Ҳизби ҷумҳурихоҳи ИМА
| Ҳизби ҷумҳурихоҳ | |
|---|---|
 | |
| Пешво: | Ronna Romney McDaniel[d] |
| Асосгузор: | Ҳизби вигҳои ИМА[d] ва Free Soil Party[d] |
| Санаи асосгузорӣ: | 20 март 1854[1] |
| Қароргоҳ: | |
| Маром: | муҳофизакорӣ[d], federalism in the United States[d], American exceptionalism[d], либерализми иқтисодӣ, social conservatism[d], муҳофазакории миллӣ[d], neoconservatism[d] ва neoliberalism[d] |
| Сайт: | gop.com(англ.) |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Ҳизби ҷумҳурихоҳи ИМА (англ. Republican Party) — дар баробари Ҳизби демократ, яке аз ду ҳизби асосии сиёсӣ дар Иёлоти Муттаҳида . Номи дуюм Ҳизби Бузурги Куҳан (англ. Grand Old Party, GOP) аст. Ба ақидаҳои муҳофизакори рост ва марказгарои рост пайравӣ мекунад.
Рамзи ғайрирасмии ҳизб фил (иқтидорро ифода мекунад), ранги ғайрирасмӣ сурх аст.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Ин ҳизб 28 феврали соли 1854 дар Рипон, Висконсин тавассути муттаҳид шудани Ҳизби Замини Озод ва фраксияи "Виҷдон"-и Ҳизби Вигҳо таъсис дода шудааст. Он ҳамчун иттиҳодияи мухолифони бардадорӣ ва ҷонибдорони густариши салоҳияти ҳокимияти марказӣ [2] таъсис ёфта, манфиатҳои саноатчиёни Шимол (янкиҳо)-ро дар муқобили ҳизби ҳукмрони демократӣ, ки, ба бардадорони Ҷануб такя мекард, буд.
Ҳизби ҷумҳурихоҳ тарафдори манъи бардадорӣ дар иёлатҳои шимолии параллели 36 (ки соли 1854 бо қонуни Канзас-Небраска лағв шуда буд), ба ҳама ройгон тақсим кардани замини ройгон ва инчунин муқаррар кардани боҷҳои баланд ба маҳсулоти саноатӣ буд, ки аз Аврупо ворид карда мешавад. Пас аз пирӯзии шимолиён ва пешвои онҳо Авраам Линколн дар ҷанги шаҳрвандӣ, ҷумҳурихоҳон тақрибан 50 сол дар интихобот бартарӣ доштанд: ҳам дар президентӣ, ҳам дар Сенат ва ҳам дар Палатаи Намояндагони ИМА.
Тасаллути ҳизби Ҷумҳурихоҳ аз ҷониби Вудро Вилсон дар соли 1912 дар пайи тақсими худи ҷумҳурихоҳон ва таъсиси Ҳизби тараққихоҳи Теодор Рузвелт қатъ шуд. Аз соли 1912 то соли 1968, демократҳо сиёсати ИМА-ро назорат мекарданд ва баъзан мавқеъро ба ҷумҳурихоҳон аз даст доданд (Калвин Кӯлиҷ, Ҳерберт Ҳувер, Дуайт Эйзенхауэр). Пасрафти воқеии ҳизбро метавон давраи "Муомилаи нав"-и демократ Франклин Рузвелт номид.
Вақте ки ҷунбиши ҳуқуқи мадании африқоӣ дар солҳои 1940 ва 1960 ба вуҷуд омад, ҷумҳурихоҳон бепарво вокуниш нишон дода, Роҳбурди ҷанубиро оғоз карданд. Маҳз дар ҳамин вақт буд, ки ҷумҳурихоҳон ва демократҳо ниҳоят ҷой иваз карданд (дар тайфи идеӯлӯжӣ мутаносибан ҳамчун ҳизби муҳофизакор ва либерол)
Дар давраи ҷанги сард, ҳизби ҷумҳурихоҳ дар сиёсати дохилӣ дар масъалаҳои зиддикоммунизм ва таъқиби чап (Маккартизм) хашинтар буд ва номзадҳои он умуман дар сиёсати хориҷӣ "шоҳин" ҳисобида мешуданд (хусусан Бэррӣ Голдвотер). Ба гуфтаи муҳаққиқ Рас Беллант, Кумитаи Миллии таҳти раёсати Никсон ва баъдан бо миллигароён аз кишварҳои Аврупои Шарқӣ, ки пас аз Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ ба Иёлоти Муттаҳида кӯчида буданд, иртибот дошт ва дар давоми он онҳо бо фашистон ҳамкорӣ мекарданд [3] .
Дар миёнаҳои солҳои 1970-ум Ҳизби ҷумҳурихоҳ дар остонаи бӯҳрони шадиде қарор дошт, ки бо истеъфои ноиби аввали раисҷумҳур Спиро Агню сар шуд, ки ба саркашӣ аз андоз ва ришваситонӣ муттаҳам шуда буд, ва сипас президент Ричард Никсон буд.
Дар охири солҳои 1970-ум, пас аз он ки ҳунарманди собиқи Ҳолливуд Роналд Рейган раҳбари он шуд, ки соли 1980 ба раёсатҷумҳурии Иёлоти Муттаҳида интихоб шуд ва дар соли 1984 дубора интихоб шуд, ҳизб боз муваффақият гирифт. Аъзои алоҳидаи тими Рейган то соли 2009 дар муассисаи ИМА монданд [4] . Ба туфайли Рейган дар байни ҷумҳурихоҳон мавқеъҳои тарафдорони либерализми иқтисодӣ ва муҳофизакорӣ мустаҳкам гардиданд.
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]- ↑ 1.0 1.1 The origin of the Republican Party (ингл.) — WI: 1914.
- ↑ ЭСБЕ/Республиканцы или республиканская партия
- ↑ Пол Розенберг (Paul H. Rosenberg): «70 лет сотрудничества с нацистами: маленький грязный украинский секрет Америки» Бойгонӣ шудааст 12 августи 2014 сол.. The Nation (в переводе «Иносми»)
- ↑ Кирилл Бенедиктов: «Люди Рейгана: сага о падающих звездах» Бойгонӣ шудааст 31 июли 2014 сол.. «Terra America», 19.07.2012