Ватслав Ҳавел

Ватслав Ҳавел
чехӣ: Václav Havel
President of Czechoslovakia[d]
29 декабр 1989 — 20 июл 1992
Пешгузашта	Gustáv Husák[d]
President of the Czech Republic[d]
2 феврал 1993 — 2 феврал 2003
Ҷонишин	Václav Klaus[d]
Таваллуд	5 октябр 1936(1936-10-05)[…] Прага, Чехословакия[…]
Даргузашт	18 декабр 2011(2011-12-18)[…] (75 сол) Hrádeček[d], Vlčice[d]
Мадфан	Vinohrady Cemetery[d]
Падар	Václav M. Havel[d]
Модар	Božena Vavrečková[d]
Ҳамсар	Olga Havlová[d] ва Dagmar Havlová[d]
Ҳизб	Civic Forum[d] (1991)
Таҳсилот	Czech Technical University in Prague[d] (1957) Faculty of Theatre, Academy of Performing Arts in Prague[d] Akademické gymnázium Štěpánská[d] (1955)
Фаъолият	Театр, драма, рӯзноманигории эътиқодӣ[d] ва сиёсат
Эътиқод	lapsed Catholic[d]
Соядаст
Ҷоизаҳо	Gottlieb Duttweiler Prize[d] (1990) Prix mondial Cino Del Duca[d] (1997) Gandhi Peace Prize[d] (августи 2003) Erasmus Prize[d] (1986) Franz Kafka Prize[d] (2010) Concordia Prize[d] Peace Prize of the German Publishers' and Booksellers' Association[d] (15 октябр 1989) Olof Palme Prize[d] (1989) Indira Gandhi Peace Prize[d] (1993) Geuzenpenning[d] (1995) Four Freedoms Award – Freedom Medal[d] (1990) Freedom Award[d] (2003) Giuseppe Motta Medal[d] (2008) Light of Truth Award[d] (2004) Monismanien Prize[d] (2005) Democracy Service Medal[d] Delta Prize for Global Understanding[d] Ambassador of Conscience Award[d] (2003) Bridge Prize of the City of Regensburg[d] (2006) Catalonia International Prize[d] (1995) Fulbright Prize[d] (1997) Quadriga[d] (2009) International Simón Bolívar Prize[d] (1990) Sonning Prize[d] (1991) Honorary doctor of the Dresden University of Technology[d] доктори ифтихории Донишгоҳи озоди Брюссел[d] (1991) Honorary doctor of the University of Liège[d] (2007) honorary doctor of the Bar-Ilan University[d] honorary doctor of the Hebrew University of Jerusalem[d] honorary doctor of the University of Warsaw[d] Jaroslav Seifert Prize[d] (2008) Karel Čapek Prize[d] (2008) honorary doctorate of Haifa University[d] 1st of June Award[d] (2009) honorary citizen of Plzeň[d] (6 май 1990) Theodor Heuss Award[d] (1993) honorary citizen of Budapest[d] (2013) honorary doctor of the University of Padua[d] Fellow of the Royal Society of Literature[d] Austrian State Prize for European Literature[d] (1968) honorary citizen of Prague[d] honorary doctorate of the Masaryk University[d] (1995) Deutscher Nationalpreis[d] (2003) Point Alpha Prize[d] (2008) Saint George medal[d] Čestná medaile T. G. Masaryka[d] honorary doctorate of the Vrije Universiteit Brussel[d] (1990) participant in the resistance and resistance against communism[d] German citizenship price[d] (2000) Eugen Kogon Award[d] (2012) Evelyn F. Burkey Award[d] honorary doctor of the Sorbonne Nouvelle University[d] (3 июн 1992) Honorary doctor of the Paris-Sorbonne University[d] (8 август 1991) Q126416281? (14 май 1984) Q126416301? (2009)
Вебгоҳ	vaclavhavel.cz​(чех.)​(англ.)
Ҷойҳои кор	Divadlo Na zábradlí[d] City Theatres of Prague[d] Brewery Krakonoš[d] University of Chemistry and Technology[d] Osvobozené divadlo[d] Divadlo U Nováků[d] Divadlo ABC[d] Divadlo satiry[d] Divadlo státního filmu[d] Divadlo V + W[d]
Парвандаҳо дар Викианбор
Осор дар Викитека

Ватслав Ҳавел (чехӣ: Václav Havel; 5 октябри соли 1936, Прага, Ҷумҳурии Чехословакия — 18 декабри соли 2011, Градечек, ноҳияи Трутнов, вилояти Градетс-Кралове, Ҷумҳурии Чех)  — арбоби сиёсӣ ва ҷамъиятии чех, мунаққиди режими коммунистӣ, дромнавис ва очеркнавис. Ӯ нуҳумин ва охирин президенти Чехословакия (1989—1992) ва аввалин президенти Ҷумҳурии Чех (1993—2003) буд.

Корнома

Ватслав Ҳавел солҳои 1960 дар «Дивадло На Забрадлӣ» (Дар театри дастрасӣ) кор карда, дар он ҷо бо пйесаҳои худ «Таҷлил дар боғ» (1963) ва «Эҳтиёт» (1965) машҳур гашт.

Дар давраи рӯйдодҳои «баҳори Прага», ӯ дар баҳсҳои сиёсӣ ширкат дошт ва ба ҷомеаи демократӣ даъват кард. Ҳанӯз соли 1965 сензураи Чехия ба манъ кардани асарҳои ӯ шурӯъ кард. Пас аз саркӯби бераҳмонаи ислоҳот аз ҷониби ҳамлаи низомии аъзои Паймони Варшава дар соли 1968, нашрияҳоро мамнӯъ карданд ва ӯ ба яке аз маъруфтарин мухолифон, мунаққидони режими навбатии эътидол табдил ёфт.

Вай аз ҳуқуқҳои маҳбусони сиёсӣ ҳимоят карда, ташаббуси ҳуқуқи башари шаҳрвандӣ Оинномаро «Хартяи 77»-ро таъсис ва ҳаммуассис кардааст. Ҳамин тариқ, ӯ обрӯи байналмилалии худро мустаҳкам кард, аммо ин ба ӯ тақрибан панҷ соли зиндон низ овард. Дар айни замон, дар қатори дигар пйесаҳо, инчунин очеркҳои таъсирбахш ба монанди «Қудрати беқувват» (1978) навиштааст.

Пас аз оғози «инқилоби махмалӣ» дар моҳи ноябри соли 1989 Ватслав Ҳавел яке аз муассисони Анҷумани шаҳрвандии зиддикоммунистӣ шуд ва ҳамчун номзади он 29 декабри соли 1989 президенти Чехословакия интихоб шуд. Вай аз тамоюли кишвар ба демократияи парлумонӣ ва сохторҳои сиёсии тамаддуни ғарбӣ ҷонибдорӣ мекард, аммо дар соли 1992 аз парокандашавӣ Чехословакияро пешгирӣ карда натавонист. Аз соли 1993 инҷониб ду давра президенти Ҷумҳурии Чех буд. Дар ин давра ӯ дар хориҷ шудани кишвар аз Паймони Варшава ва пайвастани он ба НАТО кушиш кард. Вай ба пайвастани Ҷумҳурии Чех ба Иттиҳоди Аврупо исрор дошт.

Ҳамчун нависанда, Ватслав Ҳавел бо драмаҳои худ дар рӯҳияи театри бемаънӣ машҳур аст, ки дар он ҷо, аз ҷумла ба мавзӯъҳои қудрат, бюрократизм ва забон ва инчунин эссеҳои худ таваҷҷӯҳ дошт. Дар очеркхо ва мактубхои махбас дар баробари тахлили сиёсй ба масъалахои фалсафии озодӣ, кудрат, ахлок ва фаросат таваччух дошт. Ватслав Ҳавел низ худро ба шеъри таҷрибавӣ бахшидааст; «Антикодхо» шеърхоеро дарбар мегиранд, ки асосан дар солхои 60-ум навишта шудаанд.

Бузургдошт

• Соли 2004 дар Прага Китобхонаи Ватслав Ҳавел кушода шуд.
• 2013 Фурудгоҳи Прага номи Ватслав Ҳавелро гирифт.
• Соли 2013 бо иштироки Ассамблеяи порлумонии Шӯрои Аврупо, Китобхонаи Ватслав Ҳавел ва Бунёди Чарта 77 Ҷоизаи Ватслав Ҳавел дар соҳаи ҳуқуқи инсон таъсис дода шуд, ки барандаи аввалини он ҳомии ҳуқуқи башари белорус Олес Билятский буд.
• Соли 2016 хиёбони Киев ба шарафи Ватслав Ҳавел номгузорӣ шуд.
• Моҳи декабри соли 2016 дар Киев лавҳаи ёдгорӣ ба ифтихори Ҳавел кушода шуд
• Дар соли 2018 истгоҳи трамвайи баландсуръати Киев ба шарафи Ватслав Ҳавел номгузорӣ шуд (истгоҳи трамвайи баландсуръати Ватслав Ҳавел). (баъзан истгоҳи Булвар Лепсе).

Мукофотҳо

• Ордени шоҳзода Ярослави ҳаким III Моддаи. (Украина, 19 августи 2006)
• Ҷоизаи Олоф Палм (1989).
• Ҷоизаи сулҳи китобфурӯшони Олмон (1989).
• Ҷоизаи «Quadriga» (2009).

Адабиёт

• Ватслав Ҳавел . Аҳди Русия [1] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ шудааст(укр.)
• Ватслав Ҳавел. Мулоқот бо Горбачёв [2] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ шудааст(укр.)
• Ватслав Ҳавел. Сиёсат ва виҷдон [3] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ карда шудааст(укр.)
• Ватслав Ҳавел. Дар бораи нафрат [4] Бойгонӣ шудааст {{{2}}}. бойгонӣ карда шудааст(укр.)
• Хансен, К. А. Маориф ва фарҳанги демократия [Матн] / Кирстен А. Хансен [ва ғайра]; муқаддима. анҷир. Ватслав Ҳавел; пешгуфтор П.Коглин, Л. Лоран. — Лвов: Иттифоқи нашриёти Галисия, 2001. — 152 с.: бемор. — ISBN 966-7893-12-2 . [Эд.: Хансен, Кирсен А. ]

Дар бораи Ватслав Ҳавел

• Барна, В. Ҳавел Вацлав / В. Барна // Тернопільський енциклопедичний словник : у 4 т. / редкол .: : Заводи табъу - ISBN 966-528-197-6 . Вацлав Гавел / Тарҷумаи ҳол Ватслав Ҳавел.(пайванди дастнорас) Тарҷумаи ҳол(пайванди дастнорас)
• Ҳавел Венслас // Энсиклопедияи сиёсӣ. — Киев .: Нашриёти парламентӣ, 2011. — С. 123 ISBN 978-966-611-818-2 .
• Зализняк, Ю. Б. Интеллектуализми ахлоқии журналистикаи Иван Дзюба ва Ватслав Ҳавел [Матн]: рисола / Юрий Богданович Зализняк; Донишгоҳи миллии Львов Univ. Иван Франко. — Львов, 2007. — 217 с. — 185—197.
• Зализняк, Ю. Б. Интеллектуализми ахлоқии журналистикаи Иван Дзюба ва Ватслав Ҳавел [Матн]: реферат муаллиф. диссертация / Юрий Богданович Зализняк; Донишгоҳи миллии Киев ба номи Тарас Шевченко. Институти журналистика. — Киев, 2007. — 20 саҳ.
• Зарицкий, О. М. Вацлав Гавел. Портрети сиёсӣ. — [Киев]: Сатсанга, 2001. — 127, [3] с. — Муаллиф. дар бораи obkl. муайян нашудааст. — Библиогр.: С. 127—129.
• Мелещенко, Т. ДАР. Вацлав Гавел ва роли у дар процессхои сохти давлатии Чехословакия [Матн]: диссертация / Мелещенко Тетьяна Володимиривна; Нат. пед. Univ. М. П. Драгоманова. — Киев, 2010. — 20 саҳ.
• Мелещенко, Т. ДАР. Вацлав Гавел ва роли у дар процессхои сохти давлатии Чехословакия [Матн]: диссертация / Мелещенко Тетьяна Володимиривна; Нат. пед. Univ. М. П. Драгоманова. — Киев, 2010. — 211 с.
• Тисменян, В. Гардиши сиёсат: Аврупои Шарқӣ аз Сталин то Ҳавел / Владимир Тисменян; хати ВА. Д. Гриценко. — Киев: Мегатип, 2003. — 320 с. — (Таърихи Европа). — ISBN 5-85722-102-1

Пайвандҳо

• Ватслав Ҳавел // Украина дар муносибатҳои байналмилалӣ. Луғати энсиклопедӣ-маълумотнома. Нашри 5. Қисми биографӣ: AM / Resp. ред. М. М. Варварҳо. — Киев: Институти таърихи Украина, АИ Украина, 2014. — с. 86-87.
• Ватслав Ҳавел // нависандагони хориҷй. Китоби маълумотномаи донишномавӣ: 2 ҷ. / Муҳаррирон Н. Михалская ва Щавурский Б. — Тернопол: Китоби дарсӣ — Богдан, 2005. — А — К. — БО. 330 с. — ISBN 966-692-578-8.