Иғво

Иғво (ар. اغوا‎ — гумроҳ кардан, аз роҳ задан, фиреб додан, ба маслиҳати нораво ба корҳои бад барангехтан) — кирдори ҷиноятӣ, ки дар натиҷаи он иғвогар бо роҳҳои фитна ва гумроҳкунӣ шахсони алоҳида, гурӯҳҳои иҷтимоӣ ва созмонҳоро ба ҳаракатҳои ғайриқонунӣ ташвиқ карда, зарар ва бетартибиро ба вуҷуд меорад; таҳрик ба ҷиноят бо мақсади ба мақомот супурдани ҷинояткор.

Дар Руми Бостон

Дар Руми Бостон иғво муроҷиат ба мардум ҷиҳати даъво аз болои қарори суд фаҳмида мешуд. Дар ҳуқуқи Олмони пешин иғво даъвати ягон кас ба суд барои ба расмият даровардани санад ба ҳисоб мерафт. Иғво ҳамчун амали хиёнат арзёбӣ шуда, дар байни созмонҳои ҷосусӣ, полиси хусусӣ ва ҳизбҳои иртиҷоъпараст барои тақсим, ошкор ва бадном кардану шикаст додани созмонҳои пешқадаму инқилобӣ истифода мешавад. Дар натиҷаи иғво нишонаҳои сунъии бемории иҷтимоӣ хурӯҷ мекунанд. Иғво дар муносибатҳои байнидавлатӣ амали як давлат дар муносибат ба давлати дигар барои вонамуди қонунӣ будани оғози низои ҳарбӣ ва дигар амалҳои таҷовузкорона аст. Намудҳои иғво : ошкоро, махфӣ. Усулҳои иғво : ҷалби одамони сустирода (кӯдакон), ситоиши шахс, низоъангезӣ, васваса, таҳдид, гунаҳкоркунӣ, додани суолҳои беодобона, гумроҳкунӣ, ғавғо ва ғ.

Иғвогар

Иғвогар шахсест, ки бо амалҳои иғвоангезаш қасдан оммаи мардумро бо мақсади ба вуҷуд овардани бетартибиҳо даъват мекунад. Иғвогар ҷосус низ дониста мешавад. Мас., дар баъзе кишварҳо иғвогар агенти махфии полис аст, ки бо шарикони ҷиноятӣ дар алоқа шуда, бо мақсади таҳрики онҳо ба содир кардани амалҳои алоҳидаи зиддиҳуқуқӣ ҷиҳати ошкор кардани ҷиноятҳои баъдӣ ва боздошти онҳо амал мекунад. Баъзан фаъолияти иғвогар тӯл кашида, дар иттиҳодияҳои ҷиноятӣ шакли «назорати дохилӣ»-ро мегирад. Иғво дар шаклҳои порадиҳӣ, ҳарбӣ, интихоботӣ (электоралӣ) ва ғ. низ зоҳир мешавад.

Иғвои порадиҳӣ кӯшиши додани пул, коғазҳои қиматнок, молу мулк ё хидматрасонӣ ба шахси мансабдори ватанию хориҷӣ ё намояндаи созмони байналмилалӣ бидуни розигии онҳо бо мақсади тартиб додани далелҳои сунъӣ мебошад. Иғво-и порадиҳӣ ҳамчун моддаи алоҳида бо мақсади эмин нигоҳ доштани шахсони мансабдор аз туҳматҳои хушку холӣ ба қонунгузорӣ ворид шудааст. Мақсадҳои иғвогар тартиб додани далелҳои сунъӣ, беобрӯ ва сиёҳ кардани шахси мансабдор мебошад. Шахсони мансабдори бовиҷдон, ки вазифаҳои хидматии худро мувофиқи аслҳои қонуният ва адолат адо мекунанд, тибқи қонун аз ҳар гуна иғво ҳифз мешаванд. Ҳолатҳое, ки боиси иғвои порадиҳӣ мешаванд: шахси мансабдор пораро ҳамчун шарти иҷро кардан ё накардани ягон амал (ба фоидаи шахси алоҳида) талаб накардааст; шахси мансабдор аз гирифтани пора саркашӣ кардааст, байни ӯ ва шахсе, ки кӯшиши додани пораро дорад, ягон гуфтушунид нашудааст. Ҷинояти мазкур аз лаҳзаи додани пора анҷомаёфта ҳисобида мешавад. Субъекти иғвои порадиҳӣ метавонад ҳар шахси болиғи ба синни 16 расида бошад. Барои содир кардани иғвои порадиҳӣ қонунгузории Тоҷикистон ҷарима ба андозаи аз 9025 то 18250 нишондиҳанда барои ҳисобҳо ё маҳрум кардан аз озодӣ ба муҳлати аз 5 то 10 сол муқаррар кардааст. Иғво-и порадиҳӣ метавонад дар ҷиноятҳои мубодилаи ғайриқонунии маводди мухаддир ва намудҳои гуногуни дуздӣ содир шавад.

Иғвои ҳарбӣ амали махсуси муташаккили таҷовузкорона ба ҳудуди давлати дигар (мустақим ё ғайримустақим) аст, ки бо истифодаи қувваҳои ҳарбӣ барои сар кардани ҷанг, пуршиддат гардонидани фазои байналмилалӣ, намоиши қувваҳо, иктишофи омодагии ҳарбии душман истифода мешавад.

Иғвои электоралӣ (дар давраи маъракаи пешазинтихоботӣ) бо мақсади бадном кардани номзади мухолиф дар назди интихобкунандагон истифода мешавад. Иғвои электоралӣ дар шаклҳои содир кардани амалҳои нодуруст барои паст кардани нуфузи номзади мухолиф ва таблиғи нафратовар (зангҳои шабона, часпондани маводди таблиғотӣ дар девори хонаи номзади мухолиф ва дигар ҷойҳо) зоҳир мешавад.

Адабиёт

• Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. М., 1910;
• Пограничный словарь. М., 2002;
• Сухарев А. Я., Крутских В. Е., Сухарева А. Я. Большой юридический словарь. М., 2003;
• Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Д., 2004;
• Тафсири Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Д., 2005;
• Барихин А. Б. Большая юридическая энциклопедия. М., 2005;
• Чудинов А. Н., Энциклопедия социологииғво М., 2009; Юридическая энциклопедия. М., 2015;
• Дмитриев А. В. , Сычёв А. А. Провокация: социофилософ ские очеркиғво М., 2017.

Сарчашма

• Иғво / Т. Шарипов., М. Матробов // Замин — Илля. — Д. : СИЭМТ, 2018. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 7). — ISBN 978-99947-33-89-9.