Хонигарии Бадахшон

	Хонигарии Бадахшон
Пойтахт	Бадахшон

Хонигари Бадахшон (форсӣ: هانیگاریا بدخشان‎ ) — давлати таърихӣ, ки дар асрҳои XVII-XIX дар Туркистони Ҷанубӣ вуҷуд дошт ва он замон ба Аморати Афғонистон пайваст карда шуд. Аввалин ҳоким Ёрбекхон, охирин Ҷаҳондоршоҳ аз сулолаи ёридҳои ӯзбек буданд^[1] .

Ҷуғрофия

Таърих

Дар асри 15 Бадахшон як қисми империяи Темуриён буд. Дар асри 16 намояндагони сулолаи узбекони Шайбониён ба даъвои ин қаламрав шурӯъ карданд. Муборизаи минбаъдаи Шайбониён бо насли Темур дар ин ҷо бо муваффақиятҳои гуногун сурат гирифт. Ниҳоят БадахшонроАбдуллоҳхони II (1583-1598) аз онҳо забт кард ^[2] .

Бадахшон ҳери ҳокимияти ӯзбекҳо

Соли 1584 Абдуллоҳхони II тавонист танҳо қисми ғарбии Бадахшонро тасарруф намояд. Қаламрави нав ба мероси Абдалмуъмин Султон дохил карда шуд. Аммо қисми шарқии Бадахшон то ҳол ба Сулаймоншоҳ ва наслҳои ӯ тааллуқ дошт.

Дар асри 17 вилояти калони Бадахшон ба ҳайати хонии Балх дохил мешуд ^[3] . Маълум аст, ки дар соли 1633 бобур Шоҳҷаҳон (1627-1658) ният дошт ба Бадахшон ва Гарчистон ҳуҷум кунад, то онҳоро аз хонии Балх ҷудо созад ^[4] .

Пойтахти Бадахшон дар асрҳои 16–17 шаҳри Кишм буд.

Таъсиси давлати мустақил дар Бадахшон

Аз охири солҳои 1650-ум, дар тӯли 230 сол Бадахшонро намояндагони сулолаи узрҳои ёридиҳо, ки асосгузори он Ёрбекхон Самарқандӣ (1658-1706) буд, идора мекарданд. Ба гуфтаи академик В.В.Бартолд, намояндагони сулолаҳои ӯзбек дар ин қаламрав "то забт кардани ҳама мулки узбак дар ҷануби Амудадарё аз ҷониби афғонҳо" ҳукмронӣ мекарданд. Ёрбек аз ҷониби амир дар солҳои 1657-1658 барои мувозинати қудрати узбакҳои Катаган пешбарӣ шуда буд. Ёрбек ва наслҳои ӯ қудрати олии ҳокимони ҳукуматҳои Балх ва Бухороро дар даст доштанд^[5] .

Дар нимаи аввали асри 18 дар байни ёридҳо ва узбекҳои катаган чанд ҷанг ба амал омад ^[6] .

Фатҳи Бадахшон аз ҷониби Афғонистон

Соли 1873 Бадахшонро афғонҳо забт карданд.

Адабиёт

Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.
Ошибка: не задан параметр |заглавие= в шаблоне {{публикация}}.

[Бартольд—1963——464-1] Бартольд, 1963.

[Бартольд—1963——463-2] Бартольд, 1963.

[Ахмедов—1982——15-3] Ахмедов, 1982.

[Ахмедов—1982——48-4] Ахмедов, 1982.

[Бартольд—1963——463—464-5] Бартольд, 1963.

[Ахмедов—1982——56-6] Ахмедов, 1982.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]