Jump to content

Салтанати Деҳлӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод

Султони Деҳлӣ — як империяи исломие дар Деҳлӣ воқеъ буд, ки дар тӯли 320 сол (1206–1526) дар қисматҳои зиёди нимҷазираи Ҳинд паҳн шуда буд.[1] [2] Пас аз ҳуҷуми сулолаи Гуридҳо ба Осиёи Ҷанубӣ панҷ сулола пайдарпай дар Султонати Деҳлӣ ҳукмронӣ карданд: сулолаи Мамлюк (1206–1290), сулолаи Халҷӣ (1290–1320), сулолаи Туғлоқ (1320–1414), [3] сулолаи Сайидҳо (1414—1451) ва Лодиҳо (1451—1526). Он қитъаҳои зиёди қаламравҳои имрӯзаи Ҳиндустон, Покистон ва Бангладеш ва инчунин баъзе қисматҳои ҷануби Непалро фаро гирифт.[4]

Асоси Султониятро фотеҳи Гурид Муҳаммад Ғорӣ гузошта буд, ки Конфедератсияи Раҷпутро таҳти сарварии ҳокими Аҷмер Притвираҷ Чауҳан дар соли 1192 дар наздикии Тарайн пас аз муқобила бо онҳо шикаст дод. [5] Султонияти Деҳлӣ ҳамчун вориси сулолаи Ғуриён дар ибтидо яке аз чанд подшоҳиҳое буд, ки аз ҷониби генералҳои ғуломи туркҳои Муҳаммад Ғорӣ ҳукмронӣ мекарданд, аз ҷумла Йилдиз, Айбак ва Қубача, ки сарзаминҳои Ғуриро мерос гирифта, байни худ тақсим карда буданд. [6] Пас аз як давраи тӯлонии задухӯрдҳо, Мамлюкҳо дар инқилоби Халҷӣ сарнагун карда шуданд, ки ин интиқоли қудрат аз туркҳо ба ашрофи якхелаи ҳинду мусулмонро нишон дод. [7] [8] Ҳукмронии Халҷӣ ва Туғлақ мавҷи нави забткунии босуръати мусулмононро дар умқи Ҳиндустони Ҷанубӣ диданд. [9] [10] Ниҳоят султоният ба авҷи ҷуғрофии худ дар давраи сулолаи Туғлоқ расид, ки қисми зиёди нимҷазираи Ҳиндро таҳти сарварии Муҳаммад бин Туғлуқ ишғол кард. [11] Пас аз он пас аз забт кардани ҳиндуҳо, салтанатҳои ҳиндуҳо ба монанди Империяи Виҷаянагара ва Мевар истиқлолият эълон карданд ва султонҳои нави мусулмонӣ ба монанди Султонати Бенгал пош хӯрданд. [12] Дар соли 1526 Султоният забт карда шуд ва ба ҷои Империяи Муғулҳо гузашт .

Таъсиси султонӣ нимҷазираи Ҳиндро ба шабакаҳои иҷтимоӣ ва иқтисодии байналмилалӣ ва бисёрфарҳангии исломӣ бештар ҷалб кард. [13] (чунон ки ба таври мушаххас дар рушди забони ҳиндустонӣ ва меъмории ҳиндуисломӣ мушоҳида мешавад), [14] [15] яке аз қудратҳои камшуморе буд, ки ҳамлаҳои муғулҳоро (аз давлати хонии Чағатой ) дафъ мекард [16] ва барои ба тахт нишастани яке аз камшумор занони ҳокимон дар таърихи ислом, Розия Султон, ки аз соли 1236 то 1240 ҳукмронӣ мекард [17] Аннексияҳои Бахтиёр Халҷӣ ба таҳқири васеъмиқёси маъбадҳои ҳиндуҳо ва буддоӣ [18] (ба таназзули буддоӣ дар Ҳиндустони Шарқӣ ва Бангол мусоидат мекунад), [19] [20] ва хароб кардани донишгоҳҳо ва китобхонаҳо дохил шуданд. [21] Ҳамлаҳои Муғулистон ба Осиёи Ғарбӣ ва Марказӣ саҳнаи муҳоҷирати садсолаҳои аскарон, зиёиён, аҳли тасаввуф, тоҷирон, рассомон ва ҳунармандони фирорӣ аз ин минтақаҳо ба нимҷазираро ба вуҷуд оварда, бо ҳамин тариқ дар он ҷо фарҳанги исломиро ба вуҷуд оварданд. [22] [23]

Ҳамчунин нигаред

[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ Delhi Sultanate, Encyclopædia Britannica
  2. ↑ A. Schimmel, Islam in the Indian Subcontinent, Leiden, 1980
  3. ↑ Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. pp. 68–102. ISBN 978-9-38060-734-4. 
  4. ↑ Chapman, Graham. "Religious vs. regional determinism: India, Pakistan and Bangladesh as inheritors of empire." Shared space: Divided space. Essays on conflict and territorial organization (1990): 106-134.
  5. ↑ Sugata Bose; Ayesha Jalal (2004). Modern South Asia: History, Culture, Political Economy (in Англисӣ). Psychology Press. p. 21. ISBN 978-0-415-30786-4. It was a similar combination of political and economic imperatives which led Muhmmad Ghuri, a Turk, to invade India a century and half later in 1192. His defeat of Prithviraj Chauhan, a Rajput chieftain, in the strategic battle of Tarain in northern India paved the way for the establishment of first Muslim sultante 
  6. ↑ K. A. Nizami (1992). A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526) 5 (2nd ed.). The Indian History Congress / People's Publishing House. p. 198. 
  7. ↑ Mohammad Aziz Ahmad (1939). «The Foundation of Muslim Rule in India. (1206-1290 A.d.)». Proceedings of the Indian History Congress (Indian History Congress) 3: 832–841.
  8. ↑ Satish Chandra (2004). Medieval India: From Sultanat to the Mughals-Delhi Sultanat (1206-1526) - Part One. Har-Anand Publications. ISBN 9788124110645. 
  9. ↑ Sugata Bose, Ayesha Jalal (1998). Modern South Asia: History, Culture, Political Economy. p. 28. 
  10. ↑ Krishna Gopal Sharma (1999). History and Culture of Rajasthan: From Earliest Times Upto 1956 A.D. Centre for Rajasthan Studies, University of Rajasthan. 
  11. ↑ Muḥammad ibn Tughluq Encyclopædia Britannica
  12. ↑ Hermann Kulke and Dietmar Rothermund, A History of India, 3rd Edition, Routledge, 1998, ISBN 0-415-15482-0, pp. 187-190.
  13. ↑ Asher, Talbot, pp. 50–52.
  14. ↑ A. Welch, "Architectural Patronage and the Past: The Tughluq Sultans of India", Muqarnas 10, 1993, Brill Publishers, pp. 311-322.
  15. ↑ J. A. Page, Guide to the Qutb, Delhi, Calcutta, 1927, pp. 2-7.
  16. ↑ Pradeep Barua The State at War in South Asia, ISBN 978-0803213449, pp. 29–30.
  17. ↑ Bowering et al., The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought, ISBN 978-0691134840, Princeton University Press
  18. ↑ Richard Eaton (September 2000). «Temple Desecration and Indo-Muslim States». Journal of Islamic Studies 11 (3): 283–319. doi:10.1093/jis/11.3.283.
  19. ↑ Randall Collins, The Sociology of Philosophies: A Global Theory of Intellectual Change. Harvard University Press, 2000, pages 184–185
  20. ↑ Craig Lockard (2007). Societies, Networks, and Transitions: Volume I: A Global History. University of Wisconsin Press. p. 364. ISBN 978-0-618-38612-3. 
  21. ↑ Gul and Khan (2008)"Growth and Development of Oriental Libraries in India", Library Philosophy and Practice, University of Nebraska–Lincoln
  22. ↑ Ludden, 2002, p. 67.
  23. ↑ Asher, Talbot, pp. 50–51.

Пайвандҳои беруна

[вироиш | вироиши манбаъ]
  • Quotations related to Delhi Sultanate at Wikiquote
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Салтанати_Деҳлӣ&oldid=1329491"