Висмут

Висмут (англ. bismuth), Bi — унсури кимиёӣ аз гурӯҳи V ҷадвали даврии Менделеев; рақами тартибиаш 83, массаи атомиаш 208,9804.

Хосиятҳо

Физикӣ

Филиззи сафеди нуқрагун, t гудозишаш 271°С, t ҷӯшишаш 1560°С, зичиаш 9,79 г/см³; нисбат ба дигар унсурҳои гурӯҳи панҷум барқ ва гармиро беҳтар мегузаронад. В. 2 ∙ 10⁻⁵ дарсади массаи қишри Заминро ташкил медиҳад. Дар таркиби 70 минерал мавҷуд аст. Муҳимтарин минералҳои В. висмутин Bi₂S³ ва бисмит Bi₂O₃ мебошанд; В.-и озод каму беш дар таркиби маъданҳои сурб, мис, нуқра, волфрам ва кобалт низ мавҷуд аст. Висмутин дар конҳои Тоҷикистон (Қарамазори Шарқӣ) ва Ӯзбекистон (Нурато ва Бурчмулло) дучор меояд. В.-и табиӣ танҳо як изотопи собит ²⁰⁹Bi дорад; 26 изотопи радиоактиви В. низ маълуманд. В. дар ҳарорати хона аз нигоҳи кимиёӣ устувор мебошад. Дар пайвастҳояш дараҷаҳои оксидшавии −3, +1, +2, +3 ва +5 зоҳир менамояд. Бо гидроген ба реаксия даромада, гази ноустувори висмутин BiH₃, бо оксиген дар ҳарорати баланд оксидҳои асосӣ Bi₂O₃ ва кислотагӣ Bi₂O₅ ҳосил мекунад. Дар натиҷаи зери таъсири карбон барқарор кардани оксиди Bi₂O₃ В.-и озод ба даст меояд, ки барои аз маъданҳо истихроҷ намудани В. муҳим аст. Бо кислотаи камоби нитрат, кислотаи гарми консентратсияаш зиёди сулфат ва шаҳшароб (омехтаи кислотаҳои нитрату хлорид) бо ихроҷи NO₂ ва SO₂ намакҳои нитрат ва сулфат ҳосил мекунад. В. дар саноати истеҳсоли филиззот, дорусозӣ, кимиё, техникаи ҳастаӣ ва электроника истифода мешавад. В. бисёр хӯлаҳои зудгудоз, бо Na, K, Mg ва Ca хӯлаҳои дергудоз тавлид менамояд. Аз хӯлаи В. бо манган MnBi магнит месозанд. Барои аломатҳои роҳ аз пайвастҳои В. рангҳои нурбарор ҳосил мекунанд. Оксиди Bi₂O₃ катализатори синтези полимери акрилӣ буда, дар истеҳсоли мино, чинӣ ва шиша ба кор меравад. Пайвастҳои В.-ро дар тиб барои муолиҷаи бемориҳои пӯст ва узвҳои ҳозима, табобати захмҳо ва сӯхтагӣ истифода мекунанд.

Химиявӣ

Атомӣ

Изотопҳо

Мавҷудият дар табиат

Таърих

Кашф

Номгузорӣ

Пайвандҳо

Ҷадвали даврии унсурҳои кимёӣ

Ин химия мақолаи хурд аст. Бо густариши он ба Википедия кӯмак кунед.

Эзоҳ

↑ (2016) «Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)». Pure and Applied Chemistry 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.

Адабиёт

Висмут // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.

Менделеев Д. И. Элементы химические // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

Ҳаволаҳои беруна

[CIAAW2013-1] (2016) «Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)». Pure and Applied Chemistry 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.

[2] Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.