Энрику Фермӣ

Энрику Фермӣ
Энрику Фермӣ
	итол. Enrico Fermi
Таърихи таваллуд	29 сентябр 1901[…]
Зодгоҳ	Рум, Подшоҳии Итолиё[…];
Таърихи даргузашт	28 ноябр 1954[…] (53 сол)
Маҳалли даргузашт	Чикаго, Иллинойс, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико[…];
Кишвар	Подшоҳии Итолиё; Итолиё[…]; Иёлоти Муттаҳидаи Амрико;
Фазои илмӣ	физики ҳастаӣ[d], механикаи квантӣ, statistical mechanics[d], физик, nuclear reaction[d], quantum theory[d], физики заррот[d], физики назарӣ[d] ва experimental physics[d]
Ҷойҳои кор	Донишгоҳи Флуренс[d]; Донишгоҳи Сопиензои Рум; Донишгоҳи Колумбия; Донишгоҳи Чикаго; Донишгоҳи Гёттинген; Донишгоҳи Лейден; Enrico Fermi Institute[d];
Дараҷаи илмӣ:	доктори фалсафа[d]
Алма-матер	Донишгоҳи Пизо; Scuola Normale Superiore. Classe di Scienze[d] (1922); Донишгоҳи Лейден (1924); Донишгоҳи Гёттинген (1923);
Роҳбари илмӣ	Luigi Puccianti[d]
Шогирдон	Chen-ning Yang[d], Марри Гелл-Ман, Mario Ageno[d], Tsung-Dao Lee[d], Emilio G. Segrè[d] ва Owen Chamberlain[d]
Ҷоизаҳо	Max Planck Medal[d] (1954) Ҷоизаи Румфорд[d] (1953) Matteucci Medal[d] (1926) Franklin Medal[d] (1947) Hughes Medal[d] (1942) Henry Norris Russell Lectureship[d] (1953) National Inventors Hall of Fame[d] (1976) Silliman Memorial Lectures[d] (1949) Barnard Medal for Meritorious Service to Science[d] (1950) Richtmyer Memorial Lecture Award[d] (1952) узви Ҷамъияти физикии Амрико[d] Foreign Member of the Royal Society[d] (27 апрел 1950)
Имзо
	Гуфтовардҳо дар Викигуфтовард
	Осор дар Викитека
	Парвандаҳо дар Викианбор

Энрику Фермӣ (итол. Enrico Fermi; 29 сентябр 1901^[2]^[3]^[1]^[…], Рум, Подшоҳии Итолиё^[4]^[1]^[5]^[…] — 28 ноябр 1954^[4]^[2]^[3]^[…], Чикаго, Иллинойс^[4]^[6]^[7]^[…]) — физикдони итолиёӣ. Яке аз асосгузорони физики ҳастаӣ, муассиси мактаби илмии Италия ва ШМА, узви хориҷии Академияи Фанҳои СССР (1929).

Зиндагинома

Энрику Фермӣ 29 сентябри соли 1901 дар оилаи одии итолёӣ таваллуд ёфтааст. Дар оилаи онҳо боз ду нафар фарзанд, хоҳар ва бародараш Ҷулио, ки хеле бо ҳам меҳрубон буданд, зиндагӣ мекарданд. Додарон дар аёми бачагӣ таҷрибаҳои физикӣ мегузарониданд ва муҳаррики электрикӣ месохтанд. Мутаассифона, соли 1915 Ҷулио бо сабаби беморӣ вафот мекунад. Баъд аз ин, рафтори Фермӣ дигар гашта, вақти зиёди худро ба хондани китобҳои физика ва математика сарф менамояд. Инро падараш ба зудӣ пай бурда саривақт китобҳои илмӣ дастрас менамояд ва мароқи ӯро ба омӯхтани илмҳои дақиқ зиёд менамояд^[17].

Соли 1938 ба Америка рафта буд. Соли 1925 статистикаи зарраҳоеро, ки ба принсипи Паули тобеанд, кор карда баромадааст. Соли1934 теоремаи миқдории -коҳишро исбот кард. Солҳои 1934—38 Фермӣ бо ҳамкоронаш хосиятҳои нейтронро тадқиқ намуд ва ба физикаи нейтрон асос гузошт. Фермӣ як қатор элементҳо (аз он ҷумла уран)-ро бо нейтрон бомбаборон намуда, радиоактивияти сунъиро мушоҳида намудааст; ҳодисаҳои сустшавии суръати нейтронҳоро кашф ва назарияи ин ҳодисаро пешниҳод намудааст (лауреати Мукофоти нобелӣ, 1938). Соли 1939 ҳангоми бо нейтронҳои суст бомбаборон кардани ядрои уран аз он хориҷ шудани 2—3-то нейтрони сареъро нишон додааст. Дар асоси ҳамин ҳодиса Фермӣ бори аввал дар таҷриба реаксияи ядроии мусалсалро амалӣ гардонд (декабри 1942). Ӯ дар соҳаи физикаи зарраҳои баландэнергия низ тадқиқот бурдааст.

Эзоҳ

↑ ^1.00 ^1.01 ^1.02 ^1.03 ^1.04 ^1.05 ^1.06 ^1.07 ^1.08 ^1.09 https://www.biography.com/people/enrico-fermi-9293405
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 Internet Movie Database (ингл.) — 1990.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 ^4.4 ^4.5 Понтекорво Б. М. Ферми Энрико // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1977. — Т. 27 : Ульяновск — Франкфорт. — С. 306.
↑ ^5.0 ^5.1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
↑ ^6.0 ^6.1 http://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-3-662-07791-7_11.pdf
↑ ^7.0 ^7.1 http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00107510500144639
↑ TV.com (ингл.) — 2005.
↑ http://www.nytimes.com/1999/11/16/science/scientist-at-work-richard-l-garwin-physicist-and-rebel-is-bruised-not-beaten.html
↑ https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0929.html
↑ http://www.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7584915.stm
↑ http://www.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7584915.stm
↑ ^13.0 ^13.1 ^13.2 ^13.3 ^13.4 ^13.5 Чешская национальная авторитетная база данных
↑ ^14.0 ^14.1 ^14.2 ^14.3 ^14.4 ^14.5 Архив по истории математики Мактьютор — 1994.
↑ Scuola Normale Superiore Elenco degli alunni della Scuola Normale Superiore di Pisa dal 1847 al 1970 (итол.) — Pisa: Pacini Editore, 1973. — P. 31. — 104 с.
↑ Математическая генеалогия (ингл.) — 1997.
↑ О. Аббосов, Б. И. Махсудов. Энрико Фермӣ- асосгузори физикаи ҳаста, физикаи нейтрон ва энергетикаи атомӣ (Ба муносибати 120 – солагии Энрико Фермӣ)(рус.). ravshanfikr.tj. 6 сентябри 2021 санҷида шуд.

Адабиёт

Ферми Энрико // Сақофӣ — Ховалинг. — Д. : СИЭСТ, 1987. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир М. Д. Диноршоев ; 1978—1988, ҷ. 7).

[_ea03e04def013fe3-1] 1.00 ^1.01 ^1.02 ^1.03 ^1.04 ^1.05 ^1.06 ^1.07 ^1.08 ^1.09 https://www.biography.com/people/enrico-fermi-9293405

[_5c10b4e2b3242965-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 Internet Movie Database (ингл.) — 1990.

[_5c0c7064eaa267c7-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Nationalencyklopedin (швед.) — 1999.

[_08f4ef9033c2c43c-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 ^4.4 ^4.5 Понтекорво Б. М. Ферми Энрико // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1977. — Т. 27 : Ульяновск — Франкфорт. — С. 306.

[_673a68f97ac1eb42-5] 5.0 ^5.1 Archivio Storico Ricordi — 1808.

[_11b206627a50de63-6] 6.0 ^6.1 http://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-3-662-07791-7_11.pdf

[_ebf47d5d625d34af-7] 7.0 ^7.1 http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00107510500144639

[_2afa4d580814c385-8] TV.com (ингл.) — 2005.

[_f3b85e05986ee1d7-9] ttp://www.nytimes.com/1999/11/16/science/scientist-at-work-richard-l-garwin-physicist-and-rebel-is-bruised-not-beaten.html

[_4cf6c686fd7fbd4b-10] ttps://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0929.html

[_9aa39d57c7e55a63-11] ttp://www.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7584915.stm

[_005cc1cb81692b0d-12] ttp://www.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/7584915.stm

[_0ab0ec0d3817f4ae-13] 13.0 ^13.1 ^13.2 ^13.3 ^13.4 ^13.5 Чешская национальная авторитетная база данных

[_9202d4bedb8e4a3e-14] 14.0 ^14.1 ^14.2 ^14.3 ^14.4 ^14.5 Архив по истории математики Мактьютор — 1994.

[_9621aa7b5f1e1315-15] Scuola Normale Superiore Elenco degli alunni della Scuola Normale Superiore di Pisa dal 1847 al 1970 (итол.) — Pisa: Pacini Editore, 1973. — P. 31. — 104 с.

[_bd801735f6743e5d-16] Математическая генеалогия (ингл.) — 1997.

[17] О. Аббосов, Б. И. Махсудов. Энрико Фермӣ- асосгузори физикаи ҳаста, физикаи нейтрон ва энергетикаи атомӣ (Ба муносибати 120 – солагии Энрико Фермӣ)(рус.). ravshanfikr.tj. 6 сентябри 2021 санҷида шуд.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]