Талғар

Талғар
	Шаҳр
Талғар
	Талғар
Кишвар	Қазоқистон
Вилоят	Алмаато
ноҳия	Талғар
Роҳбар	Қуришбеков Бахит Қувватбекович
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис	асри XI
Аввалин номбарӣ	982
Номҳои пешина	Талҳиз, Софийская
Шаҳр аз	1959
Масоҳат	18,8 км²
Баландии марказ	973 м
Минтақаи замонӣ	{{{минтақаи замонӣ}}}
Аҳолӣ
Аҳолӣ	42810 тан (2019)
Миллият	қазоқҳо ва ғ.
Эътиқодот	мусулмонон ва ғ.
Забони расмӣ	қазоқӣ
Шиносаҳои ададӣ
Пешшумораи телефон	+772774
Нишонаи почта	041600
	akimat-talgar.gov.kz
	Парвандаҳо дар Викианбор

Талғар (қаз.: Талғар) — шаҳри аҳамияти ноҳиявӣ, маркази маъмурии ноҳияи Талғари вилояти Алмаатои Қазоқистон.

Дар нишебиҳои шимолии Алатауи Илӣ воқеъ дар 25 км шарқи Алмаато ҷойгир аст.

Нохияи Талғар яке аз ноҳияҳои хушманзараи вилояти Алмаато мебошад. Масоҳати он 3700 км² аст. Қисми зиёди боғи миллии Иле-Алотауро ишғол мекунад.

Ҷуғрофия[вироиш | вироиши манбаъ]

Маркази маъмурии ноҳияи Талғар дар қисми ҷанубу шарқии доманаҳои Алатауи Илӣ, дар водии байникуҳҳои Иле дар баландии тақрибан 1000 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир аст. Талғар дар як параллел бо шаҳрҳои машҳури Гагра ва Владивосток ҷойгир аст. Аз шаҳр роҳи автомобилии дорои аҳамияти ҷумҳуриявб мегузарад, ки Талғарро бо Алмаато ба масофаи 25 километр мепайвандад. Алоқаи посёлка бо дигар шаҳрҳо ба воситаи нақлиёти автомобилӣ, роҳи оҳан, ҳавоӣ ба воситаи шаҳри Алмаато ба амал бароварда мешавад. Шаҳраки асримиёнагӣ Ҷоқсилик дар 55 км ҷанубу ғарб ҷойгир аст. Индекси кадастрӣ 057. Ноҳия аз 11 ноҳияи деҳот ва худи шаҳр иборат аст. Дар 61 маҳалли аҳолинишин 194 ҳазору 701 нафар — қариб 47 миллату халқият зиндагӣ мекунад.

Азамати табиати беғубори кӯҳистон таассуроти фаромушнашаванда мебахшад. Қуллаи Талғар баландии 4973 метр дорост. Мероси табиии ноҳияи Талғар Боғи давлатии табиии миллии Иле-Алатау мебошад. Дар ин ҷо зиёда аз 1000 намуди растанӣ меруяд. Фаунаи минтақаи муҳофизатшаванда бениҳоят бой ва гуногун аст. Мувофиқи маълумоти муҳаққиқон дар қаламрави мамнӯъгоҳ 38 намуди ҳайвоноти ширхур, 200 намуди парранда, 900 намуди ҳашарот зиндагӣ мекунанд. Ба Китоби Сурхи Қазоқистон 22 намуди ҳайвонот ва 28 намуди растаниҳо дохил карда шудаанд.

Дарёи Талғар аз пиряхи Талғар сарчашма гирифта, аз омезиши дарёҳои Талғари чап ва Талғари рост ба вуҷуд омада, ба обанбори Қапчағой ҷорӣ мешавад.

Иқлими шаҳр якбора континенталӣ буда, тобистонҳои гарм ва зимистонҳои сард дорад, ки дар он на танҳо дар байни фаслҳо, балки дар байни вақтҳои рӯз тағйирёбии назарраси ҳарорат вуҷуд дорад. Дар Талғар рӯзҳои офтобӣ бисёранд: соле то 1596 соат. Инчунин, дар як сол то 151 рӯзи бе яхшавӣ вуҷуд дорад. Дараҷаи тағйирёбии ҳарорат дар ҳаво дар баландиҳои гуногун фарқ мекунад: ҳангоми аз сатҳи баҳр бештар аз 1400 метр баланд шудан ҳарорати миёнаи солонаи ҳаво дар ҳар 100 метр 0,66° паст мешавад.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Он бори нахуст дар маъхазҳои хаттӣ соли 982 дар рисолаи ҷуғрофии муаллифи номаълум «Ҳудуд ал-Олам» бо номи Талҳиз зикр шудааст. Ба таври умум эътироф шудааст, ки Талҳиз бо деҳаи Талғар ^[1], яке аз калонтарин шаҳрҳои асримиёнагии водии Или ^[2] ҳаммаъно аст.

Туризм[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳамасола тақрибан 500 хориҷӣ ба Талғар меоянд (аз ҷумла аз Британияи Кабир, ИМА ва Словения) ва аксар вақт барои лижаронӣ дар Оқбулоқ таваққуф мекунанд. Инчунин дар Талғар ягона меҳмонхонаи панҷситорадори вилояти Алмаато, меҳмонхонаи «Ак-Булак» мавҷуд аст, ки ба он ҳар моҳ аз Россия, Украина, Британияи Кабир ва дигар мамлакатҳо 15—30 кас меоянд.

Ҳамчун қисми империяи Русия[вироиш | вироиши манбаъ]

Пас аз бунёди истеҳкоми Верное (ҳоло Алмаато) дар феврали соли 1854 бо қарори ҳукуматдорони маҳаллӣ дар атрофи он барои мустаҳкам намудани сарҳади шарқии империяи Россия якчанд деҳаҳои казакӣ барпо карда шуданд. Инҳо деҳаҳои Надеждинская (ҳоло Эсик), Любавинская (ҳоло Қаскелен) ва Софийская (ҳоло Талғар) мебошанд. Ташкил ёфтани посёлкаи Софийская ба моҳҳои феврал—марти соли 1858 рост меояд, ки корнет Жеребятев бо 24 оилаи казакҳои Сибир дар соҳили рости дарёи Талғар аввалин биноҳои шаҳракро бунёд карданд.

Давраи шӯравӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Соли 1928 ноҳияи Талғар ташкил карда шуд, ки маркази маъмурии он Талғар буд ^[3] . Дар соли 1918 деҳаи Софийская ба деҳаи Мураево ва баъди як сол ба деҳаи Талғар табдил дода шуд. Аз 22 декабри соли 1959 Талғар ба шаҳри тобеи ноҳия, аз январи соли 1965 то соли 1998 ба шаҳри ноҳиявӣ табдил ёфт. То соли 1969 маркази ноҳияи Иле ва аз майи соли 1969 ноҳияи Талғар буд.

Замони ҳозира[вироиш | вироиши манбаъ]

Баробари пошхӯрии иттиҳод, чун воқеан, дар ҳама шаҳрҳои Қазоқистон корхонаҳо дар Талғар пайи дигар баста мешуданд — ба шаҳраки музофотӣ бекорӣ меомад. Бисёр олмониҳо ва юнониҳо ба ватани таърихии худ рафтанд. Аксари аҳолӣ ба ҷустуҷӯи кор ба Алмаато мерафтанд.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

↑ Маргулан А. Х. Из истории городов и строительного искусства древнего Казахстана. — Алма-Ата. — С. 6.
↑ Савельева Т. В. Формирование средневековых городов у кочевников (по материалам раскопок городища Талгар) // Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций. — Алма-Ата: Наука, 1989. — С. 432—438. — 464 с. — ISBN 5-628-00340-9.
↑ Казахская ССР: краткая энциклопедия / Гл. ред. Р. Н. Нургалиев. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1988. — Т. 2. — С. 498. — 608 с. — 31 300 экз. — ISBN 5-89800-002-X.

[1] Маргулан А. Х. Из истории городов и строительного искусства древнего Казахстана. — Алма-Ата. — С. 6.

[savelyeva-2] Савельева Т. В. Формирование средневековых городов у кочевников (по материалам раскопок городища Талгар) // Взаимодействие кочевых культур и древних цивилизаций. — Алма-Ата: Наука, 1989. — С. 432—438. — 464 с. — ISBN 5-628-00340-9.

[kazssr2-498-3] Казахская ССР: краткая энциклопедия / Гл. ред. Р. Н. Нургалиев. — Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1988. — Т. 2. — С. 498. — 608 с. — 31 300 экз. — ISBN 5-89800-002-X.

[1]

[2]

[3]