Манга

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Ма́нга (ҷопонӣ: 漫画, マンガ, [mã̠ŋɡa̠] (итт.)) — комиксҳои ҷопонӣ[1], баъзан вақт комикку (コミック) гуфта мешавад[2][3]. Мангаи ҳозира, баъди интиҳои Ҷанги дуюми ҷаҳон бо таъсири зиёди урфу одатҳои ғарбӣ (амрикоӣ) рушдро оғоз кард. Аммо манга таърихи куҳан дар санъати ҷопонӣ дорад[4][5].

Дар Ҷопон одамони тамоми синну солҳо манга мехонанд. Манга ҳамчун як шакли санъати тасвирӣ ва ҳамчун падидаи адабӣ эҳтиром карда мешавад. Аз ин рӯ, асарҳои зиёди жанрҳои гуногун ва дар мавзӯҳои гуногун мавҷуданд: моҷароҷӯӣ, ишқӣ, варзишӣ, таърихӣ, ҳаҷвӣ, фантастикаи илмӣ, даҳшатҳо, эротикӣ, тиҷорӣ ва ғайра [6].

Аз солҳои 1950, манга ба як бахши калони нашри китобҳои Ҷопон [7], ки гардиши он 481 миллиард иен дар соли 2006 [8] ва дар соли 2009 — 420 млрд. иен буд, таюдил шуд [9]. Манга дар тамоми ҷаҳон машҳур гашт [10], алахусус дар Иёлоти Муттаҳида, ки тибқи маълумотҳои соли 2006 фурӯши онҳо дар минтақа 175-200 миллион доллар [11] буд. Қариб ҳамаи манга бо рангҳои сиёҳ ва сафед тарроҳӣ ва нашр карда мешавад [12], ҳарчанд рангҳо дигар низ мавҷуданд, масалан, Colorful, ки номаш аз забони англисӣ ҳамчун “рангоранг” тарҷума шудааст. Тибқи мангаҳои машҳур, аксар вақт ба силсиламангаҳои дароз (баъзан нотамом [13]), аниме ба навор гирифта мешаванд, ранобэ, бозиҳои видео ва дигар асарҳои ҳосилшуда низ метавонанд эҷод карда шаванд [14] [15]. Эҷоди аниме бар мангаи мавҷуда аз нуқтаи назари тиҷоратӣ маъно дорад - кашидани манга одатан арзиши гарон надорад ва студияҳои аниматсионӣ қобилияти муайян кардани маъруфияти мангаи мушаххасро доранд, ки онро ба филм табдил додан мумкин аст [16].

Дар экранкунонӣ баъзе тағйирот мегузоранд: тасвирҳои задухурдҳо ва ҷангҳоро нармтар мешаванд, агар дошта бошад, ва тасвирҳои фосиқӣ бурда мешаванд. Рассоми мангаро мангака меноманд ва аксар вақт ӯ муаллифи сенария низ мебошад. Агар скриптро шахси алоҳида гирад, пас чунин сенарист бо номи генсакуша (ё аниқтараш манга-генсакуша) номида мешавад. Чунин рӯй медиҳад, ки манга дар асоси аниме ё филми мавҷуда [17], масалан, дар асоси Ҷанги Ситораҳо [18] навишта мешавад..

Иероглиф барои калимаи "манга", ки Санто Кёден дар соли 1798 дар Шики нo Юкикай навишта буд.

Вожашиносӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Калимаи "манга"-ро ба таври возеҳ тарҷума кардан ғайриимкон аст. Он бо ду иероглиф навишта шудааст: 漫 (ман) ва 画 (га). Иероглиф ҳамчун "расмҳо", "тасвирҳо" тарҷума мешавад. Тарҷумаи аслӣ — расмҳо бо услуби (тарзи) "ман". Иероглиф 漫 (ман) тарҷумаи возеҳ надорад ва маънои "озод", "аҷиб", "гуногун", "пур", "дар ҳама ҷо будан" ва ғайраҳоро дорад. Яъне, аломати 漫 ягон чизи мушаххасро ифода намекунад, балки конгломератсияи семантикиро дар атрофи маъноҳои «озод», «бегона», «тасодуфӣ» инъикос мекунад [19].

Гумон меравад, ки калимаи "манга" маънои " гротеск ", "тасвирҳои аҷиб (ё хандовар)"-ро дорад [20]. Ин истилоҳи зоҳир дар охири асри 18 - ибтидои асри 19, бо нашри аъмоли Канкей Сузукӣ рассоми "Манкай дзухису" (1771), Санто Кёдэна "Сидзи но юкикай» (1798), Минва Аикава "Манга Ҳякудҷо» (1814) [21] ва дар ҷобаҷогузории машҳури Катсушика Хокусай [22], ки як қатор албомҳои тасвирии "Хокусай манга" ("Тасвирҳои Хокусай") дар солҳои 1814 - 1834 нашр кардааст, вомехӯрад. Гумон меравад, ки маънои муосири калимаро мангака Ракутен Китазава муаррифӣ кард [23]. Дар онҷо баҳсҳо мавҷуданд, ки оё истифодаи он ба забони тоҷикӣ дар шумораи ҷамъ дуруст аст ё не. Дар аввал, портали кумаки Грамота.ру ба рад кардани калимаи "манга" маслиҳат надод, аммо ба наздикӣ қайд кард, ки "аз рӯи амалияи истифодаи доварӣ, он ҳамчун исми коҳишёфта амал мекунад" [24].

Мафҳумоти «manga» берун аз Ҷопон дар ибтидо бо китобҳои хазлӣ (комиксҳо), ки дар Ҷопон чоп мешаванд, алоқаманд мебошад [25]. Ин ё онгуна, манга ва ҳосилаҳои он, ба ғайр аз асарҳои аслӣ, дар дигар қисматҳои ҷаҳон мавҷуданд, алахусус дар Тайван, дар Чин, дар Ҳонконг онҳоро Манхуа [26] ва дар Кореяи Ҷанубӣ - Манҳва меноманд [27]. Номҳо шабеҳанд, зеро дар ҳар се забон ин калима бо ҳамон иероглифҳо навишта шудааст. Дар Фаронса, la nouvelle manga (аз фар. — "Мангаи нав") як намуди комиксҳоест, ки таҳти таъсири мангаи ҷопонӣ сохта шудаанд. Комиксҳои услубии манга, ки дар Иёлоти Муттаҳида таҳия шудаанд, "Ameri-manga" ё OEL ном доранд, ки аз англ. original English-language manga — “манга аз забони англисӣ” [28] тарҷума мешаванд.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Расмҳои Ҳокусая

Аввалин ёдраскунии офаридани ҳикояҳо дар Ҷопон дар асри XII рост меояд, вақте ки монахи буддоӣ Тоба (номи дигар - кадом) чор ҳазлу ҳикояро дар бораи ҳайвонҳое тасвир мекунад, ки одамон ва монахҳои буддиро вайрон мекунанд. Ин ҳикояҳо — "Тесугига" — аз чор варақи коғазӣ бо тасвирҳои ранг ва навиштаҷот ба онҳо иборат буданд [20] [29]. Ҳоло онҳо дар дайре, ки Тоба зиндагӣ мекард, нигоҳ дошта мешаванд [30]. Усулҳое, ки ӯ дар асарҳояш истифода мебурданд, асоси мангаи муосир - ба мисли тасвири пойҳои одам дар ҳолати давр гузоштанд [31].

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. ↑ Иванов, 2001.
  2. ↑ Lent, John A. Illustrating Asia: Comics, Humor Magazines, and Picture Books. — Honolulu: University of Hawai'i Press, 2001. — 249 p. — ISBN 0-8248-2471-7.
  3. ↑ Go Tchiei. Characteristics of Japanese Manga(англ.) (1998). 11 май 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 августи 2011.
  4. ↑ Kern, Adam L. Manga from the Floating World: Comicbook Culture and the Kibyōshi of Edo Japan. — Cambridge: Harvard University Press, 2006. — 567 p. — ISBN 978-06-7-402266-9.
  5. ↑ Schodt, Frederik L. Manga! Manga! The World of Japanese Comics. — Tokyo: Kodansha International, 1986. — 260 p. — ISBN 978-0-87-011752-7.
  6. ↑ Gravett, Paul. Manga: Sixty Years of Japanese Comics. — New York: Harper Design, 2004. — P. 8. — 176 p. — ISBN 1-85669-391-0.
  7. ↑ Kinsella, Sharon. Adult Manga: Culture and Power in Contemporary Japanese Society. — Honolulu: University of Hawai'i Press, 2000. — 228 p. — ISBN 978-0-82-482318-4.
  8. ↑ 2006 Japanese Manga Market Drops Below 500 Billion Yen(англ.). ComiPress (10 March 2007). 11 май 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 августи 2011.
  9. ↑ Syed, Saira. Comic giants battle for readers(англ.). «Би-би-си» (18 August 2011). 12 марти 2015 санҷида шуд.
  10. ↑ Patten, Fred. Watching Anime, Reading Manga: 25 Years of Essays and Reviews. — Berkeley: Stone Bridge Press, 2004. — 383 p. — ISBN 978-1-88-065692-1.
  11. ↑ Cha, Kai-Ming. Viz Media and Manga in the U.S.(англ.). Publishers Weekly (3 April 2007). 11 май 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 9 май 2007.
  12. ↑ Peter Katzenstein & Takashi Shiraishi. Network Power: Japan in Asia. — New York: Cornell University Press, 1997. — 399 p. — ISBN 978-0-80-148373-8.
  13. ↑ Kittelson, Mary Lynn. The Soul of Popular Culture: Looking at Contemporary Heroes, Myths, and Monsters. — Chicago: Open Court, 1998. — 338 p. — ISBN 978-0-81-269363-8.
  14. ↑ MacWilliams, 2008, p. 6.
  15. ↑ Катасонова, 2012.
  16. ↑ Perper, Cornog, 2011, p. 21.
  17. ↑ Johnston-O'Neill, Tom. Finding the International in Comic Con International(англ.). The San Diego Participant Observer (3 August 2007). 5 апрели 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 августи 2011.
  18. ↑ «Звёздные войны: Новая надежда» Хисао Тамаки выходит в издательстве Dark Horse Comics с 1998 года.
  19. ↑ Евгений Штейнер. «Манга Хокусая» - энциклопедия японской жизни в картинках, 1-я лекция.(рус.). YouTube - канал Tatsuya_S. — Фрагмент от 20:35.
  20. ↑ 20.0 20.1 Иванов, 2001.
  21. ↑ Манга: формирование жанра(рус.). Журнал «Япония сегодня». 20 ноябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 17 октябри 2007.
  22. ↑ Jocelyn Bouquillard, Christophe Marquet. Hokusai: First Manga Master. — New York: Abrams, 2007. — 80 p. — ISBN 0-8109-9341-4.
  23. ↑ Симидзу, Исао. 日本」漫画の事典 : 全国のマンガファンに贈る. — Sun lexica, 1985. — Т. 24. — С. 53—54, 102—103. — 254 с. — ISBN 4-385-15586-0.
  24. ↑ Справочно-информационный интернет-портал «Русский язык»: Справочное бюро(рус.). «Грамота.ру». 23 Декабри 2008 санҷида шуд.
  25. ↑ Manga(англ.). Merriam-Webster Online. 11 май 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 августи 2011.
  26. ↑ Wong, Wendy Siuyi. Hong Kong Comics: A History of Manhua. — New York: Princeton Architectural Press, 2002. — 208 p. — ISBN 978-1-56-898269-4.
  27. ↑ Manhwa: 만화(англ.). Anime News Network. 11 май 2008 санҷида шуд.
  28. ↑ World Manga(англ.). Anime News Network. 11 май 2008 санҷида шуд.
  29. ↑ Brenner, 2007, pp. 1—2.
  30. ↑ Что такое аниме и манга?(рус.). Аниме и манга в России. 19 октябри 2008 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 29 май 2013.
  31. ↑ Matsutani, Minoru. 'Manga': heart of pop culture(англ.). The Japan Times Online (26 May 2009). 28 май 2009 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 августи 2011.
Мақолаи хурд Ин мақолаи хурд аст. Бо густариши он ба Википедия кӯмак кунед.
Дар сурати имкон ин ёддошт бояд дақиқтар ҷойгузин шавад.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Манга&oldid=1392233"