣ // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.