Астат
 |
АСТÁТ (лот. Astatin) At, унсури кимиёвии гурӯҳи VII ҷадвали даврии Менделеев; мансуби галогенҳо. Рақами тартибиаш 85, массаи атомиаш 209,9871. Астат унсури радиоактив буда, дар табиат аз таҷзияи радиоактивии уран ҳосил мешавад. Мавҷудияти астатро соли 1870 олими рус Д. И. Менделеев пешгӯӣ карда, онро «экаиод» номида буд. Астати холисро соли 1940 олимони Донишгоҳи Калифорния (ИМА) Д. Корсон, К. Мак-Кензи ва Э. Сегре ҳангоми бо α-зарраҳо бомбаборон кардани висмут ҳосил намуданд. Астат унсури ноустувор мебошад. Аз ин сабаб ба астат номи юнонии astatos – «ноустувор» дода шудааст. Зиёда аз 24 изотопи астат маълум аст. Дарозумртарин изотопи астат – 210At (давраи нимкоҳишаш 500 дақиқа) мебошад. Астат унсури ниҳоят камёфт аст. Моддаи филиззии сиёҳи кабудтоб, ҷилои филиззӣ дорад; ҳарорати гудозишаш 300°С; ҳарорати ҷӯшишаш 360°С. Соли 1953 кимиёдонҳои амрикоӣ Э. Ҳайд ва А. Гиорсо изотопи 219At-ро аз таркиби франсий ҷудо карданд. Хосияти кимиёвии астат ба йод ва полоний монанд мебошад. Монанди йод дараҷаҳои оксидшавии аз – 1 то + 7 дорад. Ҳангоми гарм кардан якбора ба буғ табдил меёбад. Дар об ҳал намешавад, дар аксар ҳалкунандаҳои органикӣ ҳал мешавад. Хосиятҳои филиззии астат назар ба хосиятҳои ғайрифилиззӣ бештаранд (он марбути сохти электронии атом мебошад). Астат ба осонӣ оксид мешавад. Намаки дучандаи йодиди астату сезий CeAsI2, астиди нуқра AtAg ва астиди ноустувори ҳидроген AtH ҳосил карда шудаанд. Пажӯҳишҳо нишон доданд, ки астат монанди йод дар ғадуди сипаршакл ҷой дорад. Истифодаи изотопи 211At барои муолиҷаи бемории ҷоғар назар ба изотопи радиоактиви йод 131I муфидтар аст.
Адабиёт[вироиш]
- Популярная библиотека химических элементов. Т. 2. - М., 1983;
- Шретер В. (ва дигарон). Химия. - М., 1989;
- Идрисов Т. Химияи аносир (элементҳо). - Душанбе, 2004.
Инҷоро ҳам бингаред[вироиш]
Манбаъ[вироиш]
- Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — 664 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2017, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.
/ Т. Идрисов.
[[]]
