Виталий Масол

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Виталий Масол
укр. Віталій Андрійович Масол
16 июни 1994 — 6 марти 1995
Президент Леонид Кравчук,
Леонид Кучма
Пешгузашта Леонид Кучма
Ефим Звягилский (и. в.)
Ҷонишин Евгений Марчук
парчам
8-умин Раиси Шӯрои Вазирони ҶШСУкр
10 июли 1987 — 23 октябри 1990
Пешгузашта Александр Ляшко
Ҷонишин Витолд Фокин

Таваллуд 14 ноябр 1928(1928-11-14)[1]
Даргузашт 21 сентябр 2018(2018-09-21)[1] (89 сол)
Мадфан
Ҳизб
Таҳсилот
Дараҷаи илмӣ номзади илмҳои техникӣ[d]
Соядаст
Ҷоизаҳо
ордени Ленин ордени Инқилоби Октябр ордени Байрақи Сурхи Меҳнат ордени «Нишони Фахрӣ» Order of Merit, 1st class Order of Merit (Ukraine), 3rd class
honorary citizen of Kyiv
 Парвандаҳо дар Викианбор

Виталий Андреевич Масол (Виталий Андрийович Масол, укр. Віталій Андрійович Масол; 14 ноябри соли 1928, Олишевка, ноҳияи Олишевский, ҳавзаи Чернигов — 21 сентябри соли 2018, Киев) — арбоби давлатӣ ва ҳизбии шӯравӣ-украинӣ, раиси Шӯрои Вазирони ҶШС Украина аз 10 июли соли 1987 ба 23 октябри 1990, Сарвазири Украина аз 16 июни соли 1994 то 6 марти 1995. Узви Комиссияи марказии тафтишотии КПСС (1981—1986), номзад ба аъзогии КМ КПСС (1986—1989), аъзои КМ КПСС (1989—1991). Узви Шӯрои Иттифоқи Шӯрои Олии СССР (1979-89) аз вилояти Одесса[2]. Шаҳрванди фахрии Киев.

Зиндагинома[вироиш | вироиши манбаъ]

Солҳои аввал[вироиш | вироиши манбаъ]

14 ноябри соли 1928 дар оилаи муаллимони деҳот дар шаҳри Олишевка, ҳоло деҳаи ноҳияи Чернигов, вилояти Чернигов, Украина таваллуд шудааст.

Таҳсилот ва касб[вироиш | вироиши манбаъ]

Соли 1951 факултети механикии Институти политехникии Киевро хатм кардааст. Ихтисос — муҳандис-механик.

Вай дар заводи мошинсозии Новокраматорск ба ҳайси ёвари усто, усто, сардори бюрои рушди техникӣ кор кардааст. Аз апрели 1951 — муовини сардор, сипас сардори цехи механикӣ, баъдтар — муовини саринженер. Аз моҳи июли соли 1963 — директори завод. Аз соли 1971 — Директори генералӣ.

Дар ҷои кор рисолаи номзадӣ дар мавзӯи «Мустаҳкамии пӯлоди карбонӣ барои винтҳои вазнини баҳрӣ, ки заводи мошинсозии Новокраматорск истеҳсол кардааст» дифоъ кард. Дорои шаҳодатномаҳои муаллифӣ барои пешниҳодҳо ва ихтирооти ратсионализаторӣ.

Фаъолияти сиёсӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Аз сентябри 1972 — муовини якуми раиси Госплани РСС Украина, аз 16 январи соли 1979 — муовини Раиси Шӯрои Вазирони ҶШС Украина, раиси Госплани ҶШС Украина. Аъзои комиссияи ҳукуматии иттифоқӣ оид ба рафъи оқибатҳои садамаи Чернобил.

10 июли соли 1987 ва Раиси Совети Вазирони РСС Украина таъйин карда шуд. Вай дар ин давраи душвор дар табдили низоми иҷтимоию сиёсӣ, бӯҳрон ва фурӯпошии маҷмӯи ягонаи хоҷагии халқии иттифоқӣ кор кардааст[3][4][5][6]. Дар муқобили эътирозҳои оммавӣ дар Киев 23 октябри соли 1990 Шӯрои Олии ҶШС Украина истеъфои ӯро қабул кард.

Дар асоси натиҷаҳои интихоботи парлумонии соли 1990 вай вакили халқии Украина интихоб шуд.

Пас аз истеъфо аз вазифаи Раиси Шӯрои вазирон, ӯ диққати худро ба кори парлумон равона кард. Вай дар комиссияи Верховная Рада оид ба банақшагирӣ, буҷа, молия ва нархҳо кор кардааст.

Бо пешниҳоди Президенти Украина Леонид Кравчук, вай аз ҷониби Верховная Рада 16 июни соли 1994 ба ҳайси сарвазири Украина тасдиқ карда шуд[3][7]. Дар моҳи марти соли 1995 ӯ истеъфо дод. То моҳи майи соли 1998 вай вакили Верховная Радаи Украина боқӣ монд, пас аз ба итмом расидани ваколатҳои парлумонӣ ба нафақа баромад.

Пас аз истеъфо[вироиш | вироиши манбаъ]

Пас аз ба нафақа баромадан, вай дар дача дар Конча-Заспа бо хоҳараш Светлана зиндагӣ мекард[8]. Дар синни 90-солагӣ 21 сентябри соли 2018 дар Киев дар беморхонаи Феофания вафот кардааст[9][10].

Мавқеи сиёсӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Виталий Андреевич яке аз дастовардҳои асосии худ ба ҳайси роҳбари ҳукумат ҳисоб кард, ки андоз аз арзиши иловашударо аз 28 % то 20 % коҳиш диҳад. Вай чунин мешуморид, ки сабаби асосии бӯҳрон дар Украина набудани иродаи сиёсӣ, далерӣ ва нақшаи возеҳи ислоҳот дар иқтисод дар сохторҳои ҳокимият, майли доимӣ ба як барномаи иқтисодӣ, баъдан ба барномаи дигар аст. Вай инчунин далелро манфӣ арзёбӣ кард, ки Украина муддати тӯлонӣ вақтро қайд мекард, ислоҳоти Гайдарро дар Русия нусхабардорӣ мекард ва роҳҳои пешрафтатар ва муносибро барои он манъ мекард. Масол далел овард, ки иқтисоди Украинаро қарорҳои беасоси вакилони халқ дар соҳаи андоз ба соя тела медиҳанд. Онҳо ба системаи бесобиқаи андозбандии ҳамаи субъектҳои хоҷагидорӣ дар тамоми ҷаҳон оварда расониданд. Агар 22 % даромад ё зиёда аз 55 % фоида ҷамъоварӣ шуда бошад, пас ҳеч гап дар бораи ягон намуди соҳибкорӣ намеравад[11].

Ҷоизаҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Ордени Шоҳзода Ярослави Ҳаким, дараҷаи IV (12 ноябр соли 2003) — барои хидматҳои барҷастаи шахсӣ дар назди Украина дар сохтмони давлатӣ, рушди иқтисодиёти миллӣ ва ба муносибати 75-умин солгарди таваллудаш
  • Ордени Шоҳзода Ярослави Ҳаким, дараҷаи V (13 ноябр 1998) — барои хидматҳои барҷастаи шахсӣ дар назди давлати Украина дар соҳаи сохтмони давлатӣ, фаъолияти чандинсолаи фаъоли ҷамъиятӣ ва сиёсӣ
  • Ордени Барои хидматҳо дараҷаи 1 (13 ноябри соли 2008) — барои саҳми барҷастаи шахсӣ дар рушди иҷтимоию иқтисодии давлати Украина, фаъолияти фаъоли ҷамъиятӣ ва сиёсӣ ва ба муносибати 80-солагии таваллудаш
  • Ордени Барои хидматҳо дараҷаи III (27 июни соли 1997) — барои саҳми шахсӣ дар таҳия, таҳия ва қабули Конститутсияи Украина, кори фаъолонаи қонунгузорӣ
  • Ду ордени Ленин (1966, 1986)
  • Ордени Инқилоби Октябр (1971)
  • Ордени Байрақи Сурхи Меҳнат (1978)
  • Ордени Нишони Фахрӣ (1960)
  • Се медал

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. 1.0 1.1 Munzinger Personen (нем.)
  2. Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва(пайванди дастнорас — таърих). 16 апрели 2013 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 28 апрели 2013.
  3. 3.0 3.1 Anders Åslund How Ukraine Became a Market Economy and Democracy — Peterson Institute for International Economics, 2009, ISBN 978-0-88132-427-3
  4. Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States 1999, Routledge, 1998, ISBN 1-85743-058-1 (page 850)
  5. Eastern Europe, Russia and Central Asia 2004, Routledge, 2003, ISBN 1-85743-187-1 (page 498)
  6. Неделя в цифрах, УНИАН (4 октября 2015 года)
  7. Choice of New Ukraine Premier Raises Questions About Reform — The New York Times
  8. Виталий Масол: «Свободного времени у меня много. И это, признаюсь, для меня главная беда»(рус.). Fakty.ua (22 ноябри 2013).
  9. На 90-м году жизни скончался третий премьер-министр Украины Виталий Масол. 112ua.tv (21 сентябри 2018). Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 май 2021.
  10. Говоришь, Нина Васильевна приготовила пюре с телятиной. Так я к вам зайду?(рус.). gazeta.ua (25 сентябри 2018).
  11. Ігор Шаров. 100 сучасників: роздуми про Україну. — К.: АртЕк, 2004. ISBN 966-505-163-6(укр.)