Иттиҳоди Аврупо

**Иттиҳоди Аврупо**^{^[1]}
	; Парчами Иттиҳоди Аврупо
	Motto: In varietate concordia; ("Иттиҳод дар танаввӯъ")
	Суруди миллӣ: Ode to Joy (orchestral)
Вебгоҳҳои сохторҳои ИУ	Брюссел (CoEU, EC, and EP); Франкфорт ам Майн (ECB); Люксембург (ECoJ and ECoA); Strasbourg (2nd EP)
Сохтори молӣ	Бонки Марказии Урупо[2]
Маркази маъмурӣ	Брюссел (de facto capital)[3]
Шаҳрҳои калонтарин	Берлин, Ландан, Модрид, Порис, Рум (аз рӯи алифбо)
Кишварҳои узв	25 кишварҳои аъзо
Забонҳо	20 забонҳои расмӣ
Presidencies
Раиси Шӯрои Аврупо	Матти Ванҳанен
Шӯрои ИА	Финландия
Коммиссияи Аврупо	Хосе Мануэл Дурао Барросо
Праламенти Аврупо	Ҷозеп Боррелл Фонтеллес
History
Рӯзи Аврупо	9 Май, 1950
Formation as EEC; - Signed; - Enforced	Treaty of Rome; - March 25, 1957; - January 1, 1958
Formation as EU; - Signed; - Enforced	Maastricht Treaty; - February 7, 1992; - November 1, 1993
Оморҳо
Масоҳат; - Total	7th if ranked[4]; 3,976,372 km²; 1,5352,86 sq mi
Аҳолӣ; - Total (2006); - Зичӣ	3rd if ranked[5]; 461,500,000; 115.6 people/km²; 299.4 people/sq mi
GDP (PPP, 2005); - Total; - Per capita	1st if rankedШаблон:Fn; $12.43 trillion[6]; $28,100Шаблон:Fn
HDI (2003)	0.922 (est.) [7](22nd if ranked[8]) – high
Дигар маълумотҳо
Асъорот	Евро (EUR or €)[9]; Other currencies:; Фунти Бритониё (GBP or GB£); Фунти Кипр (CYP or C£); Корунаи Чех (CZK or Kč); Крони Дания (DKK or kr); Кроони Эстония (EEK or kr); Форинти Маҷористон (HUF or Ft); Лати Латвия (LVL or Ls); Литаси Литва (LTL or Lt); Лираи Малта (MTL or Lm); Злоти Полша (PLN or zł); Корунаи Словакия (SKK or Sk); Крони Шведсия (SEK or kr)
Соат	UTC 0 to +2[10]
Домен	.eu
Кодҳои телефон	Not standardised[11]
Вебсайти расмӣ	http://europa.eu/
	^ See other official names; ^ "The symbols of the EU", Europa. ; ^ Only for Eurozone members and EU institutions ; ^ Not de jure - Brussels is unofficialy referred to as The Capital of the European Union because it is the hub of EU institutions: it hosts the European Commission, the European Council, and the European Parliament. ; ^ If counted as a single unit. ; ^ Total: According to IMF Estimations & Reports for 2005; Per capita: According to the CIA World Factbook [12] Бойгонӣ шудааст 17 октябри 2006 сол.. ; ^ Estimated using members' HDI, and weighted by estimated current population. ; ^ Would be 9th if member states were not counted. ; ^ +1 to +3 during DST; French overseas départements, UTC −4 to +4 ; ^ Plans for a EU-wide +3 prefix were abandoned. The European Telephony Numbering Space, +388 3 is somewhat similar. Current members' codes begin with either +3 or +4.

Иттиҳоди Аврупо — иттиҳоди сиёсӣ ва иқтисодии кишварҳои Аврупо аст, ки дар охири асри XX таъсис ёфтааст. Иттиҳоди Аврупо аз 1 ноябри соли 1993 фаъолият мекунад. Иттиҳоди Аврупо 27 давлати Аврупоиро дар бар гирифтааст. Соли 2016 сокинони Подшоҳии Муттаҳида (Британияи Кабир) дар натиҷаи гузаронидани раъйдиҳии умумӣ барои баромадан аз узвияти Иттиҳоди Аврупо овозҳояшоноро додаанд.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Иттиҳоди Аврупо (Ҷомеаи Аврупо) — аз якҷояшавии се ташкилоти мустақил, вале ба ҳам алоқаманд - Иттиҳоди аврупоии ангишт ва пӯлод, ки соли 1951 созмон дода шудааст, Ҷомеаи Аврупо оид ба энергияи атомй (Евратом) ва Ҷомеаи иқтисодии Аврупо, ки соли 1957 созмон ёфтааст, ба амал омадааст. Баъд аз бастани Аҳдномаи Маастрихт оид ба созмонёбии Иттиҳоди сиёсӣ дар охири асри XX, ки мудофиаи умумӣ ва иттифоқи асъорӣ-иқтисодиро дарбар мегирифт ва аз 1 ноябри соли 1993 ба қувваи амал даромад, Ҷомеаи Аврупо номи Иттиҳоди Аврупоро гирифт.^[1]

Иттиҳоди Аврупо 27 кишвари узв дорад.

Феҳристи кишварҳои узви Иттиҳоди Аврупо[вироиш | вироиши манбаъ]

Кишвар	Номи пурра	Пойтахт	Санаи воридшавӣ
Австрия	Ҷумҳурии Утриш	Вена	1 январи соли 1995
Белгия	Подшоҳии Белгия	Брюссел	25 марти соли 1957
Булғористон	Ҷумҳурии Булғористон	София	1 январи соли 2007
Маҷористон	Маҷористон	Будапешт	1 майи соли 2004
Юнон	Ҷумҳурии Юнон	Афина	1 январи соли 1981
Олмон	Ҷумҳурии Федеролии Олмон	Берлин	25 марти соли 1957
Дания	Подшоҳии Дания	Копенҳаген	1 январи соли 1973
Итолиё	Ҷумҳурии Итолиё	Рум	25 марти соли 1957
Ирландия	Ҷумҳурии Ирландия	Дублин	1 январи соли 1973
Испониё	Подшоҳии Испониё	Мадрид	1 январи соли 1986
Кипр	Ҷумҳурии Кипр	Никосия	1 майи соли 2004
Люксембург	Ҳерсогигарии бузурги Люксембург	Люксембург	25 марти соли 1957
Латвия	Ҷумҳурии Латвия	Рига	1 майи соли 2004
Литва	Ҷумҳурии Литва	Вилнюс	1 майи соли 2004
Малта	Ҷумҳурии Малта	Валлетта	1 майи соли 2004
Нидерландия	Подшоҳии Нидерланд	Амстердам	25 марти соли 1957
Португалия	Ҷумҳурии Португалия	Лиссабон	1 январи соли 1986
Лаҳистон	Ҷумҳурии Лаҳистон	Варшава	1 майи соли 2004
Руминия	Руминия	Бухарест	1 январи соли 2007
Словения	Ҷумҳурии Словения	Любляна	1 майи соли 2004
Словакия	Ҷумҳурии Словакия	Братислава	1 майи соли 2004
Фаронса	Ҷумҳурии Фаронса	Порис	25 марти соли 1957
Финланд	Ҷумҳурии Финланд	Ҳелсинкӣ	1 январи соли 1995
Хорватия	Ҷумҳурии Хорватия	Загреб	1 июли соли 2013
Чехия	Ҷумҳурии Чехия	Прага	1 майи соли 2004
Швеция	Подшоҳии Суэд	Стокҳолм	1 январи соли 1995
Эстония	Ҷумҳурии Эстония	Таллин	1 майи соли 2004

Пас аз 31 январи соли 2020, Подшоҳии Муттаҳида аз иттиҳод хориҷ шуд.

Собиқ аъзоёни Иттиҳоди Аврупо[вироиш | вироиши манбаъ]

Парчам	Кишвар	Номи пурра	Сармоягузорӣ	Санаи воридшавӣ	рӯзи эълони баромадан
	Бритониё	Подшоҳии Муттаҳида	Лондон	1 январи соли 1973	31 январи соли 2020

Қаламравҳои махсуси кишваҳои узви ИА[вироиш | вироиши манбаъ]

**Ҳудуди Итиҳоди Аврупо дар харитаи ҷаҳон** ██ Европейский союз ██ Отдалённые регионы — принадлежат членам ЕС и входят в него как их части ██ Неевропейские государства и территории — принадлежат членам ЕС, но не входят в него

Минтақаҳои махсусе ки берун аз Аврупо ҷойгиранд, инчунин ба Иттиҳоди Аврупо дохил карда шудаанд:

Кишвар	Минтақаи махсус	Санаи воридшавӣ
Фаронса	Реюнон	25 марти соли 1957
Фаронса	Мартин	1 декабри соли 2009
Фаронса	Мартиника	25 марти соли 1957
Фаронса	Майотта	1 январи соли 2014
Фаронса	Гваделупа	25 марти соли 1957
Фаронса	Гвиана	25 марти соли 1957
Испания	Cеута	1 январи соли 1986
Испания	Ҷазираҳои Канарӣ	1 январи соли 1986
Испания	Мела	1 январи соли 1986
Португалия	Мадейра	1 январи соли 1986
Португалия	Азор	1 январи соли 1986

Созишномаҳои Иттиҳоди Аврупо бо кишварҳои сеюм[вироиш | вироиши манбаъ]

Кишварҳое, ки Иттиҳоди Аврупо бо онҳо шартномаҳои ассотсиатсияро имзо кардаанд (қайд карда шуд: сиёҳи ғафс — номзадҳои расмӣ барои узвият, курсивии ғафс — номзадҳои эҳтимолӣ барои барномаи ҷории густариш):

Кишвар	Номи пурра	Сармоягузорӣ	Соли имзо созишнома дар бораи ассотсиатсия
Албания	Ҷумҳурии Албания	Тирана	2009
Алҷазоир	Ҷумҳурии Халқии Демократии Алҷазоир	Алҷазоир	2005
Босния ва Ҳерсеговина	Босния ва Ҳерсеговина	Сараево	2008
Гурҷистон	Гурҷистон	Тифлис	2014
Миср	Ҷумҳурии Арабии Миср	Қоҳира	2004
Исроил	Исроил	Уршалим	2000
Урдун	Подшоҳии Ҳошимии Урдун	Амман	2002
Канада	Канада	Оттава	2013
Косово	Ҷумҳурии Косово	Приштина	2015
Лубнон	Ҷумҳурии Лубнон	Байрут	2006
Марокаш	Шоҳигарии Марокаш	Работ	2000
Молдова	Ҷумҳурии Молдова	Кишинев	2014
Мексика	Иёлоти Муттаҳидаи Мексика	Мехико	2000
Мақдунияи Шимолӣ	Ҷумҳурии Мақдунияи Шимолӣ	Скопле	2001
Сербия	Ҷумҳурии Сербия	Белград	2011
Тунис	Ҷумҳурии Тунис	Тунис	1998
Туркия	Ҷумҳурии Туркия	Анкара	1963
Укроин	Укроин	Киев	2014
Черногория	Монтенегро	Подгоритса	2010
Чили	Ҷумҳурии Чили	Сантяго	2003
Африқои ҷанубӣ	Ҷумҳурии Африқои Ҷанубӣ	Претория, шаҳри Кейп Блумфонтейн	2000

Нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

↑ Фарҳанги истилоҳоти ҳуқуқ / Зери таҳрири Маҳмудов М.А. — Душанбе: ЭР-граф, 2009. — с. 563

Ин мақолаи хурд аст. Бо густариши он ба Википедия кумак кунед.
Дар сурати имкон ин ёддошт бояд дақиқтар ҷойгузин шавад.

Иттиҳоди Аврупо	Flag of the European Union


Австрия • Белгия • Булғористон • Дания • Ирландия • Испания • Италия • Кипр • Латвия • Литва • Люксембург • Малта • Маҷористон • Нидерланд • Олмон • Подшоҳии Муттаҳида • Лаҳистон • Португалия • Руминия • Словакия • Словения • Фаронса • Финланд • Чехия • Шветсия • Эстония • Юнон

Lua error in Модул:External_links at line 153: attempt to call field 'getWikidataRefHtml' (a nil value).

[1] Фарҳанги истилоҳоти ҳуқуқ / Зери таҳрири Маҳмудов М.А. — Душанбе: ЭР-граф, 2009. — с. 563

[1]

Presidencies
Парчами Иттиҳоди Аврупо
Motto: In varietate concordia ("Иттиҳод дар танаввӯъ")
Суруди миллӣ: Ode to Joy (orchestral)

Вебгоҳҳои сохторҳои ИУ	Брюссел (CoEU, EC, and EP) Франкфорт ам Майн (ECB) Люксембург (ECoJ and ECoA) Strasbourg (2nd EP)
Сохтори молӣ	Бонки Марказии Урупо^{^[2]}
Маркази маъмурӣ	Брюссел (de facto capital)^{^[3]}
Шаҳрҳои калонтарин	Берлин, Ландан, Модрид, Порис, Рум (аз рӯи алифбо)
Кишварҳои узв	25 кишварҳои аъзо
Забонҳо	20 забонҳои расмӣ
Раиси Шӯрои Аврупо	Матти Ванҳанен
Шӯрои ИА	Финландия
Коммиссияи Аврупо	Хосе Мануэл Дурао Барросо
Праламенти Аврупо	Ҷозеп Боррелл Фонтеллес
History
Рӯзи Аврупо	9 Май, 1950
Formation as EEC - Signed - Enforced	Treaty of Rome - March 25, 1957 - January 1, 1958
Formation as EU - Signed - Enforced	Maastricht Treaty - February 7, 1992 - November 1, 1993
Оморҳо
Масоҳат - Total	7th if ranked^{^[4]} 3,976,372 km² 1,5352,86 sq mi
Аҳолӣ - Total (2006) - Зичӣ	3rd if ranked^{^[5]} 461,500,000 115.6 people/km² 299.4 people/sq mi
GDP (PPP, 2005) - Total - Per capita	1st if ranked^{Шаблон:Fn} $12.43 trillion^{^[6]} $28,100^{Шаблон:Fn}
HDI (2003)	0.922 (est.) ^{^[7]}(22nd if ranked^{^[8]}) – high
Дигар маълумотҳо
Асъорот	Евро (EUR or €)^{^[9]} Other currencies: Фунти Бритониё (GBP or GB£) Фунти Кипр (CYP or C£) Корунаи Чех (CZK or Kč) Крони Дания (DKK or kr) Кроони Эстония (EEK or kr) Форинти Маҷористон (HUF or Ft) Лати Латвия (LVL or Ls) Литаси Литва (LTL or Lt) Лираи Малта (MTL or Lm) Злоти Полша (PLN or zł) Корунаи Словакия (SKK or Sk) Крони Шведсия (SEK or kr)
Соат	UTC 0 to +2^{^[10]}
Домен	.eu
Кодҳои телефон	Not standardised^{^[11]}
Вебсайти расмӣ	http://europa.eu/
^ See other official names ^ "The symbols of the EU", Europa. ^ Only for Eurozone members and EU institutions ^ Not de jure - Brussels is unofficialy referred to as The Capital of the European Union because it is the hub of EU institutions: it hosts the European Commission, the European Council, and the European Parliament. ^ If counted as a single unit. ^ Total: According to IMF Estimations & Reports for 2005; Per capita: According to the CIA World Factbook [12] Бойгонӣ шудааст 17 октябри 2006 сол.. ^ Estimated using members' HDI, and weighted by estimated current population. ^ Would be 9th if member states were not counted. ^ +1 to +3 during DST; French overseas départements, UTC −4 to +4 ^ Plans for a EU-wide +3 prefix were abandoned. The European Telephony Numbering Space, +388 3 is somewhat similar. Current members' codes begin with either +3 or +4.