Аҳолии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Ба аҳолии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон хусусияти тамоюлҳои демографӣ дар заминаи нишондиҳандаҳои дахлдори Ҷумҳурии Тоҷикистон хос аст.

Барӯйхатгирии 1989[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар замони шӯравӣ, бинобар афзоиши баланди табиӣ ва муҳоҷират, аҳолии минтақа босуръат меафзуд. Ҳамин тариқ, мувофиқи барӯйхатгирии умумииттифоқии соли 1989 аҳолии ВМКБ 160.886 нафарро ташкил медод. Халқҳои помирӣ (бадахшонӣ) чун қисми таркибии тоҷикон ҳисоб карда шуданд -—дар маҷмӯъ 143.932 нафар. (89,5%), инчунин 10.756 қирғизҳо дар ВМКБ зиндагӣ мекарданд (6,7% аҳолии ВМ, аз ҷумла қариб 72% аҳолии ноҳияи Мурғобро ташкил медиҳанд), намояндагони халқҳои славянӣ (русҳо, украинҳо ва беларусҳо) низ зиндагӣ мекарданд дар шаҳри Хоруғ, ки 4758 (3,0%) ба назар гирифта шудаанд [1] . 3,5% боқимонда ба гурӯҳҳои хурди қазоқҳо, ӯзбекҳо, туркманҳо, қаракалпоқҳо ва тоторҳо рост меомаданд, ки асосан дар маркази маъмурии вилоят — ш. Хоруғ, зиндагӣ мекунанд.

Тоҷикистони соҳибистиқлол[вироиш | вироиши манбаъ]

Мувофиқи барӯйхатгирии соли 2000, аҳолии вилоят ба 206 ҳазор нафар расид. Аз ҳисоби афзоиши баланди табиӣ афзоиши аҳолии вилоят идома ёфт. Аммо дар натиҷаи мубодилаи муҳоҷират бо дигар вилоятҳои Тоҷикистон ва дигар давлатҳои ИДМ шумораи одамони ҳама миллат кам мешуд. Ҳиссаи аҳолии шаҳрӣ (ягона шаҳри ВМ шаҳри Хоруғ аст) хеле кам буд — 13,4% (ки ин нисбат ба тамоми ҷумҳурӣ ду маротиба камтар аст).

Барӯйхатгирии соли 2010[вироиш | вироиши манбаъ]

Барӯйхатгирии аҳолӣ дар соли 2010 бори аввал нишондиҳандаи афзоиши вилоятро манфӣ нишон дод (-0,3%). Аҳолии ВМ (206 ҳазор) аз сабаби ба қадр нарасидани муҳоҷират нисбат ба маълумоти мавҷудаи бақайдгирӣ (230 ҳазор) хеле кам шудааст. Дар давраи солҳои 2000-2010 афзоиши табиӣ амалан ба хуруҷи муҳоҷират баробар буд, ки ба намояндагони ҳамаи миллатҳои ВМ таъсир расонд. Аҳолӣ танҳо дар шаҳри Хоруғ афзоиш ёфт (аз 27,4 то 28,1 ҳазор нафар). Аз ин сабаб, ҳиссаи аҳолии шаҳрҳо дар ВМКБ аз 13,4 то 13,6% афзуда, дар маҷмӯъ дар Тоҷикистон ин нишондиҳанда бетағйир монд ва дар сатҳи 26,5% боқӣ монд [2] . Бо вуҷуди ин, ВМКБ ҳамчун вилояти аз ҳама камшаҳрнишинтарини ҷумҳурӣ боқӣ мондааст.

Аз ҷиҳати қавмӣ, халқҳои помирӣ (бадахшонӣ), ки тоҷик ҳисоб карда мешаванд, дар якҷоягӣ ба 94,4% ё 194.423 нафар баробар буданд. Қирғизҳо бузургтарин ақаллияти этникӣ (5,3 % ё 10,949 нафар) ҳисобида мешаванд. Пас аз пошхӯрии СССР, аксарияти аҳолии славянӣ ВМКБ-ро тарк карданд. Шумораи русҳо дар солҳои 1989—2010 аз 3195 то 81 нафар (ё аз 1,99% то 0,04%) кам шуд. [3]

Таркиби миллӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Динамикаи миқдор ва таркиби миллии аҳолии ВМКБ аз рӯи маълумоти барӯйхатгирии умумииттифоқии солҳои 1939-1989 ва барӯйхатгирии 2010 дар Тоҷикистон
Миллият 1939

нафар
% 1959

нафар
% 1970

нафар
% 1979

нафар
% 1989

нафар
% 2010[3]

чел.
%
Ҳамагӣ 53210 100,00% 73037 100,00% 97796 100,00% 127709 100,00% 160887 100,00% 205949 100,00%
Тоҷикон (помириҳо) 44374 83,39% 65534 89,73% 89314 91,33% 115484 90,43% 143932 89,46% 194423 94,40%
Қирғизҳо 6093 11,45% 5395 7,39% 6930 7,09% 8503 6,66% 10756 6,69% 10949 5,32%
Ӯзбекҳо 148 0,28% 86 0,12% 220 0,22% 292 0,23% 250 0,16% 410 0,20%
Русҳо 1719 3,23% 1413 1,93% 764 0,78% 1779 1,39% 3195 1,99% 81 0,04%
Тоторҳо 361 0,68% 174 0,24% 102 0,10% 155 0,12% 297 0,18% 8 0,00%
Қазоқҳо 14 0,03% 13 0,02% 16 0,02% 39 0,03% 395 0,25% 3 0,00%
Укроинҳо 286 0,54% 229 0,31% 309 0,32% 1203 0,94% 1096 0,68%
Белорусҳо 19 0,04% 21 0,03% 23 0,02% 56 0,04% 467 0,29%
ғ. 196 0,37% 172 0,24% 118 0,12% 198 0,16% 499 0,31% 75 0,04%

Аҳолӣ аз рӯи ноҳияҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Districts:

No. District Native name Former names Capital Area in km2[4] Population

(2020 estim.)[5]

52 Darvoz Дарвоз Qala'i-Khumb Qal'ai Khumb 2,800 24,000
53 Vanj Ванҷ Vanj 4,400 34,400
54 Rushon Рӯшон Rushon 5,900 25,800
55 Shughnon Шуғнон Khorugh 4,600 38,000
56 Roshtqala Роштқалъа Roshtqal'a 4,300 27,400
57 Ishkoshim Ишкошим Ishkoshim 3,700 32,900
58 Murghob Мурғоб Murghob 37,300 15,900

City of regional subordination:

No. City Native name Former names Area in km2[4] Population

(2020 estim.)[5]

- Khorugh Хоруғ <100 30,500

Нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Афганские кыргызы - Форум «Евразийского исторического сервера»(пайванди дастнорас — таърих). 23 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 5 феврали 2013.
  2. Архивированная копия(пайванди дастнорас — таърих). 18 Январ 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 май 2012.
  3. 3.0 3.1 Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство населения Республики Таджикистан (2010) Бойгонӣ шудааст 14 октябри 2013  сол. // Агентство по статистике при Президенте Республики Таджикистан Хатои ёдкард: Invalid <ref> tag; name "ЭтноСтатРТ" defined multiple times with different content
  4. 4.0 4.1 Хатои ёдкард: Барчасби <ref> ғайримиҷоз; матне барои ёдкардҳо бо номи regions ворид нашудааст
  5. 5.0 5.1 Хатои ёдкард: Барчасби <ref> ғайримиҷоз; матне барои ёдкардҳо бо номи pop2020 ворид нашудааст