Осорхонаи Эрони бостон

Осорхонаи Эрони бостон номи расмиаш Осорхонаи миллии Эрон^[1], нахустин осорхонаи Эрон (дар шакли як сохтори мустақил), дар қисми ғарбии майдони машқи Теҳрон, дар кӯчаи Cӣи Тир ҷойгир аст. Сохтмони ин осорхона 11 майи соли 1929 бо фармони Ризошоҳ аз ҷониби меъмори фаронсавӣ Андре Годар оғоз шудааст.

Замини ба ин осорхона бахшидашуда 5500 метри мураббаъ аст, ки 2744 метри мураббаъаш зерсохти (инфрасохтори) он мебошад.

Бинои Осорхонаи Эрони бостон[вироиш | вироиши манбаъ]

Азбаски нақша ва харитаи осорхона бояд бо мавзӯъ ва ашёи даруни он иртибот ва ҳамоҳанг бошад ва бо таъриху ҳунари он сарзамин пайваста бошад, аз ин ҷиҳат намо ва даромадгоҳи осорхона сохта шудааст. бо услуби Тоқи Кисро. (Иван Касрӣ номи қасри маъруф дар шаҳри Тисфон, пойтахти ҳукумати Сосониён аст, ки айвони он 35 метр баландӣ, 50 метр паҳно ва 25 метр чуқурӣ дорад). Аз ин сабаб, ранги хиштҳо сурхи торик буда, меъмории даврони Сосониёнро ифода мекунанд. Бинои осорхона қариб 11 ҳазор метри мураббаъ буда, бинои асосии он аз се ошёна иборат аст.

Меъморони ин бино меъморони фаронсавӣ Андре Годар ва Максим Сиро буданд, ки қасри Касариро дар шаҳри Тисфон дар замони Сосониён дар назар доштанд.^[2]^[3]^[4] Сохтмони он дар соли 1925 оғоз шуда, дар давоми ду сол аз ҷониби меъмор Ҳоҷ Аббос Алӣ ва устод Мурод Табрезӣ анҷом дода шуда, соли 1927 расман ифтитоҳ ёфт.

Дар ибтидо ошёнаи якуми осорхона ба Эрони пеш аз ислом ва ошёнаи дуюми осорхона ба бахши пасазисломӣ бахшида шуда буд.

Тавсеаи кофтуковҳои бостоншиносӣ ва рӯз то рӯз афзудани шумори осор дар Осорхонаи Эрони бостон, боис шуд, ки ин осорхона дар чанд марҳала ё густариш ёбад.

Дар соли 1996 осори даврони исломӣ расман аз Осорхонаи Эрони бостон ҷудо шуда, ба бинои ҳамшафати осорхона, ки соли 1958 сохта шудааст, кӯчонида шуданд.

Ин бино, ки дар соли 1958 сохта шуда буд, аслан бо ҳадафи бунёди осорхонаи антропологӣ сохта шуда буд, аммо пас аз инқилоб бо таъсиси созмони мероси фарҳангӣ ва таҷаммӯи ашёи бостонӣ дар Осорхонаи Эрони бостон, тарҳи ки номи осорхона ба Осорхонаи миллии Эрон иваз карда шавад ва осорхонаи нав бо унвони осорхонаи исломӣ Ба он илова шавад, пешниҳод ва амалӣ шуд, ки билохира Тамоми осорхона бо унвони Осорхонаи миллии Эрон дар соли 1996 расмӣ шуд.

Хусусиятҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Қадимтарин дастӣ сохтаи қисми палеолити толор, ки аз санги квартс сохта шудааст, ба минтақаи рӯдхонаи Кашфруд дар шарқи Машҳад тааллуқ дорад ва зиёда аз як миллион сол дорад. Аз дигар маҷмӯаҳои қадимии ин қисмат Дарбанд ва Ганҷ Пар мутааллиқ ба Устони Гилон ва Шива Ту дар наздикии Маҳобод ҳастанд, ки аз 700 то 200 ҳазор сол доранд. Дар толори осорхона асарҳои ҷолиби давраи палеолити миёна ва неолитро дидан мумкин аст, ки синну соли онҳо аз 200 000 то 12 000 сол аст. Аз давраи палеолити миёна, ки ба замони ҳузури одами неандерталӣ дар Эрон рост меояд, асбобҳои сохта аз санги оташ (англисӣ: Flint) ва боқимондаҳои ҳайвоноти сангшудаи марбут ба ғорҳои минтақаи Загрос ва баландкӯҳи марказии Эрон, аз ҷумла ғорҳои Бистону Хуррамобод боқӣ мондаанд, намоиш дода мешавад.

Дар давраи палеолити нав, ки ба рушди инсони зиракии муосир дар Эрон рост меояд, сохтани теғи асбобҳо маъмул шуд. Дар ин бахш, ки бо номи Дандан Вазмеъ маъруф аст, қадимтарин Боқимондаи ҷасади инсонии дар Эрон кашфшударо дидан мумкин аст. Ин дандон қадимтарин боқимондаҳои сангшудаи инсон дар Эрон аст, ки таърихи мушаххас дорад ва дар ғоре бо номи Вазмеъ дар наздикии Кирмоншоҳ кашф шудааст. Ин дандони хурд, ки ба як кӯдаки нӯҳсола тааллуқ дорад, бо усули гамма-спектрометрия, таърихи аз 20 то 25 000 сол пешро нишон медиҳад.

Дар давраи палеолити нав дар Эрон сохтани олоти устухонӣ ва истифода аз ороишҳои шахсӣ, аз қабили овезони садафи(англисӣ: shell pendant), дандонҳои ҳайвонот маъмул гаштааст. Яке аз ҷойҳои муҳими ин давра ғори «Яфте» (Луристон) мебошад, ки ашёи он дар толори осорхона намоиш дода мешавад. Аз давраи баъдӣ (давраи палеолит ), ки бо ихтирои асбобҳои таркибӣ, истифодабарии чипҳои сангӣ ва нигоҳдории маводи ғизоӣ хос аст, мисолҳо аз ғори «Алитапе» (Мозандарон), ғори «Шалам» (Илом) ва чанде дигар ҷойҳо намоиш дода шудаанд.

Дар толор аз давраи «неолит ва зиндагии деха» осоре аз қабили қадимтарин гили (хишти) Эрон аз теппаи Ганҷадара, қадимтарин ҳайкалчаҳои гили инсону ҳайвонот аз теппаи Сараб ва олоти сангин ба маърази тамошо гузошта шудаанд. Шуш (Устони Хузистон), Исмоилобод ва Чешме Алӣ (Устони Теҳрон), Телбакун (Устони Форс) дар ҳазораи панҷум ва чаҳоруми пеш аз милод (асри мису санг) дар Эрон хеле муҳим аст ва дар толор намунаҳои сафолҳои нақшбандии онҳоро дидан мумкин аст. Дар байни накшу нигори таваччухи ин давра накшаи соддакардашудаи антилопаро номбар кардан мумкин аст, ки дар сатхи кулолии Исмоилобод ва Чешме Алй дида мешавад.

Зарфҳои сангини Ҷеруфт ва Шаҳдод бо нақшҳои гуногун, аз қабили ҷанги инсон бо ҳайвонҳои асотирӣ ва нақшҳои геометрӣ, ҳайвонот ва наботӣ аз намунаҳои барҷастаи ин зарфҳои кандакорӣ, ки дар витринаҳо ба намоиш гузошта шудаанд, мебошанд. Асари дигари муҳимми ин давра дар толори осорхона, расми гилинии Шаҳдод аст, ки дар он нимпайкараи марди урён бо дастонаш дар сари сина баста, эҳтимол дар ҷои ниёиш гузошта шудааст.

Табақҳо, олоти ҷангӣ, ашёи ороишӣ, тасвири инсону ҳайвонот аз ҷумлаи ашёҳои филизии асри биринҷӣ ва ибтидои асри оҳан мебошанд, ки дар толор ба намоиш гузошта шудаанд. Инчунин, зарфи сафолии хокистарранг бо сатҳи сайқалёфта ва аломатдор, зарфҳои дорои шаклҳои ҳайвонӣ ва инсонӣ, ритонҳо (контейнерҳои ҳайвонот) ва ашёҳои оҳанин низ дар қатори ашёи дигар ба намоиш гузошта шудаанд..

Якчанд ашёе, ки дар қисмати торихии толор намоиш дода шудаанд, ба тамаддуни Элам тааллуқ доранд. Бисёре аз осори бадеӣ аз тамоми давраҳои эломӣ боқӣ мондаанд, аммо давраи Элами Миёна яке аз пурҷалолтарин се давраи Эломиҳост. Маъбади Чағазанбил яке аз муҳимтарин боқимондаҳои меъмории ин давра аст, ки аз он осори барҷастае аз қабили ҳайкали гов бо катиба, қубурҳои шишагӣ, хиштҳои дорои катиба, клонҳои дарӣ ба даст оварда шудаанд, ки дар толор ба намоиш гузошта шудаанд. Қубурҳои шишагии Чағазанбил аз қадимтарин намунаҳои шиша дар Эрон мебошанд. Расссозї, сохтани зарфњои ороишї аз битуми табиї, накшу нигори рельефї, мўњри силиндрї, расмњо дар шакли релефњои ќолабї, хиштњои сирдор, ашёи чинї, ашёи биринљї ва дафнї дигар пањлўњои санъати эломї дар даврањои гуногун мебошанд, ки дида мешаванд.

Осори ба давраи Мидия тааллуқдошта дар толори осорхона аз маконҳои бостонии Нушиҷон, Ҳасанлу, Годин ва Бобоҷон ба даст оварда шудааст. Дар ин давра истехсоли ашёи оханин вусъат ёфт, ки аз намунахои намоёни он дар толор ашёи Хасанлуро номбар кардан мумкин аст. Дар ин давра зарфҳои сафолини зебои сирдор сохта мешуданд, ки намунаи ҷолиби он тангаи зивие аст, ки дар ду тарафи гули нилуфар ду буз акс ёфтааст.