Бароъати истеҳлол

Бароъáти истеҳлóл (аз ар. براعت استهلال‎; бароъат – санъат, малака, дониш ва истеҳлол – гиряи нахустини кӯдак пас аз таваллуд, оғоз, сарсухан) — дар илми бадеъ яке аз санъатҳои бадеии маънавист.

Талаботи санъат

Мувофиқи талаботи ин санъат нигоранда дар дебочаи китоб, оғози асар, қасида, достон ва ғайра суханонеро меорад, ки ба воситаи онҳо хонандаро ба мазмуни асар, ба муҳтавиёти он роҳнамоӣ мекунад. Бад-ин васила байни муқаддимаи асар ва бахши асосии он таносуби иҷмолӣ ва тафсил ба вуҷуд оварда мешавад.

Намунаҳои бароъат

Беҳтарин намунаи бароъати истеҳлол «Дебоча»-и «Гулистон»-и Саъдӣ дониста шудааст, ки дар он омадааст: «...ҳар чӣ напояд, дилбастагиро нашояд.... Барои нузҳати нозирон ва фусҳати хотирон китоби «Гулистон» тавонам тасниф кардан, ки боди хазонро бар варақи ӯ дасти татовул набошад...». Ин қабил шиносонидани асарҳо ва ба мутолиаи асар ҷалб намудани хонанда дар осори аксар шоирони классики форс-тоҷик ва муосир ба назар мерасад. Масалан, Фирдавсӣ дар оғози достони «Суҳроб» («Рустам ва Суҳроб») абёти зеринро оварда, хонандаро ба мутолиаи достон даъват мекунад:

Кунун разми Суҳробу Рустам шунав,

Дигарҳо шунидастӣ, ин ҳам шунав.

Яке достон аст пуроби чашм,

Дили нозук аз Рустам ояд ба хашм.

Агар тундбоде барояд зи кунҷ,

Ба хок афганад норасида турунҷ.

Ситамгор хонам-ш, ар додгар,

Ҳунарманд хонам-ш, ар беҳунар.

Агар марг дод аст, бедод чист?

Зи дод ин ҳама бонгу фарёд чист?

«Найнома»-и Ҷалолуддини Румӣ (оғози «Маснавии маънавӣ») низ намунае аз бароъати истеҳлол мебошад. Санъати бароъати истеҳлолро дар оғози достони «Кремл»-и Абулқосим Лоҳутӣ, «Садои Осиё»-и Мирзо Турсунзода ва ғайра дидан мумкин аст. Дар оғози достони «Садои Осиё» омадааст:

Осиё гӯяд сухан овози онро бишнавед,

Мавҷи дарё, ғурриши баҳри дамонро бишнавед.

Ҳамчунин нигаред

• Санъатҳои бадеӣ

Адабиёт

• Зеҳнӣ Т. Санъати сухан. Д., 1979;
• Мирзозода Х. Луғати истилоҳоти адабиётшиносӣ. Д., 1992;
• محمد شریفی. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران، ۱۳۸۷ هـ. ش
• کزازی، میرجلال‌الدین، زیباشناسی سخن پارسی ۳: بدیع، تهران: کتاب ماد، چاپ دوم، ۱۳۷۳خ.

Сарчашма

• Бароъати истеҳлол // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.