Jump to content

Дев Ананд

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Дев Ананд
англ. Dev Anand
Ном ба ҳангоми таваллуд: Dharamdev Pishorimal Anand
Таърихи таваллуд: 26 сентябр 1923(1923-09-26)
Зодгоҳ: Шакаргарх, Наровал, Бахши Гуҷранвала, Панҷоб (Ҳиндустони Бритониё) Империяи Бритониё
Таърихи даргузашт 3 декабр 2011(2011-12-03) (88 сол)
Маҳалли марг: Лондон, Англия, Бритониё
Шаҳрвандӣ:  Ҳиндустон
Касб: ҳунарпеша, коргардон, продюсер
Корнома: 1946-2011
Ҷоизаҳо:
IMDb: ID 0007147
 Парвандаҳо дар Викианбор

Дев Ананд, номи пурра — Дҳарамдев Пишоримал Ананд (англ. Dharam Dev Pishorimal Anand, ҳиндӣ: धरम देव आनन्द, урду: دیو آنند, панҷ. ਧਰਮਦੇਵ ਆਨੰਦ; 26 сентябр 1923, Панҷоб, Империяи Бритониё [1]3 декабр 2011, Лондон, Англия, Британияи Кабир)[2] — ҳунарпеша, коргардон ва продюсери ҳинд. Ӯ дар 60 соли фаъолияташ дар 114 филм нақш офаридааст ва дар 110-тои онҳо нақши марказиро бозидааст. Ананд бо мукофоти давлатии Падма Бҳушан қадрдонӣ шудааст.

Зиндагинома

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ананд Дҳарамдев Пишоримал 26 сентябри соли 1923 дар Шакаргархи округи Гурдаспур дар Панҷоби Ҳиндустони Бритониё (ҳоло округи Наровал, Панҷоби Покистон) таваллуд шудааст. Падари ӯ Пишори Лал Ананд ҳуқуқшиноси маъруф дар Додгоҳи округи Гурдаспур буд. Дев миёни чор фарзанд писари сеюм буд. Яке аз хоҳарони хурдии Дев Шил Канта Капур, модари коргардони филм Шекҳар Капур аст. Бародарони калони ӯ Манмоҳан Ананд (вакил, Суди ноҳияи Гурдаспур) ва Четан Ананд буданд, ва Виҷай Ананд бародари хурдии ӯ буд.

Ананд дар мактаби Sacred Heart School, Dalhousie (ҳоло дар Панҷоб) таҳсил кард ва пеш аз рафтан ба Лоҳур барои таҳсил ба Коллеҷи давлатии Дҳарамшала дохил шуд[3][4]. Баъдтар Дев дараҷаи бакалаврро бо ихтисоси адабиёти англисӣ дар коллеҷи ҳукуматии Лоҳур дар Ҳиндустони Бритониё хатм кард. Ӯ соли 1949 бо бародари калонии худ Четан Ананд «Navketan Films»-ро таъсис дод[5][6][7].

Пас аз таҳсил Дев дар ибтидои солҳои 1940-ум зодгоҳашро барои Бомбей тарк кард ва дар он ҷо ба ҳайси сензураи ҳарбӣ дар минтақаи Черчгейт ба кор шурӯъ кард. Баъдтар дар як фирмаи муҳосибӣ котиб шуд[8]. Баъд вай бо бародари калониаш Четан ба Ассотсиатсияи театрҳои халқии Ҳиндустон ҳамроҳ шуд. Дев Ананд пас аз дидани Ашок Кумар дар филмҳои "Achhut Kanya" ва "Kismet" тасмим гирифт, ки ҳунарпеша шавад[9]. Пас аз он ба ӯ нақши асосиро дар филми "Hum Ek Hain", дар муқобили ҳунарпешаи он замон номаълум Камала Котнис пешниҳод карданд[10]. Ҳангоми наворбардорӣ дар Пуна ӯ бо ҳунарпешаи он вақт машҳур Гуру Датт дӯстӣ пайдо кард. Онҳо аҳду паймон карданд, ки агар яке аз онҳо дар соҳаи синамо муваффақият пайдо кунад, ба якдигар кӯмак мекунад. Созишномаи ногуфтае буд, ки агар Ананд ба сифати продюсери филме бошад, Датт коргардони он мешавад ва вақте ки Датт филмро коргардонӣ кунад, Ананд дар он нақш мебозад[11].

Дар охири солҳои 1940-ум, Дев дар филмҳое, ки сароянда ва ҳунарпеша Сурайё нақш дорад, якчанд нақшҳои асосиро гирифт. Ӯ худро хеле хушбахт меҳисобид, ки шонси бо чунин ҳунарпеша ҳунарнамоӣ карданро пайдо кард ва ин пешниҳодро пазируфт. Ҳангоми наворбардории ин филмҳо, миёни ин ҷуфт муносибатҳои ошиқона пайдо шуд. Онҳо якҷоя дар ҳафт филм: «Видя» (1948), Jeet (1949), Shair (ҳамон сол), Afsar, Nili (1950), Do Sitare (1951) ва Sanam (1951), ҳунарнамоӣ карданд, ки дар намоиш онҳо муваффақ шуданд. Дар аввал хонаводаи Сурайё ӯро зуд-зуд ба хонаашон даъват мекарданд, вале вақте бибиаш фаҳмид, ки ин ду нафар ошиқанд, онҳоро назорат кардан гирифт. Ошиқон номаҳои ишқӣ ва паёмҳоро тавассути дӯстоне чун Дурга Кҳоте ва Каминӣ Каушал мефиристоданд. Дар сабти "Jeet", Дев ниҳоят ба Сурайё пешниҳоди издивоҷ кард ва ба ӯ ангуштарини алмосии арзишаш 3000 рупия дод. Бибиаш ба ин муносибат мухолиф буд, зеро онҳо мусулмон буданд ва ӯ ҳинду буд ва Сурайё то охири ҳаёташ ҳеҷ гоҳ издивоҷ накардааст[12][13].

Дев аввалин танаффусашро ба шарофати пешниҳоди Ашок Кумар гирифт. Ӯро ҳангоми сайру гашт дар студия пай бурд ва ӯро қаҳрамони филми «Ziddi» дар муқобили Каминӣ Каушал интихоб кард, ки дар намоиш як хити бузург гардид. Пас аз муваффақияти филм, Дев тасмим гирифт, ки ба истеҳсоли филмҳои худ шурӯъ кунад. Соли 1949 ширкати шахсии худ «Navketan Films»-ро таъсис дод, ки дар он 35 филм тавлид шудааст[14].

Аз аввали солҳои 1950-ум то нимаи солҳои 1960-ум. Дилип Кумар, Раҷ Капур ва худи Дев Ананд дар Болливуд ҳунарпешаҳои машҳур буданд. Филмҳои ӯ «Ганга» ва «Тӯфон» дар баробари филми «Овора»-и Раҷ Капур аз аввалин филмҳои ҳиндӣ буданд, ки дар ИҶШС намоиш дода шуданд.

Аввалин филми рангаи ӯ "Муқаддас" буд, дар муқобили Воҳида Раҳмон иҷро кардааст. Ин филм бо ташаббуси худи Дев Ананд аз рӯи достони ҳамном таҳия шудааст. Ӯ бо муаллиф вохурда, ӯро бовар кунонд, ки ба лоиҳа розӣ шавад. Дев аз дӯстони худ дар Ҳолливуд пул талабид, то як продюсери муштараки ҳинду-амрикоиро оғоз кунад ва ба забонҳои ҳиндӣ ва англисӣ филме созад, ки соли 1965 ба табъ расида буд. Филмро бародараш Виҷай коргардон кардааст. Қаҳрамони он Раҷу, як роҳнамои ғазабӣ аст, ки Розиро дар талоши озодӣ дастгирӣ мекунад. Он ӯро барои манфиати шахсии худ хеле сабук истисмор намекунад. Филм муваффақияти тиҷоратӣ дошт ва ба ҷоизаи Оскар аз Ҳиндустон пешбарӣ шуд.

Соли 1967 филми ҷосусии "Дузди хазинадор" бароварда шуд, ки дар он Виҷаянтимала, Тануҷа, Анҷу Маҳендру, Фарял ва Ҳелен нақш бозидаанд. Филм дар байни тамошобинон муваффақияти калон пайдо кард

Дев соли 1969 аъзои ҳакамони 6-уми фестивали байналхалқии синамои Москва буд.

Соли 1970, Дев дебюти коргардонии худро бо филми "Prem Pujari", ки дар намоиш ноком шуд, вале бадтар ба як классики мазҳабӣ табдил ёфт, оғоз намуд. Пас аз як сол, филми "Hare Rama Hare Krishna" ба намоиш гузошта шуд, ки бори авал дар бораи фарҳанги ҳиппи сӯҳбат меравад. Ба шарофати ин филм Зинат Амон ситора шуд.

Дар синни 55-солагиаш ӯ дар филми "Des Pardes" тарҳи асосиро боз кард, ки дар он ҳунарпеша Тина Муним бори аввал баромад, ки ба ҳит табдил афт. Пас аз ин, чанд филми навбатии ӯ ба бетарин ҳитҳо табдил ёфт ва яке аз онҳо, "Swadi Dada" аввалин филми ҳунарпеша Ҷекӣ Шрофф гашт.

Аз солҳои 1990 инҷониб ҳамаи ҳашт филм, ки ӯ офаридаст, дар намоиш ноком шуданд. "Chargesheet", ки соли 2011 сабт шуд, охирин кори ӯ буд, ки ин филм низ дар намоиш ноком шуд ва аз мунтақидон баррасиҳои мухталиф гирифт[15][16] .

Ҳаёти шахсӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ананд аз соли 1948 то 1951 бо ҳунарпеша Сурайё чаҳор сол муносибат дошт. Ҳангоми сабти филми Jeet (1949) ҳам Ананд ва ҳам Сурайё нақшаи издивоҷ ва фирор карданро доштанд, аммо ба сабаби мухолифати модарбузург ва тағои Сурайё муваффақ нашуданд. Сурайя дар мусоҳибаи "Ситора ва услуб" гуфт, ки ӯ танҳо вақте таслим шуд, ки ҳам модаркалонаш ва ҳам ба тағояш таҳдид карданд, ки Дев Анандро мекушанд. Сурайё ва Ананд пас аз филми охиринашон дар соли 1951 аз ҷониби бибиаш аз нақшҳои муштарак даст кашид. Дар мусоҳиба бо Stardust, дар моҳи июни соли 1972, Сурайё ошкор кард, ки ҷуръати муқовимат ба оилаашро надорад ва Ананд ӯро воқеан дӯст медорад. Ананд мехост, ки вай далер бошад ва бо ӯ дар додгоҳи шаҳрвандӣ издивоҷ кунад, аммо ӯ рад кард. Сурайё дар тӯли умраш муҷаррад монд ва 31 январи соли 2004 даргузашт. Дар тарҷумаи ҳоли худ Ананд гуфт, Сурайё "аввалин ишқи ҳақиқӣ" буд. Вақте ки Сурайё соли 2004 даргузашт, Ананд дар айвони худ аз расонаҳо пинҳон шуд, зеро мехост аз расонаҳо дур бошад.

Дев Ананд пас аз анҷоми муносибатҳо шикаст хӯрд. Дар соли 1954, Ананд ҳангоми наворбардории филми "Ронандаи такси" бо Калпана Картик, ҳунарпешаи Шимла во хурда издивоҷ кард[17]. Онҳо ду фарзанд доранд, писарашон Сунейл Ананд, соли таваллудаш 1956 ва духтарашон Девина Ананд[18][19].

Дев Ананд 3 декабри соли 2011 дар утоқи худ дар меҳмонхонаи «The Washington Mayfair»-и Лондон дар синни 88-солагӣ бар асари сактаи қалб даргузашт. Марги ӯ ҳамагӣ ду моҳ пас аз нашри охирин филми "Chargesheet" рӯй дод, ки коргардон ва таҳиягари он буд. Бино ба гузоришҳо, Ананд ҳангоми маргаш дар Лондон барои муоинаи тиббӣ қарор дошт. Рӯзи 10 декабр маросими дафни ӯ дар як калисои хурди Лондон баргузор шуд ва пас аз он тобути ӯро ба крематорияи Путни Вейл дар ҷанубу ғарби Лондон бурданд. Хокистарашро барои дафн дар дарёи Годаварӣ ба Ҳиндустон баргардонданд[20][21].

Сол Филм Ҳунарпеша Продюсер Коргардон Нақш Шарҳҳо Иқт.
1946 Hum Ek Hain Ҳа Shankar [22]
1947 Mohan Ҳа Mohan [23]
Aage Badho Ҳа Uday [24]
1948 Vidya Ҳа Chandrashekhar (Chandu) [25]
Ziddi Ҳа Pooran [26]
Hum Bhi Insaan Hain Ҳа Vinayak [27]
1949 Namoona Ҳа Jeevan [28]
Shair Ҳа Deepak [29]
Jeet Ҳа Vijay [30]
1950 Nirala Ҳа Dr. Anand [31]
[32]
Nili Ҳа Karangopal [31]
Madhubala Ҳа Ashok [33]
Khel Ҳа N/A [34]
Birha Ki Raat Ҳа Shekhar [35]
Dilruba Ҳа Ratan [36]
Hindustan Hamara Ҳа N/A [37]
Afsar Ҳа Ҳа Kapur [38]
1951 Stage Ҳа Anand [39]
Sazaa Ҳа Ashok [40]
Sanam Ҳа Yogendra [41]
Nadaan Ҳа Ranjan [42]
Do Sitare Ҳа Prakash [36]
Baazi Ҳа Ҳа Madan [43]
Aaram Ҳа Shyam [44]
1952 Aandhiyan Ҳа Ram Mohan [45]
Rahi Ҳа Ramesh [46]
Jaal Ҳа Tony Fernandes [47]
Tamasha Ҳа Dilip [48]
Zalzala Ҳа Atin [27]
1953 Armaan Ҳа Madan [49]
Humsafar Ҳа Ҳа Digvijay Karan Singh [26]
Patita Ҳа Nirmal Chander [50]
1954 Taxi Driver Ҳа Mangal [51]
Baadbaan Ҳа Naren [52]
Kashti Ҳа Vikash [53]
1955 Milap Ҳа Rajendra Sayal [54]
Munimji Ҳа Amar / Raj [55]
Insaniyat Ҳа Bhanupratap [56]
House No. 44 Ҳа Ҳа Ashok [56]
Faraar Ҳа Gora [57]
1956 Pocket Maar Ҳа Roshan [58]
Funtoosh Ҳа Ҳа Ram Lal (Funtoosh)
C.I.D. Ҳа C.I.D. Inspector Shekhar [59]
1957 Paying Guest Ҳа Ramesh [60]
Baarish Ҳа Ramu [61]
Dushman Ҳа Ram Singh [62]
Nau Do Gyarah Ҳа Madan Gopal [63]
1958 Solva Saal Ҳа Pran Nath Kashyap [64]
Kala Pani Ҳа Ҳа Karan Mehra [65]
Amardeep Ҳа Ashok
1959 Love Marriage Ҳа Sunil Kumar (Sonu) [66]
1960 Manzil Ҳа Raj Kumar Mehra [67]
Kala Bazar Ҳа Ҳа Raghuvir [68]
Sarhad Ҳа Amar [69]
Jaali Note Ҳа C.I.D. Inspector Dinesh / Abdul Rashid / Prince Vijay [70]
Ek Ke Baad Ek Ҳа Prakash [71]
Bombai Ka Babu Ҳа Babu / Kundan [72]
1961 Roop Ki Rani Choron Ka Raja Ҳа Chhagan [73]
Maya Ҳа Manmohan / Shyam [74]
Jab Pyar Kisi Se Hota Hai Ҳа Sunder [75]
Hum Dono Ҳа Ҳа Mahesh Anand / Manoharlal Verma [76]
1962 Baat Ek Raat Ki Ҳа Rajesh [77]
Asli-Naqli Ҳа Anand [78]
1963 Tere Ghar Ke Samne Ҳа Ҳа Rakesh Kumar [79]
Kinare Kinare Ҳа Kamal [80]
1964 Sharabi Ҳа Keshav [81]
1965 Teen Devian Ҳа Dev Dutt [82]
Guide Ҳа Ҳа Raju [83]
1966 Pyar Mohabbat Ҳа Naresh Singh [84]
1967 Jewel Thief Ҳа Ҳа Vinay / Amar [85]
[86]
1968 Kahin Aur Chal Ҳа Shail [87]
Duniya Ҳа Advocate Amarnath Sharma (Amar) [88]
1970 Mahal Ҳа Rajesh Dikshit [89]
The Evil Within Ҳа Dev Varma [90]
Prem Pujari Ҳа Ҳа Ҳа Ramdev Bakshi [91]
[92]
Johny Mera Naam Ҳа Sohan / Johny [93]
1971 Gambler Ҳа Raja [94]
Tere Mere Sapne Ҳа Ҳа Dr. Anand Kumar [95]
Haré Rama Haré Krishna Ҳа Ҳа Ҳа Prashant Jaiswal [96]
1972 Yeh Gulistan Hamara Ҳа Vijay [97]
1973 Shareef Budmaash Ҳа Ҳа Inspector Ramesh / Sastram [98]
Heera Panna Ҳа Ҳа Ҳа Heera Bhandari [99]
Banarasi Babu Ҳа Sohan Lal / Mohan [100]
Chhupa Rustam Ҳа Ashwini Kumar / Natwarlal / Chhupa Rustam
Joshila Ҳа Amar [101]
1974 Prem Shastra Ҳа Sagar Sharma [102]
Amir Garib Ҳа Manmohan (Moni) / Bagula Bhagat [103]
Ishk Ishk Ishk Ҳа Ҳа Ҳа Dhun [104]
1975 Warrant Ҳа Jailor Arun Mehra [105]
1976 Jaaneman Ҳа Ҳа Roni [106]
Bullet Ҳа Inspector Dharam Dev [107]
1977 Kalabaaz Ҳа Vijay [108]
Darling Darling Ҳа Kumar [109]
Sahib Bahadur Ҳа Prem Pratap [110]
1978 Des Pardes Ҳа Ҳа Ҳа Veer Sahni [111]
1980 Lootmaar Ҳа Ҳа Ҳа Bhagat [112]
Man Pasand Ҳа Pratap [113]
1982 Swami Dada Ҳа Ҳа Ҳа Harimohan / Swami Dada [114]
1984 Anand Aur Anand Ҳа Ҳа Ҳа Arun Anand [115]
1985 Hum Naujawan Ҳа Ҳа Ҳа Professor Hans [116]
1989 Sachché Ká Bol-Bálá Ҳа Ҳа Ҳа Editor Karan Kaul [117]
Lashkar Ҳа Professor Anand [118]
1990 Awwal Number Ҳа Ҳа Ҳа DIG Vikram Singh (Vicky) [119]
1991 Sau Crore Ҳа Ҳа Ҳа C.B.I. Inspector Kumar [120]
1993 Pyaar Ka Tarana Ҳа Ҳа [121]
1995 Gangster Ҳа Ҳа Ҳа Father Pereira [122]
1996 Return of Jewel Thief Ҳа Vinay / Amar [123]
1998 Main Solah Baras Ki Ҳа Ҳа Ҳа худ Нақши меҳмонӣ [124]
2001 Censor Ҳа Ҳа Ҳа Vikramjeet (Vicky) [125]
2003 Love at Times Square Ҳа Ҳа Ҳа Shaan [126]
2005 Mr. Prime Minister Ҳа Ҳа Ҳа Prem Batra (Johnny Master) [127]
2011 Chargesheet Ҳа Ҳа Ҳа Gambhir Singh [128]

Дар инҷо феҳристи ҷоизаву мукофотҳои бадастовардаи Дев Ананд оварда шудааст.

Нигаред низ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. Page 1, Romancing with Life — an autobiography by Dev Anand, Penguin books India 2007
  2. Dev Anand dead: Bollywood legend to be cremated in London.
  3. Dev Anand had confessed his love for Suraiya (6 December 2011). Бойгонӣ шудааст 8 Январ 2012  сол. Проверено 28 ноябри 2024.
  4. Dev Anand death: Punjab village mourns its son who never returned (4 December 2011).
  5. With Navketan Films, Anand brothers among Bollywood's first families, Economic Times (5 December 2011). Бойгонӣ шудааст 24 сентябри 2013  сол. Проверено 28 ноябри 2024.
  6. 60 yrs of Dev Anand behind the scenes, Economic Times (30 August 2009). Бойгонӣ шудааст 7 июли 2012  сол. Проверено 28 ноябри 2024.
  7. Jai Arjun Singh. History of a forward-looking studio. The Sunday Guardian. 28 ноябри 2024 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 марти 2012.
  8. 88 Facts You Didn’t Know About Dev Anand — Rediff.com Movies(пайванди дастнорас — таърих).
  9. 88 Facts You Didn’t Know About Dev Anand — II — Rediff.com Movies(пайванди дастнорас — таърих).
  10. Dev Anand, The Telegraph (6 Декабри 2011). Бойгонӣ шудааст 7 Декабри 2011  сол. Проверено 17 июли 2017.
  11. Guru Dutt(пайванди дастнорас — таърих). 2 ноябри 2011 санҷида шуд.
  12. Suraiya(пайванди дастнорас — таърих). 2 ноябри 2011 санҷида шуд.
  13. An affair to remember. The Sunday Tribune(пайванди дастнорас — таърих) (9 марти 2008). 2 ноябри 2011 санҷида шуд.
  14. Bollywood legend Dev Anand dies at 88 in London, BBC News (4 Декабри 2011). Бойгонӣ шудааст 16 Декабри 2017  сол. Проверено 17 июли 2017.
  15. Bollywood legend Dev Anand dies at 88 in London(пайванди дастнорас — таърих).
  16. Dev Anand to crack Divya Bharati case in Chargesheet(пайванди дастнорас — таърих).
  17. Scandal Flashback 1950-the 1960s: Dev Anand and His Wo... – Dev Anand, Zeenat Aman, Kalpana Karthik – Masala! – Bollywood Gossip News, Indian Celebrities and Pictures, Masala! (15 March 2016).
  18. Breaking her silence (18 August 2015).
  19. UNFORGETTABLE – Dev Kahan ho (10 December 2011).
  20. Bollywood star Dev Anand cremated in London (10 December 2011).
  21. Bajaj, J.K. (2014). On & Behind the Indian Cinema. Diamond Pocket Books Pvt Ltd. ISBN 9789350836217. 
  22. Rajadhyaksha, Willemen, p. 306.
  23. Mohan. Bollywood Hungama (January 1947).
  24. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 572.
  25. Vidya. Bollywood Hungama (January 1948).
  26. 26.0 26.1 Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 601.
  27. 27.0 27.1 Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 658.
  28. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 653.
  29. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 644.
  30. Jeet. Bollywood Hungama (January 1949).
  31. 31.0 31.1 Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 625.
  32. Nirala. Bollywood Hungama (January 1950).
  33. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 614.
  34. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 609.
  35. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 585.
  36. 36.0 36.1 Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 592.
  37. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 600.
  38. Rajadhyaksha, Willemen, p. 316.
  39. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 647.
  40. Kohli, Suresh. Sazaa (1951), The Hindu (8 July 2011).
  41. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 640.
  42. Rajadhyaksha, Willemen, pp. 42, 622.
  43. Rajadhyaksha, Willemen, p. 322.
  44. Aaram (Hindi). Rajshri Media (1951).
  45. Rajadhyaksha, Willemen, p. 325.
  46. Rahi (Hindi). SEPL Vintage (1952).
  47. Rajadhyaksha, Willemen, p. 326.
  48. Kohli, Suresh. Tamasha (1952), The Hindu (23 March 2012).
  49. Rajadhyaksha, Willemen, p. 42, 578.
  50. Kohli, Suresh. Patita (1953), The Hindu (6 July 2012).
  51. Rajadhyaksha, Willemen, p. 339.
  52. Rajadhyaksha, Willemen, p. 334.
  53. Rajadhyaksha, Willemen, p. 43, 608.
  54. Lokapally, Vijay. Milap (1955), The Hindu (9 December 2011).
  55. Kohli, Suresh. Munimji (1955), The Hindu (16 September 2011).
  56. 56.0 56.1 Rajadhyaksha, Willemen, p. 341.
  57. Kohli, Suresh. Blast from the past: Faraar (1955), The Hindu (14 June 2012).
  58. Pocket Maar (Hindi). SEPL Filmi Dhamaka (1956).
  59. Rajadhyaksha, Willemen, p. 345.
  60. Rajadhyaksha, Willemen, p. 352.
  61. Kohli, Suresh. Baarish (1957), The Hindu (11 November 2011).
  62. Kohli, Suresh. Dushman (1957), The Hindu (18 March 2011).
  63. Rajadhyaksha, Willemen, p. 351.
  64. Kohli, Suresh. Solva Saal (1958), The Hindu (30 August 2012).
  65. Rajadhyaksha, Willemen, p. 354.
  66. Love Marriage. Bollywood Hungama (January 1959).
  67. Kohli, Suresh. Manzil (1960), The Hindu (6 May 2012).
  68. Rajadhyaksha, Willemen, p. 364.
  69. Sarhad (21 June 2018).
  70. Rajadhyaksha, Willemen, p. 363.
  71. Kohli, Suresh. Ek Ke Baad Ek (1960), The Hindu (12 July 2012).
  72. Rajadhyaksha, Willemen, p. 362.
  73. Roop Ki Rani Choron Ka Raja. Bollywood Hungama (January 1962).
  74. Maya (Hindi). Rajshri Media (1961).
  75. Rajadhyaksha, Willemen, p. 368.
  76. Lokapally, Vijay. Hum Dono 1961, The Hindu (9 August 2008).
  77. Kohli, Suresh. Baat Ek Raat Ki (1962), The Hindu (26 May 2011).
  78. Asli Naqli. Bollywood Hungama (January 1963).
  79. Rajadhyaksha, Willemen, p. 378.
  80. Blast from the past — Kinare Kinare (1963), The Hindu (21 July 2011).
  81. Sharabi (1964). Rotten Tomatoes.
  82. Gupta, Ranjan Das. Teen Deviyan (1965), The Hindu (24 December 2010).
  83. Rajadhyaksha, Willemen, p. 384.
  84. Kohli, Suresh. Pyar Mohabbat (1966), The Hindu (1 April 2011).
  85. Rajadhyaksha, Willemen, p. 392.
  86. Kumar, Anuj. Jewel Thief (1967), The Hindu (20 May 2010).
  87. Rajadhyaksha, Willemen, p. 606.
  88. Kohli, Suresh. Duniya (1968), The Hindu (19 February 2012).
  89. Kohli, Suresh. Mahal (1969), The Hindu (18 February 2011).
  90. Mondal, Sayantan Mahal (1969). Scroll.in (6 August 2016).
  91. Rajadhyaksha, Willemen, p. 405.
  92. Kohli, Suresh. Prem Pujari (1970), The Hindu (23 September 2011).
  93. Rajadhyaksha, Willemen, p. 404.
  94. Lokapally, Vijay. Gambler (1971), The Hindu (27 March 2015).
  95. Salam, Ziya Us. Tere Mere Sapne (1971), The Hindu (22 May 2015).
  96. Lokapally, Vijay. Hare Rama Hare Krishna (1971), The Hindu (11 April 2013).
  97. Gupta, Ranjan Das. Yeh Gulistan Hamara (1972), The Hindu (29 October 2015).
  98. Gupta, Ranjan Das. Shareef Budmaash (1973) HINDI, The Hindu (28 August 2016).
  99. Heera Panna. Bollywood Hungama (January 1974).
  100. Gupta, Ranjan Das. Banarasi Babu (1973), The Hindu (3 December 2015).
  101. Joshila. Yash Raj Films.
  102. Gupta, Ranjan Das. Prem Shastra (1974), The Hindu (3 March 2016).
  103. Malhotra, A. P. S. Amir Garib 1974, The Hindu (9 May 2015).
  104. Lokapally, Vijay. Ishq, Ishq, Ishq (1974), The Hindu (24 April 2014).
  105. Malhotra, A. P. S. Blast from the Past: Warrant (1975), The Hindu (7 August 2014).
  106. Gupta, Ranjan Das. Jaaneman (1976), The Hindu (20 August 2015).
  107. Gupta, Ranjan Das. Bullet (1976), The Hindu (30 July 2015).
  108. Kalabaaz (1977). Rotten Tomatoes.
  109. Darling Darling (1977). IMDB.
  110. Saheb Bahadur (1977). IMDB.
  111. Lokapally, Vijay. Des Pardes (1978), The Hindu (15 May 2014).
  112. Lootmaar. Bollywood Hungama (10 October 1980).
  113. Man Pasand. Bollywood Hungama (December 1979).
  114. Swami Dada. Bollywood Hungama (3 December 1982).
  115. Anand Aur Anand. Bollywood Hungama (10 August 1984).
  116. Hum Naujawan. Bollywood Hungama (January 1986).
  117. Sachche Ka Bolbala. Bollywood Hungama (January 1989).
  118. Kishen Kanhaiya. Bollywood Hungama (9 March 1990).
  119. Awwal Number. Bollywood Hungama (January 1990).
  120. Sau Crore. Bollywood Hungama (January 1991).
  121. Pyar Ka Tarana. Bollywood Hungama (2 September 1993).
  122. Gangster. Bollywood Hungama (January 1995).
  123. Return of Jewel Thief. Bollywood Hungama (18 October 1996).
  124. Main Solah Baras Ki. Bollywood Hungama (7 August 1998).
  125. Censor. Bollywood Hungama (6 April 2001).
  126. Love at Times Square. Bollywood Hungama (14 February 2003).
  127. Mr. Prime Minister. Bollywood Hungama (30 December 2005).
  128. Vats, Rohit Review: 'Chargesheet' is a nightmare come true. News18 (30 September 2011).