Кайҳоннавардӣ

Макети ракетаи «Восток» дар Москва дар ВДНХ.

Кайҳоннавардӣ, фазонавардӣ, астронавтика, косманавтика (аз юн. κόσμος — Коинот ва ναυτική — санъати баҳрнавардӣ, киштиронӣ) — назария ва амалияи киштиронӣ дар берун аз атмосфераи Замин барои тадқиқ ва аз худ кардани фазои кайҳон ва обектҳои берунизаминиро таъмин менамояд. Бо истифода аз киштиҳои автоматӣ ва идорашаванда. Ба ибораи дигар, илм ва техникаи парвозҳои фазоӣ.

Истилоҳи «кайҳоннавардӣ» ба илми ҷаҳонӣ соли 1933 аз ҷониби А. А. Штернфелд дар монографияи худ «Муқаддима ба кайҳоннавардӣ» (фр. «Initiation à la Cosmonautique»), дар мақолае, ки 6 декабри соли 1933 пешниҳод шудааст, дар Донишгоҳи Варшава ворид гардид.

Асосҳои илми ракета дар ибтидои асри XX корҳои Константин Циолковский, Роберт Эсно-Пелтери, Герман Оберт ва Роберт Годдар асос гузошташуда буданд. 4 октябри соли 1957 аз пойгоҳи фазоии (космодром) Байконур дар Иттиҳоди Шуравӣ cap дода шудани аввалин ҳамроҳи сунъии Замин — «Спутник-1» муваффақияти калон гардид.

Таърих

Макети аввалин ҳамроҳи сунъии Замин — Спутник-1.

Космонавтика дар ибтидои асрҳои XX ва XXI дар блоки почтаҳои Русия аз соли 1999 бо тасвирҳои истгоҳи мадории Мир (аз чап) ва лоиҳаи ISS (аз рост, дар мӯҳр)(ЦФА [ИТЦ «Марка»] № 493)

Ҳамчунин нигаред

• Омӯзиши кайҳон
• Космодром
• Барномаи кайҳонии шӯравӣ
• Кайҳоннавард
• Парвози фазоӣ
• Кайҳоншиносӣ

Адабиёт

• Астронавтика // Асос — Боз. — Д. : СИЭМТ, 2013. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

дар адабиёти русӣ

• Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
• Космонавтика: Малая энциклопедия / Гл. ред. В. П. Глушко. — М.: Советская энциклопедия, 1970. — 527 c.
• Космонавтика: Энциклопедия / Гл. ред. В. П. Глушко. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — 526 c.
• Всемирная энциклопедия космонавтики. В 2 т. — М.: Военный парад, 2002.
• Интернет-энциклопедия «Космонавтика»
• Гильзин К. А. Путешествие к далеким мирам. — М.: Гос. изд-во детской лит-ры Министерства просвещения РСФСР, 1956.
• Жаков А. М. Основы космонавтики. — СПб.: Политехника, 2000. — 173 с. — ISBN 5-7325-0490-7
• Меркулов И. А. Полёт ракет в мировое пространство. — М.: Изд-во ДОСААФ, 1958. — 88 с.
• Тарасов Е. В. Космонавтика. — М.: Машиностроение, 1977. — 216 с.
• Циолковский К. Э. Труды по космонавтике. — М.: Машиностроение, 1967.
• Штернфельд А. А. Введение в космонавтику. — М., Л.: ОНТИ, 1937. — 318 с; Изд. 2-е. — М.: Наука, 1974. — 240 с.
• Штернфельд А. А. Полёт в мировое пространство. — М.-Л.: Гос изд-во технико-теоретической лит-ры, 1949.
• КОСМОНАВТИКА XXI ВЕКА. Попытка прогноза развития до 2101 года / под редакцией Б. Е. Чертока. — М.: «РТСофт», 2010. — 864 с. — ISBN 978-5-903545-10-0.
• Mike Gruntman (2007). From astronautics to cosmonautics. Booksurge. ISBN 9781419670855. 

Пайвандҳо

• astronaut.ru — Фазои одамдор
• Космонавтикаи ҷаҳонӣ - Нақшаҳо барои соли 2019 // Lenta.ru
• Космонавтикаи ҷаҳонӣ дар соли 2019 // Lenta.ru, декабри 2019
• Саноати кайҳонӣ: 20 пешгӯиҳо барои соли 2020 // SpaceNews (ИМА) — InoSMI, 29.03.2020
• 2021: Русия аз мусобиқаи кайҳонӣ хориҷ мешавад. Мубориза барои Моҳ миёни ИМА ва Чин идома хоҳад кард // InoSMI, 02/03/2021
• Ғалабаи SpaceX, сайёҳии оянда ва фурудгоҳи нав ба Миррих: натиҷаҳои асосии соли 2021 дар космонавтикаи ҷаҳонӣ // Lenta.ru, 28 декабри соли 2021
• Ракетахои пуриктидор, парвозхо ба Мох ва миссияхо ба Миррих. Космонавтикаро дар соли 2022 чӣ интизор аст? // Lenta.ru, 7 январи соли 2022
• Мушакҳои нави вазнин, миссия ба киштиҳои Юпитер ва Элон Маск: саноати ҷаҳонии кайҳонӣ дар соли 2023 чӣ интизор аст? // Lenta.ru, 12 январи соли 2023