Хром

24	Хром
Cr 51,996
3d⁵4s¹

Хром — унсури кимиёии зергурӯҳи 6-уми гурӯҳи 4-и ҷадвали даврии элементҳои кимиёии Д. И. Менделеев рақами атомӣ — 24, массаи атомӣ — 51,9. Бо рамзи Cr (лот. Chromium) ифода мешавад. Металли сафеди ҷилодор

Таърих

Соли 1797 аз ҷониби Л.Н. Воклен дар дохили маъдани крокоит кашф карда шудааст.

Истифодабарӣ дар саноат

Дар саноати металлгудозӣ барои ҳосил кардани пӯлоди баландсифат истифода мешавад. Пайвастҳои хром (оксидҳо ва намакҳои кислотаи хром)-ро дар саноати чарм ҳангоми руйпуш кардани маснуот, барои ҳосил кардани рангҳо, заҳролуд сохтани тухмии зироат васеъ истифода мебаранд. Пайвастҳои хром ба организм тавассути роҳҳои нафас, пардаҳои луобӣ ва пӯсти солим дохил мешаванд. Пайвастҳои шашвалентаи хром (ангидриди хром, кислотаҳои хром ва духром ва ғайра) нисбатан заҳрнок мебошанд. Хроми металлӣ ва пайвастҳои севалентаи он заҳрнокии камтар доранд. Пешгирии заҳролудӣ: истифодаи бодкашҳо, ҳавоногузарии дастгоҳҳо, автоматикунонии раванди истеҳсолот; истифодаи респираторҳо, ниқобҳои зидди газ, дастпӯшакҳо, риояи беҳдошти шахсӣ. Муоинаи қаблӣ ва пешгирисози тиббӣ бо иштироки духтурони касалиҳои гӯшу гулӯю бинӣ ва пӯст ҳатмист.

Хроми радиоактив

Аз изотопҳои радиоактиви хром фақат Cr массааш 51 камзаҳр аст; даври нимкоҳишаш 27,8 рӯзро ташкил мекунад. Манбаи афканишоти нури рентгенӣ ва қисман гамма мебошад. Онро барои ташхиси радионуклидӣ истифода мебаранд. Дар намуди намаки хлориди 51Cr барои нишонагузории плазмаи хун ва дар намуди намаки натрийи кислотаи хром барои нишонагузории эритротситҳо кор мефармоянд. Бо ёрии он ҳаҷми умумии хун, ҳаҷми плазма, давомати ҳаёти эритротситҳо ва тромботситҳоро таҳқиқ ва ҳангоми хуншории пӯшида миқдори талафи хунро муқаррар месозанд.

Адабиёт: Сбор и обработка вторичного сырья цветных металлов : Учебник для вузов по специальности "Металлургия металлов" / Г. А. Колобов, В. Н. Бредихин, В. М. Чернобаев. – М. : Металлургия, 1993. – 288 с.

Инҷоро ҳам бингаред

Ҷадвали даврии элементҳои химиявӣ

Ин химия мақолаи хурд аст. Бо густариши он ба Википедия кумак кунед.

Эзоҳ

↑ (2016) «Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)». Pure and Applied Chemistry 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
↑ Fawcett, Eric (1988). «Spin-density-wave antiferromagnetism in chromium». Reviews of Modern Physics 60: 209. doi:10.1103/RevModPhys.60.209. Bibcode: 1988RvMP...60..209F.
↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

Пайвандҳо

Хром на Webelements
Хром в Популярной библиотеке химических элементов Бойгонӣ шудааст 20 ноябри 2016 сол.
Хромовая зелень, применение в живописи
ATSDR Case Studies in Environmental Medicine: Chromium Toxicity Бойгонӣ шудааст 16 ноябри 2019 сол. Департамент здравоохранения ИМА
3M US: OSHA Hexavalent Chromium Standard — An overview of the Chromium Six (CrVI) standard Бойгонӣ шудааст 14 июни 2015 сол.
Environmental Health: «Selected science: an industry campaign to undermine an OSHA hexavalent chromium standard»
Hexavalent chromium Бойгонӣ шудааст 18 апрели 2006 сол., a case study from [www.defendingscience.org]
Australian National Pollutant Inventory Chromium VI fact sheet
US OSHA Health and Safety Topics: Hexavalent Chromium"
Finishing Today — Hexavalent Chromium: how is it affecting you? Бойгонӣ шудааст 6 октябри 2008 сол.
National Institute for Occupational Safety and Health — Hexavalent Chromium

[CIAAW2013-1] (2016) «Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)». Pure and Applied Chemistry 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.

[fawcett-2] Fawcett, Eric (1988). «Spin-density-wave antiferromagnetism in chromium». Reviews of Modern Physics 60: 209. doi:10.1103/RevModPhys.60.209. Bibcode: 1988RvMP...60..209F.

[3] Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.