Қаламфур

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Қаламфур
Меваҳои расида дар навдаҳои рустанӣ
Меваҳои расида дар навдаҳои рустанӣ
Табақабандии илмӣ
Номи байнулмилалии илмӣ
Capsicum annuum L., 1753

Қаламфур (лот. Cápsicum ánnuum), қаланфур, қаламфул, занҷабилгиёҳест бисёрсола (дар шароити киштукор яксола).

Тавсифоти ботаникӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Қаламфури хурданӣ. Тасвири ботаникӣ аз китоби «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887

То 1 м қад мекашад. Пояаш рости сершох, баргаш байзашакл ё нештаршакли думчадор. Гулаш сафед, зард ё бунафш. Ҳосилаш сертухми бештар сурх, зард, норанҷӣ, бунафши сиёҳтоб.

Паҳншавӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Қаламфур дар ноҳияҳои тропикии Америка худрӯй аст. Қаламфурро то милод ҳам парвариш мекарданд. Соли 1943 Колумб онро ба Испания овард ва зуд дар Аврупо маъмул гашт. Асри 16 қаламфурро дар дорухонаҳои Аврупо чун доруӣ мефурӯхтанд.

Дар собиқ ИҶШС асосан дар ноҳияҳои ҷануб мекоранд, вале дар минтақаҳои миёна ҳам нағз нашъунамо мекунад. Навъҳои маъмулаш «Украинии тез», «Астраханӣ-147», «Маргилонӣ-330».

Истифодабарӣ ҳамчун хӯрданӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Қаламфур чун хӯриш маъмул аст. Онро барои очоронидан ва консерв фаровон истифода мебаранд, ба таом меандозанд. Тундии қаламфур ба алкалоиди капсансин вобастагӣ дорад. Дар таркиби қаламфур витамини С, каротин (провитамини А), инчунин витаминҳои Р, В1, В2, қанд, сафеда ва ғайра мавҷуданд. Қаламфури борики дароз (аз сабаби дар таркибаш моддаи махсуси капсатсин доштанаш) хеле тунд аст. Қаламфури сурхро яклухт хушк карда ё кӯфта ба таом меандозанд. Қаламфури кӯфтаро ҳамчун адвиёт истифода мебаранд.

Хосияти шифоӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Қаламфур гиёҳи доруист. Бино ба маълумоти Абӯалии Сино қаламфур давои иштиҳоовар, пешоброн буда, кори дилу меъдаро тақвият мебахшад, оруғ ва дамиши шикамро рафъ менамояд. Бо ақидаи муаллифи «Муҳити Аъзам» Муҳаммад Аъзамхон (асри 19) қаламфур ҳазмкунандаи таом буда, рутубати димоғу меъдаро мебарад, бодро меронад, барои назла ва сурфа муфид аст. Табибони қадим истеъмоли қаламфурро барои бемориҳои меъдаву рӯда, ҷигар ва гурда зараровар ҳисобидаанд.

Табибони халқӣ қаламфурро ба сифати давои арақовар ва иштиҳокушо кор мефармоянд. Қаламфури тару тозаро ба хасмол, думбал ва ҷои дардманди мушакҳо мебанданд. Дар мавриди набудани қаламфури тар хушки онро кӯфта, бо оби гарм меомезанд ва ба ҷойҳои дардманди буғумҳо мемоланд.

Дар тибби муосир қиёми спиртии қаламфур барои беҳтар сохтани фаъолияти узвҳои ҳозима ва чун доруи иштиҳоовар тавсия дода мешавад. Аз қаламфури сурх нақеъ, линимент, капсин, капситрин ва пластир тайёр мекунанд, ки ҳангоми невралгия, радикулит, миозит, люмбоишиалгия, дарди банду буғумҳо ба кор мераванд. Қаламфури ширинро барои муолиҷаи камхунӣ, зангила, бемадорӣ, авитаминоз, кушодани иштиҳо ва ҳазми хӯрок кор мефармоянд.

Ашхосе, ки бемории бавосир доранд, бояд аз истеъмоли қаламфур худдорӣ намоянд, зеро он мумкин аст боиси сӯзиши мақъад ва хуншорӣ гардад. Истеъмоли қаламфури тунд дар мавриди бемориҳои меъда, рӯда, хусусан захми меъда, амрози ҷигар (сирроз, гепатитҳои шадид ва музмин) ва гурда (нефрит ва нефрозҳои шадид ва музмин) низ зиён дорад.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

Адабиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Ҳикмати асрҳо, Д., 1975;
  • Скляревский Л. Я., Целебные свойства пищевых растений, М., 1972;
  • Гаммерман А. Ф. (ва диг.), Лекарственные растения (Растения-целители), М., 1975;
  • Культурные растения, М., 1978;
  • Нуралиев Ю., Лекарственные растения, Д., 1988.