Иттиҳоди Аврупо

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Иттиҳоди Аврупо[1]
Парчами Иттиҳодияи Урупо
Парчами Иттиҳоди Аврупо
Motto: In varietate concordia
("Иттиҳод дар танаввӯъ")
Суруди миллӣ: Ode to Joy (orchestral)
Вебгоҳҳои сохторҳои ИУ Брюссел (CoEU, EC, and EP)
Франкфорт ам Майн (ECB)
Люксембург (ECoJ and ECoA)
Strasbourg (2nd EP)
Сохтори молӣ Бонки Марказии Урупо[2]
Маркази маъмурӣ Брюссел (de facto capital)[3]
Шаҳрҳои калонтарин Берлин, Ландан, Модрид, Порис, Рум (аз рӯи алифбо)
Кишварҳои узв 25 кишварҳои аъзо
Забонҳо 20 забонҳои расмӣ
Presidencies
Раиси Шӯрои Аврупо Матти Ванҳанен
Шӯрои ИА Финландия
Коммиссияи Аврупо Хосе Мануэл Дурао Барросо
Праламенти Аврупо Ҷозеп Боррелл Фонтеллес
History
Рӯзи Аврупо 9 Май, 1950
Formation as EEC
 - Signed
 - Enforced
Treaty of Rome
 - March 25, 1957
 - January 1, 1958
Formation as EU
 - Signed
 - Enforced
Maastricht Treaty
 - February 7, 1992
 - November 1, 1993
Оморҳо
Масоҳат
 - Total
7th if ranked[4]
3,976,372 km²
1,5352,86 sq mi
Аҳолӣ
 - Total (2006)
 - Зичӣ
3rd if ranked[5]
461,500,000
115.6 people/km²
299.4 people/sq mi
GDP (PPP, 2005)
 - Total
 - Per capita
1st if rankedШаблон:Fn
$12.43 trillion[6]
$28,100Шаблон:Fn
HDI (2003) 0.922 (est.) [7](22nd if ranked[8]) – high
Дигар маълумотҳо
Асъорот Евро (EUR or €)[9]

Other currencies:
Фунти Бритониё (GBP or GB£)
Фунти Кипр (CYP or C£)
Корунаи Чех (CZK or Kč)
Крони Дания (DKK or kr)
Кроони Эстония (EEK or kr)
Форинти Маҷористон (HUF or Ft)
Лати Латвия (LVL or Ls)
Литаси Литва (LTL or Lt)
Лираи Малта (MTL or Lm)
Злоти Полша (PLN or zł)
Корунаи Словакия (SKK or Sk)
Крони Шведсия (SEK or kr)

Соат UTC 0 to +2[10]
Домен .eu
Кодҳои телефон Not standardised[11]
Вебсайти расмӣ http://europa.eu/
^ See other official names
^ "The symbols of the EU", Europa.
^ Only for Eurozone members and EU institutions
^ Not de jure - Brussels is unofficialy referred to as The Capital of the European Union because it is the hub of EU institutions: it hosts the European Commission, the European Council, and the European Parliament.
^ If counted as a single unit.
^ Total: According to IMF Estimations & Reports for 2005; Per capita: According to the CIA World Factbook [12] Бойгонӣ шудааст 17 октябри 2006  сол..
^ Estimated using members' HDI, and weighted by estimated current population.
^ Would be 9th if member states were not counted.
^ +1 to +3 during DST; French overseas départements, UTC −4 to +4
^ Plans for a EU-wide +3 prefix were abandoned. The European Telephony Numbering Space, +388 3 is somewhat similar. Current members' codes begin with either +3 or +4.

Иттиҳоди Аврупо — иттиҳоди сиёсӣ ва иқтисодии кишварҳои Аврупо аст, ки дар охири асри XX таъсис ёфтааст. Иттиҳоди Аврупо аз 1 ноябри соли 1993 фаъолият мекунад. Иттиҳоди Аврупо 27 давлати Аврупоиро дар бар гирифтааст. Соли 2016 сокинони Подшоҳии Муттаҳида (Британияи Кабир) дар натиҷаи гузаронидани раъйдиҳии умумӣ барои баромадан аз узвияти Иттиҳоди Аврупо овозҳояшоноро додаанд.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Иттиҳоди Аврупо (Ҷомеаи Аврупо) — аз якҷояшавии се ташкилоти мустақил, вале ба ҳам алоқаманд - Иттиҳоди аврупоии ангишт ва пӯлод, ки соли 1951 созмон дода шудааст, Ҷомеаи Аврупо оид ба энергияи атомй (Евратом) ва Ҷомеаи иқтисодии Аврупо, ки соли 1957 созмон ёфтааст, ба амал омадааст. Баъд аз бастани Аҳдномаи Маастрихт оид ба созмонёбии Иттиҳоди сиёсӣ дар охири асри XX, ки мудофиаи умумӣ ва иттифоқи асъорӣ-иқтисодиро дарбар мегирифт ва аз 1 ноябри соли 1993 ба қувваи амал даромад, Ҷомеаи Аврупо номи Иттиҳоди Аврупоро гирифт.[1]

European Commission (Brussels)

Иттиҳоди Аврупо 27 кишвари узв дорад.

Феҳристи кишварҳои узви Иттиҳоди Аврупо[вироиш | вироиши манбаъ]

Парчам Кишвар Номи пурра Пойтахт Санаи воридшавӣ
Австрия Ҷумҳурии Утриш Вена 1 январи соли 1995
Белгия Подшоҳии Белгия Брюссел 25 марти соли 1957
Булғористон Ҷумҳурии Булғористон София 1 январи соли 2007
Маҷористон Маҷористон Будапешт 1 майи соли 2004
Юнон Ҷумҳурии Юнон Афина 1 январи соли 1981
Олмон Ҷумҳурии Федеролии Олмон Берлин 25 марти соли 1957
Дания Подшоҳии Дания Копенҳаген 1 январи соли 1973
Итолиё Ҷумҳурии Итолиё Рум 25 марти соли 1957
Ирландия Ҷумҳурии Ирландия Дублин 1 январи соли 1973
Испониё Подшоҳии Испониё Мадрид 1 январи соли 1986
Кипр Ҷумҳурии Кипр Никосия 1 майи соли 2004
Люксембург Ҳерсогигарии бузурги Люксембург Люксембург 25 марти соли 1957
Латвия Ҷумҳурии Латвия Рига 1 майи соли 2004
Литва Ҷумҳурии Литва Вилнюс 1 майи соли 2004
Малта Ҷумҳурии Малта Валлетта 1 майи соли 2004
Нидерландия Подшоҳии Нидерланд Амстердам 25 марти соли 1957
Португалия Ҷумҳурии Португалия Лиссабон 1 январи соли 1986
Лаҳистон Ҷумҳурии Лаҳистон Варшава 1 майи соли 2004
Руминия Руминия Бухарест 1 январи соли 2007
Словения Ҷумҳурии Словения Любляна 1 майи соли 2004
Словакия Ҷумҳурии Словакия Братислава 1 майи соли 2004
Фаронса Ҷумҳурии Фаронса Порис 25 марти соли 1957
Финланд Ҷумҳурии Финланд Ҳелсинкӣ 1 январи соли 1995
Хорватия Ҷумҳурии Хорватия Загреб 1 июли соли 2013
Чехия Ҷумҳурии Чехия Прага 1 майи соли 2004
Швеция Подшоҳии Суэд Стокҳолм 1 январи соли 1995
Эстония Ҷумҳурии Эстония Таллин 1 майи соли 2004





Пас аз 31 январи соли 2020, Подшоҳии Муттаҳида аз иттиҳод хориҷ шуд.

Собиқ аъзоёни Иттиҳоди Аврупо[вироиш | вироиши манбаъ]

Парчам Кишвар Номи пурра Сармоягузорӣ Санаи воридшавӣ рӯзи эълони баромадан
Бритониё Подшоҳии Муттаҳида Лондон 1 январи соли 1973 31 январи соли 2020

Қаламравҳои махсуси кишваҳои узви ИА[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳудуди Итиҳоди Аврупо дар харитаи ҷаҳон ██ Европейский союз ██ Отдалённые регионы — принадлежат членам ЕС и входят в него как их части ██ Неевропейские государства и территории — принадлежат членам ЕС, но не входят в него

Минтақаҳои махсусе ки берун аз Аврупо ҷойгиранд, инчунин ба Иттиҳоди Аврупо дохил карда шудаанд:

Парчам Кишвар Парчам Минтақаи махсус Санаи воридшавӣ
Фаронса Реюнон 25 марти соли 1957
Фаронса Мартин 1 декабри соли 2009
Фаронса Мартиника 25 марти соли 1957
Фаронса Майотта 1 январи соли 2014
Фаронса Гваделупа 25 марти соли 1957
Фаронса Гвиана 25 марти соли 1957
Испания Cеута 1 январи соли 1986
Испания Ҷазираҳои Канарӣ 1 январи соли 1986
Испания Мела 1 январи соли 1986
Португалия Мадейра 1 январи соли 1986
Португалия Азор 1 январи соли 1986

Созишномаҳои Иттиҳоди Аврупо бо кишварҳои сеюм[вироиш | вироиши манбаъ]

Созишномаҳои Иттиҳоди Аврупо бо кишварҳои сеюм, аз ҷумла созишномаҳои ассотсиатсия

Кишварҳое, ки Иттиҳоди Аврупо бо онҳо шартномаҳои ассотсиатсияро имзо кардаанд (қайд карда шуд: сиёҳи ғафс — номзадҳои расмӣ барои узвият, курсивии ғафс — номзадҳои эҳтимолӣ барои барномаи ҷории густариш):

Парчам Кишвар Номи пурра Сармоягузорӣ Соли имзо
созишнома
дар бораи ассотсиатсия
Албания Ҷумҳурии Албания Тирана 2009
Алҷазоир Ҷумҳурии Халқии Демократии Алҷазоир Алҷазоир 2005
Босния ва Ҳерсеговина Босния ва Ҳерсеговина Сараево 2008
Гурҷистон Гурҷистон Тифлис 2014
Миср Ҷумҳурии Арабии Миср Қоҳира 2004
Исроил Исроил Уршалим 2000
Урдун Подшоҳии Ҳошимии Урдун Амман 2002
Канада Канада Оттава 2013
Косово Ҷумҳурии Косово Приштина 2015
Лубнон Ҷумҳурии Лубнон Байрут 2006
Марокаш Шоҳигарии Марокаш Работ 2000
Молдова Ҷумҳурии Молдова Кишинев 2014
Мексика Иёлоти Муттаҳидаи Мексика Мехико 2000
Мақдунияи Шимолӣ Ҷумҳурии Мақдунияи Шимолӣ Скопле 2001
Сербия Ҷумҳурии Сербия Белград 2011
Тунис Ҷумҳурии Тунис Тунис 1998
Туркия Ҷумҳурии Туркия Анкара 1963
Укроин Укроин Киев 2014
Черногория Монтенегро Подгоритса 2010
Чили Ҷумҳурии Чили Сантяго 2003
Африқои ҷанубӣ Ҷумҳурии Африқои Ҷанубӣ Претория, шаҳри Кейп Блумфонтейн 2000

Нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Фарҳанги истилоҳоти ҳуқуқ / Зери таҳрири Маҳмудов М.А. — Душанбе: ЭР-граф, 2009. — с. 563