Ниобий

Ниобий, ₄₁Nb

Ниобий
Талаффуз	/naɪˈoʊbiəm/ ​(ny-OH-bee-əm)
Номи дигар	niobium
Намуди зоҳирӣ	металлии хокистартоб, кабудтоб ҳангоми оксидшудан
Вазни атомии муқаррарӣ Ar, std(Nb)	7001929063700000000♠92.90637(1)
Ниобий дар ҷадвали даврӣ
ҳидроген ҳелий литий бериллий бор (элемент) карбон натрий оксиген фтор неон натрий магний алюминий силитсий фосфор сулфур хлор аргон калий калсий скандий титан (элемент) ванадий хром манган оҳан кобалт никел мис руҳ галлий германий арсен селен бром криптон рубидий стронсий иттрий сирконий ниобий молибден технетсий рутений родий палладий нуқра кадмий индий қалъагӣ сурма теллур йод ксенон сезий барий лантан серий празеодим неодим прометий самарий европий гадолиний тербий диспрозий ҳолмий эрбий тулий иттербий лютесий ҳафний тантал волфрам рений осмий иридий платина тилло симоб таллий сурб висмут полоний астат радон франcий радий актиний торий протактиний уран (элемент) нептуний плутоний америcий кюрий берклий калифорний эйнштейний фермий менделевий нобелий лоуренсий резерфордий дубний сиборгий борий ҳассий мейтнерий дармштадтий рентгений коперниcий ниҳоний флеровий московиум ливерморий теннесин оганессон V ↑ Nb ↓ Ta сирконий ← ниобий → молибден
Рақами атомӣ (Z)	41
Гурӯҳ	гурӯҳи 5
Давр	даври 5
Блок	d-блок
Категорияи элемент	Металли гузаранда
Конфигуратсияи электрон	[Kr] 4d4 5s1
Электронҳо аз рӯӣ ҷилд	2, 8, 18, 12, 1
Хосиятҳои физикӣ
Фаза дар ҲФМ	сахт
Нуқтаи гудозиш	2750 K ​(2477 °C, ​4491 °F)
Ҳарорати ҷӯшиш	5017 K ​(4744 °C, ​8571 °F)
Зичӣ (наздик ба ҳ.х.)	8.57 гр/см3
Ҳарорати гудозиши хос	30 кҶ/мол
Ҳарорати буғшавии хос	689.9 кҶ/мол
Гармигунҷоиши молярӣ	24.60 Ҷ/(мол·К)
Буғи сершуда P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 2942 3207 3524 3910 4393 5013
Хосиятҳои атомӣ
Дараҷаҳои оксидшавӣ	−3, −1, +1, +2, +3, +4, +5 (a mildly acidic oxide)
Электроманфиият	Ҷадвали Полинг: 1.6
Қувваҳои иондоршавӣ	1-ум: 652.1 кҶ/мол 2-юм: 1380 кҶ/мол 3-юм: 2416 кҶ/мол
Радиуси атом	эмпирикӣ: 146 пм
Радиуси ковалентӣ	164±6 пм
Color lines in a spectral range Хатҳои спектрии Ниобий
Дигар хосиятҳо
Сохтори булӯрӣ	​body-centered cubic (bcc)
Суръати овоз thin rod	3480 м/с (дар 20 °C)
Васеъшавии ҳароратӣ	7.3 µm/(m·K)
Гармигузаронандагӣ	53.7 W/(m·K)
Муқобилияти нисбӣ	152 nΩ·m (дар 0 °C)
Тартибории магнитӣ	парамагнетик
Модули Юнг	105 ГПа
Модули ғеҷонидан	38 ГПа
Модули чандирии ҳаҷмдор	170 ГПа
Коэффисиенти Пуассон	0.40
Сахтии Моос	6.0
Сахтии Виккерс	870–1320 МПа
Сахтӣ аз рӯи Бринелл	735–2450 МПа
Рақами CAS	7440-03-1
Таърих
Номгузорӣ	after Niobe in Greek mythology, daughter of Tantalus (тантал)
Кашф	Charles Hatchett (1801)
Ҷудогузории аввалин	Christian Wilhelm Blomstrand (1864)
Recognized as a distinct элемент by	Ҳенри Розе (1844)
Изотопҳои асосии ниобий
Изо­топ Мавҷу­дият Давраи ним­таҷзия (t1/2) Тарзи таҷзия Маҳ­сул 90Nb синт 15 h β+ 90Zr 91Nb syn 680 y ε 91Zr 91mNb syn 61 d IT 91Nb 92Nb trace 3.47×107 y ε 92Zr γ – 92m1Nb syn 10 d ε 92Zr γ – 93Nb 100% собит 93mNb syn 16 y IT 93Nb 94Nb trace 20.3×103 y β− 94Mo γ – 95Nb syn 35 d β− 95Mo γ – 95mNb syn 4 d IT 95Nb 96Nb syn 24 h β− 96Mo

Ниобий - металли камёб, сафеди хокистарранг, душворгудоз , устувор, вазнин (8,57 г/см³) буда, дар ҳарорати 2468°С гудохта шуда, дар ҳарорати 4742°С меҷӯшад. Металл номашро аз номи духтари асотирии тантала, ҳамсари шоҳи шаҳри қадимаи фивани Беотияи Юнон Амфион Ниоба гирифтааст. Ниобий дар мамолики тараққикарда ба шакли ферониобий, барои истеҳсоли хўлаҳои аз ҳад устувори молидании қубураҳои калонандозаи газу нафтгузаронанда, сохтмон, киштиҳо, автомобил, роҳҳои оҳан ва конструксияҳои махсус – қисмҳои мушакҳо ва двигателҳои реактивҳо истифода мешавад. Хўлаҳои ба гармии зиёд тобовари он барои пўшонидани элементҳои гармиҷудокунанда (ТВЭЛ) ва реакторҳои ядроӣ маснуоти асосӣ буда, 85-90%-ро ташкил медиҳанд. Қисми дигари ниобий ба шакли пентоксид барои суперхўлаҳо, маводи ноқили баръало, аппаратураҳои кимиёвӣ, оптикӣ ва ашёи электронӣ 10-15%-ро дар бар мегирад. Илова намудани хўлаи ниобий пўлодро доро, устувор, часпакии онро зиёд мекунад. Бойгарии ашёи ниобий 179 млн.т.-ро ташкил намуда, 45% ба Русия. 52% ба Бразилия ва дигар мамолик (Арабистони Саудӣ, Канада, Австралия) тақсим мешавад.

Адабиёт

Сбор и обработка вторичного сырья цветных металлов : Учебник для вузов по специальности "Металлургия металлов" / Г. А. Колобов, В. Н. Бредихин, В. М. Чернобаев. – М. : Металлургия, 1993. – 288 с.

Инҷоро ҳам бингаред

• Ҷадвали даврии элементҳои химиявӣ

Викианбор маводҳои вобаста ба мавзӯи

Ниобий дорад