Аломатҳои астрономӣ
Аломатҳои астрономӣ — ишораҳои шартии Офтоб, Моҳ, сайёраҳо ва дигар ҷирмҳои осмонӣ, инчунин бурҷҳои дувоздаҳгона, шакли сайёраҳо, авзои Моҳ ва ғайра, ки дар адабиёти доир ба астрономия ва тақвимҳо ба сифати сурати рамзӣ истифода мешаванд. Аксари аломатҳои астраномӣ дар давраҳои қадим ба вуҷуд омадаанд. Дар асарҳои астрономии олимони тоҷики асрҳои миёна ду намуди ишораҳо вомехӯранд: аломатҳо ва ҳарфҳои алифбои арабӣ. Абурайҳони Берунӣ (973—1048) дар «Китоб-ут-тафҳим ли авоили саноат-ит-танҷим» («Китоб доир ба фаҳмондани аввали санъати илми нуҷум») барои ишораи Офтоб, Моҳ ва сайёраҳо аломатҳои зеринро истифода кардааст:
Аҳмади Дониш (1826—1897) дар «Манозир ул-кавокиб» («Манзараи ситораҳо») барои ишораи Офтоб, Моҳ, сайёраҳо, бурҷҳои дувоздаҳгона ва ҳодисаҳои астрономӣ як ё ду ҳарфи охирини он истилоҳро истифода кардааст.
Аломатҳои ситораву сайёраҳо:
- Шамс — ﺱ
- Қамар — ﺭ
- Миррих — ﺥ
- Аторуд — ﺩ
- Муштарӣ — ﻯ
- Зӯҳра — ﻩ
- Зуҳал — ﻝ
- қирон — ﻥ
- эҳтироқ — ﻕ
- тасдис — ﺱ ﺩ
- таслис -ﺙ
- тарбиъ — ﻉ
- таҳвил — ﻞﻳ
- муқобала — ﻪﻟ
- меҳтариқа — ﻪﻗ
- явм — ﻡ
- лайл — ﻝ
- найира — ﻩ
- рос — ﺲ ﺍ
- занаб — ﺐ ﻧ
- истиқомат — ﺖ ﻤ
- руҷъат — ﺖ ﻋ
- шараф — ﻒ
- танозири явмӣ — ﻢ ﻆ
- танозири матлаӣ — ﻡ ﻃ
- ҳубут — ﻄ
Стандарти умумиҷаҳонии Юникод
[вироиш | вироиши манбаъ]Аз соли 1991 барои ишораи аломатҳо стандарти умумиҷаҳонии Юникод (англис Unicode) қабул карда шудааст. Истифодаи ин стандарт имкон медиҳад, ки аломатҳои гуногуни алифбоҳо ба рамзҳо баргардон шуда, дар тамоми ҷаҳон як хел истифода шаванд. Ҳоло тибқи Юникод Аломатҳои астраномӣ. чунин ишора карда мешаванд.
| Ном | Аломат | Рамз дар Юникод | Рамз дар HTML |
|---|---|---|---|
| комета | ☄ | U+2604 | &9732; |
| Офтоб | ☉ | U+2609 | &9737; |
| Офтоб | ☼ | U+263C | &9788; |
| восходящий узел | ☊ | U+260A | &9738; |
| нисходящий узел | ☋ | U+260B | &9739; |
| соединение | ☌ | U+260C | &9740; |
| противостояние | ☍ | U+260D | &9741; |
| Ситора | ★ | U+2605 | &9733; |
| Затмение | ☀ | U+2600 | &9728; |
Аломатҳои Моҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]| Ном | Аломат | Рамз дар Юникод | Рамз дар HTML | Тасвир |
|---|---|---|---|---|
| Чоряки якум | ☽ | U+263D | ☽ | 
|
| Чоряки охир | ☾ | U+263E | ☾ | 
|
| Моҳи нав | 🌑 | U+1F311 | 🌑 | 
|
| Чоряки якум | 🌒 | U+1F312 | 🌒 | 
|
| Чоряки якум | 🌓 | U+1F313 | 🌓 | 
|
| Чоряки якум | 🌔 | U+1F314 | 🌔 | 
|
| Моҳи пурра | 🌕 | U+1F315 | 🌕 | 
|
| Чоряки охир | 🌖 | U+1F316 | 🌖 | 
|
| Чоряки охир | 🌗 | U+1F317 | 🌗 | 
|
| Чоряки охир | 🌘 | U+1F318 | 🌘 | 
|
| Доси Моҳ бидуни мушаххасот | 🌙 | U+1F319 | 🌙 | .png){kind=small}
|
| Моҳи нав «бо рӯй» | 🌚 | U+1F31A | 🌚 | |
| Чоряки якум «бо рӯй» | 🌛 | U+1F31B | 🌛 | |
| Чоряки охир «бо рӯй» | 🌜 | U+1F31C | 🌜 | |
| Моҳи пурра «бо рӯй» | 🌝 | U+1F31D | 🌝 |
Аломатҳои сайёраҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]| Ном | Аломат | Рамз дар Юникод | Рамз дар HTML | Тасвир |
|---|---|---|---|---|
| Уторид | ☿ | U+263F | &9791; | .svg){kind=small}
|
| Зӯҳра | ♀ | U+2640 | &9792; | .svg){kind=small}
|
| Замин | ⊕ | U+2295 | &8853; | .svg){kind=small}
|
| ♁ | U+2641 | &9793; | .svg){kind=small}
| |
| Миррих | ♂ | U+2642 | &9794; | .svg){kind=small}
|
| Муштарӣ | ♃ | U+2643 | &9795; | .svg){kind=small}
|
| Зуҳал | ♄ | U+2644 | &9796; | .svg){kind=small}
|
| Уран | ⛢ | U+26E2 | &9954; | .svg){kind=small}
|
| ♅ | U+2645 | &9797; | .svg){kind=small}
| |
| Нептун | ♆ | U+2646 | &9798; | .svg){kind=small}
|
| ⯉ | U+2BC9 | .svg){kind=small}
|
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]Сарчашма
[вироиш | вироиши манбаъ]- Аломатҳои астрономӣ // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.