Худоӣ Шарифзода

Худоӣ Шарифзода
Худоӣ Шарифов
Таърихи таваллуд	25 июн 1937(1937-06-25)
Зодгоҳ	ноҳияи Дарвоз, ҶШС Тоҷикистон, ИҶШС
Таърихи даргузашт	29 октябр 2017(2017-10-29) (80 сол)
Маҳалли даргузашт	Душанбе, Тоҷикистон
Кишвар	Тоҷикистон
Фазои илмӣ	адабиётшиносӣ, филология
Ҷойҳои кор	Донишгоҳи миллии Тоҷикистон
Дараҷаи илмӣ:	доктори илмҳои филология
Унвонҳои илмӣ	профессор
Алма-матер	Университети давлатии Тоҷикистон ба номи В. И. Ленин
Ҷоизаҳо	Арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон

Худоӣ Шарифзода (Худоӣ Шарифов; 25 июни 1937, деҳаи Ҷорфи ноҳияи Дарвоз, ВАКБ, ҶШС Тоҷикистон — 29 октябри 2017, Душанбе, Тоҷикистон) — адабиётшинос, доктори илмҳои филологӣ, профессор, Арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон, узви Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон.

Зиндагинома

Худоӣ Шарифзода 25 июни соли 1937 дар қишлоқи Ҷорфи ноҳияи Дарвози Тоҷикистон таваллуд шудааст. Соли 1961 шуъбаи забон ва адабиёти тоҷики факултети филологияи Университети давлатии Тоҷикистон ба номи В. И. Ленинро хатм кард ва дар кафедраи адабиёти тоҷики Университети давлатии Тоҷикистон ба номи В. И. Ленин барои кор тавсия гардид. То соли 1966 ассистенти кафедраи адабиёти шӯравии тоҷик буд. Солҳои 1966—1969 дар аспирантураи назди кафедраи таърихи адабиёти тоҷик таҳсил мекард. Соли 1970 дар мавзӯъи «Ташаккули афкори адабии форс-тоҷик дар асрҳои Х-ХI» рисолаи номзадӣ дифоъ намуд. То соли 1989 муаллими калон ва дотсенти ҳамин кафедра буд. Солҳои 1975—1975 ҷонишини декан ва муддате раиси Иттифоқи касаба буд. Соли 1987 дар мавзӯъи «Назарияи наср дар осори форсии марҳилаи классикӣ» (асрҳои Х-XV) рисолаи докторӣ ҳимоя кардааст. Солҳои 1989—1993 мудири кафедраи фолклор ва методикаи таълим, солҳои 1993—1997 декани факултети филологияи тоҷик, солҳои 1993—2009 мудири кафедраи таърихи адабиёти тоҷик буд, дар ҳоли ҳозир мушовир ва профессори кафедраи мазкури Донишгоҳи миллии Тоҷикистонмебошад.

Даргузашт

Шоми 29 октябри соли 2017 қалби Худоӣ Шариф дар синни 80-солагӣ аз тапидан бозмонд.

Фаъолияти илмӣ

Худоӣ Шарифзода ва пайравони мактаби илмии ӯ муҳимтарин масоили назария ва таърихи адабиёти тоҷикро ба таҳқиқ гирифтаанд. Дар ин мактаб масъалаҳои назарӣ ва амалии адабиётшиносӣ, аз қабили назария ва поэтикаи шеъри форсӣ-тоҷикӣ, назария ва таърихи таҳаввули насри форсӣ-тоҷикӣ, зиндагинома ва мероси адабии симоҳои барҷастаи адабиёти асримиёнагӣ, назарияи жанрҳо ва навъҳои адабӣ, робитаҳои адабӣ, ҷараёнҳои мазҳабиву фикрӣ ва таъсири он ба адабиёт, навоварӣ ва суннат мавриди омӯзишу таҳқиқ қарор гирифтааст. То имрӯз масъалаҳои таърихи адабиёт, афкори адабиву назарӣ, назарияи насри форсӣ-тоҷикӣ, арӯзи назарӣ ва амалии шеъри форсӣ-тоҷикӣ, таҳаввули адабиёти тоҷик дар нимаи аввали асри XIX, рӯзгор ва осори Масъуди Саъди Салмон, Фахриддини Ироқӣ, Камоли Хуҷандӣ, Табиби Исфаҳонӣ, Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ, устура, афсона, ҳикоя, рамз ва тамсилҳои ирфонӣ, робитаҳои адабии арабу аҷам, адабиётшиносии форсӣ-тоҷикӣ дар асрҳои миёна, таърих ва назарияи номанигорӣ, поэтикаи ғазалиёти шоирони ҷудогона, таҳаввули авзон ва таносуби вазн бо муҳтаво, маърифати а абӣ, татствирҳои бадеӣ, исмоилия ва таъсири Он бар адабиёти форсӣ-тоҷикӣ, насри ривоятӣ ва адабӣ, достонсароӣ ва суннати эҷоди силсиладостонҳо дар адабиёти форсӣ-тоҷикӣ ва ғайра аз ҷониби намояндагони мактаби адабпажӯҳии устод Худоӣ Шарифзода таҳқиқ шуда, дар ин замина мақолаҳо, осори монографӣ ва китобҳои зиёд таълиф ва мунташир шудааст. Худоӣ Шарифзода яке аз донишмандони соҳибсабк ва соҳибмактаби адабиётшиносӣ ва нақди адабии тоҷик аст, ки ҳам ба василаи парвариши шогирдони илми суханшиносӣ ва ҳам ба василаи таълифоти худ дар илми муосири тоҷик мақому манзалати хоси худро пайдо кардааст. Таълифоти арзишманди ӯ, аз қабили «Балоғат ва суханварӣ», «Каломи бадеъ», «Савти Аҷам», «Рози ҷаҳон», «Шеър ва шоир», «Озурдагон ва умедворон», «Назарияи наср», «Шоҳнома» ва шеъри замони Фирдавсӣ" дар Тоҷикистон, Эрон, Афғонистон ва дигар кишварҳо баҳои баланд гирифта, теъдоде аз китобҳои эшон дар хориҷ аз кишвар ба чоп расида ва натиҷаи заҳматҳои устод бо ҷоизаҳои муътабари илмиву фарҳангӣ қадрдонӣ шудааст.

а) китобҳо

• «Услуб ва камолоти сухан» (1985),
• «Мақомоти Ибни Сино дар шеъру адаби тоҷик» (1985, ҳамроҳ бо Ш. Ҳусейнзода),
• «Каломи бадеъ» (1991),
• «Шоир ва шеър» (1998),
• «Озурдагон ва умедворон» (2001),
• «Савти Аҷам» (2002),
• «Балоғат ва суханварӣ» (2002),
• «Рози ҷаҳон» (2003),
• «Назарияи наср» (2004),
• «Суннатҳои адабӣ» (2007),
• «Сухан аз адабиёти миллӣ» (2009),
• «Маънавият ва ҷаҳони зоҳирӣ» (2012),
• «Сездаҳ мақола» (2013),
• «Ашъори ҳамасрони Рӯдакӣ» (2007),
• «Ашъори ҳакимон ва орифон» (2011, ҳамроҳ бо А. Абдусаттор).
• б) дигар маҷмуаҳо аз таълифоти гузаштагон ва муосирон
• Ибни Сино: «Пирӯзинома», «Фанни шеър» (1985, ҳамроҳ бо Ш. Ҳусейнзода),
• "Мунтахаби «Тарҷумон-ул-балоға» ва «Ҳадоиқ-ус-сеҳр» (1987),
• «Шоирони аҳди Сомониён» (1999, ҳамроҳ бо А. Абдусаттор),
• «Мероси Сомониён» (1999, ҳамроҳ бо А. Абдусаттор),
• Восифӣ: «Бадоеъ-ул-вақоеъ» (мунтахаби ҳикоёт, 2008).
• Фарҳанги Бадахшон //Рӯдакӣ, Ройзании Фарҳангии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон, 2011;
• Нақди адабӣ дар Тоҷикистон // Номаи пажӯҳишгоҳ, 2011.

Сарчашма

• Энсиклопедияи олимони Донишгоҳи давлатии миллии Тоҷикистон.- Д., 2008