Садои толиш
|
|
Садои толиш (трл. Толыши Садо — «Садои толиш») — рӯзномаи миллии толишон аст, ки аз соли 1992 то 2011 дар Озарбойҷон нашр мешуд.
Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]
Нахустин шумораи маҷаллаи «Толиши Садо» 20 феврали соли 1992 нашр шуд. Муаллифи рӯзнома Маркази фарҳангии ҷумҳуриявии толишҳо (МФҶТ) буд, ки ба он раиси он Наврӯзалӣ Мамедов роҳбарӣ мекард ва С.Ғ.Асадуллоев сармуҳаррир таъйин гардид. Тираж: 8501 нусха. Рӯзнома моҳе ду маротиба нашр мешуд[1].
16 январи соли 1993 Аваз Содиқзода сармуҳаррир шуд. Рӯзнома бо тиражи 3094 нусха, ҳафтае як маротиба мебарояд. Минбаъд бо шарофати сарпарастони хусусӣ тираж ба 6837 адад расид.
Дар охири моҳи октябри соли 1993 Аваз Содиқовро сармуҳаррири Фахриддин Аббосзода иваз кард ва то охири моҳи сентябри соли 1994 ба он (ба сифати муовини сармуҳаррир) раҳбарӣ кард [2]. Таҳти сарварии ӯ 7 шумораи рӯзнома – ҳама дар соли 1994 ба табъ расид. Рӯзнома бо тиражи 1802 иусха мебарояд.
Аз 22 сентябри соли 1994 нашри рӯзнома қатъ шудааст. Соли 1995 нашриёти «Озарбойҷон» воқеан нашри рӯзномаи «Толиши садо»-ро дар матбааи худ манъ карда буд. Пас аз он «Садои толиш» то соли 2001 фаъолияти худро комилан мутаваққиф кард[2].
Аз июли соли 2001 нашри рӯзномаи «Садои толиш» дубора ба чоп шурӯъ кард. Ношири Маркази фарҳангии ҷумҳуриявии толишҳо, Наврӯзалӣ Мамадов сармуҳаррир, Акиф Дандизода муовини муҳаррир, Ҷавоҳир Гасимова муҳаррири шумораҳо шуданд. Он бо тиражи 99 нусха бароварда шуд. Рӯзнома дар байни аъзоёни Хонаи маданияти ҷумҳуриявии толиш бепул паҳн карда шуда, моҳе ду маротиба нашр мешуд. Муҳаррирон — Салоҳиддин Сабарз ва баъдан Балоёр Содиқ буданд .
Аз шумораи 39-ум Маркази фарҳангии ҷумҳуриявии толишҳо ва Наврӯзалӣ Мамадов ношири «Садои толиш» мебошанд. Мамадов дар яқ вақт вазифаи сармуҳаррири рӯзномар иҷро мекард.
Аз январи соли 2005 бо № 42 (95) Гулиев Элман котиби масъул мебошад. Рӯзнома аз моҳҳои июн-июли соли 2005 дар 2 моҳ як маротиба бо теъдоди 1000 нусха нашр мешавад.
Мавзӯҳои мақолаҳои рӯзнома[вироиш | вироиши манбаъ]
Рӯзномаи «Садои толиш» мавзӯъҳои гуногунро дар бар гирифта, қисмати асосиро хабарҳои вилояти толишҳоро ишғол мекард. Дар рӯзнома мақолаҳо оид ба таърихи толишҳо, фарҳанг, забоншиносӣ, мақолаҳо оид ба забони толишӣ, мақолаҳо оид ба дин, табрикоти идҳо ва мақолаҳо дар бораи шахсиятҳои маъруфи толиш ба табъ расидаанд. Дар давраҳои боздошти Наврӯзалӣ Мамадов рӯзнома эътирозҳо чоп карда, паҳлӯи ҳуқуқи башарро дар қазияи ӯ инъикос намуда, лаҳзаҳои фоҷиабори марги писаронашро нашр кардааст. Бахши ҳатмӣ дар ҳар шумораи рӯзнома бахши ашъор ба забони толишӣ буд, ки шоироне, ки аз солҳои 30-юми асри гузашта маъруфанд ва ҳамзамонон ва шоирони ҷавоне, ки нав ба навиштан шурӯъ мекарданд.
Анҷоми нашр[вироиш | вироиши манбаъ]
Шумораи охирин бо иштироки сармуҳаррир Наврӯзалӣ Мамадов моҳи январи соли 2007, № 01 (108) чоп шуда буд. Моҳи марти соли 2007 Наврӯзалӣ Мамадов боздошт шуд ва шумораи навбатии рӯзнома ҳамагӣ пас аз 1 солу 9 моҳ бо рақами 1 (109) моҳи октябри соли 2009 аз чоп баромад. Ин шумора ба фоҷиаи Наврӯзалӣ Мамадов [1] бахшида шуда буд.
Ҳилол Мамадов, ки баъд аз Наврӯзалӣ Мамадов сармуҳаррири ин рӯзнома шуд, ҳамчунин раҳбарии кумитаи дифоъ аз ҳуқуқи Наврӯзалӣ Мамадовро бар ӯҳда дорад [3]. Пас аз ин 3 шумораи рӯзнома паиҳам чоп шуд, баъдан бо сабабҳои номаълум нашри рӯзнома қатъ гардид.
Моҳи декабри соли 2010 МФҶТ рафиқ Ҷалиловро ба «Садои толиш» ба вазифаи котиби масъул даъват кард. Аз 17 декабри ҳамон сол аз шумораи No 4 (112) ношир — Наврӯзалӣ Мамадов, сармуҳаррир — Ҳилол Мамадов ва котиби масъул рафиқ Ҷалиловро буданд. Тираж дар 500 дона нишон дода шуда буд, вале дар асл 1000 нусха бароварда шудааст[1]. Ҳамин тариқ, 8 шумораи рӯзнома, ки охиринаш 19 майи соли 2011 бо шумораи 11 (119) чоп шудааст.
Моҳи июни соли 2011 сармуҳаррири ин рӯзнома Ҳилол Мамадов бо дархости Марям Мамадова, ҳамсари Наврӯзалӣ Мамадов нашри рӯзномаро қатъ кард. Баъдтар рафиқ Ҷалилов ба нашри рӯзномаи «Садои толишон» шурӯъ кард, шумораи аввалини шуморааш 26 июни соли 2011 нашр шуд. Рӯзномаи «Садои толишон» сифатҳои рӯзномаи «Садои толиш»-ро нигоҳ дошт, вале баъдан ба далели эътирози МФҶТ тарҳи рӯзномаро аз нав тарҳрезӣ кард. Рӯзнома бо тиражи 1000 ҳафтае як маротиба мебарояд[1].
Набудани маблағи давлат ва инъексияҳои шаҳеӣ имкон намедоданд, ки рӯзнома бо тиражи муайян, бо мӯҳлати муайян чоп шавад.
20-умин солгард[вироиш | вироиши манбаъ]
19 феврали соли 2012 дар шаҳри Ланкарон дар маркази фарҳангии толишҳо бо иштироки чаҳор созмони ҷамъиятӣ ва ғайридавлатӣ бахшида ба 20-умин солгарди таъсиси рӯзномаи миллии толишӣ «Садои толиш» чорабинии муштарак баргузор гардид. Дар чорабинӣ хотираи муассиси рӯзномаи «Садои толиш» Наврӯзалӣ Мамадов, ки дар зиндони Озарбойҷон ҷон додааст ёдбуд шуд[4].
Хотираи ходимони фаъоли рӯзнома ва намояндагони намоёни зиёиёни толиш низ гиромӣ карда шуд: шоир Аҳад Мухтор, шоир Тофиқ Илҳом, муаллифи асарҳои илмӣ оид ба имлои забони толишӣ профессор А. Содиқов, шоир Салоҳиддин Сабарз, шоир Ҷавоншер Пансаге (Салаев), шоир Гуҷатулло Мамадов, олими толишӣ Ҳилол Мамадов, нависанда Амир Аюбзода ва бисёр дигарон, ки дар инкишофи матбуот, адабиёт ва маданияти толишӣ хидмати арзанда гузоштаанд гиромӣ дошт шуданд.
Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 А. Байрами. Справка об истории талышского печатного издания (талышский) // Толышон Садо. — 2012. — 25 февраль (№ 6 (018)). — С. 8.
- ↑ 2.0 2.1 Жизнь и смерть Фахраддина Абосзода. regnum.ru(пайванди дастнорас — таърих) (14.01.2021). 23 марти 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 апрели 2021.
- ↑ Кавказский Узел. Мамедов Гилал (Хилал) Алиф оглы. Кавказский Узел(пайванди дастнорас — таърих). 26 августи 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 Январ 2022.
- ↑ Свободному голосу Талыша - газете "Толыши садо" исполнилось 20 лет - 21 Февраля 2012 - Информационный-аналитический портал Талыш. www.talish.org(пайванди дастнорас — таърих). 26 августи 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 июни 2017.