Мусо Диноршоев

Мусо Диноршоев
Диноршоев Мӯсо Диноршоевич
Мусо Диноршоев дар соли 2012
Таърихи таваллуд	7 ноябр 1934(1934-11-07)
Зодгоҳ	деҳаи Арзинг, ноҳияи Тавилдара, ҶШС Тоҷикистон, ИҶШС
Таърихи даргузашт	29 сентябр 2020(2020-09-29) (85 сол)
Маҳалли даргузашт	Душанбе, Тоҷикистон
Кишвар	ИҶШС  Тоҷикистон
Фазои илмӣ	фалсафа
Ҷойҳои кор	Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
Дараҷаи илмӣ:	доктори илмҳои фалсафа
Унвонҳои илмӣ	академики АИҶТ
Алма-матер	Донишгоҳи миллии Тоҷикистон
Ҷоизаҳо	Аълочии маорифи Тоҷикистон (2005)
Вебгоҳ	dinorshoev.com
Парвандаҳо дар Викианбор

Мусо Диноршоев (7 ноябри 1934, деҳаи Арзинки ноҳияи Тавилдара, ҶШС Тоҷикистон — 29 сентябри 2020, Душанбе, Тоҷикистон) — файласуфи тоҷик, доктори илмҳои фалсафа (1987), профессор (1991), академики Академияи илмҳои Тоҷикистон (1994), Аълочии маорифи халқи Ҷумҳурии Тоҷикистон (2005), Дорандаи Ҷоизаи давлатии ба номи Абӯалӣ ибни Сино дар соҳаи илм ва техника (2011).

Зиндагинома

Мусо Диноршоев 7 ноябри 1934 дар деҳаи Арзинги ноҳияи Тавилдара ба дунё омадааст. Солҳои 1949—1954 донишҷўи Омӯзишгоҳи педагогии Орҷонкидзеобод ва дар як вақт муаллими мактаби 7 солаи ҳамин ноҳия ва (солҳои 1954—1959), донишҷўи факултети таъриху филологияи Университети давлатии Тоҷикистон ба номи В. И. Ленин буд.

Фаъолияти корӣ

Мудири шуъбаи фалсафаи АИ ҶШС Тоҷикистон (1968—1986), сармуҳаррири Энсиклопедияи советии тоҷик (1986—1988), мудири Шуъбаи фалсафаи АИ ҶШС Тоҷикистон (1988—1990), муассис ва директори Институти фалсафа ва ҳуқуқи Академияи илмҳои Тоҷикистон (1990—1992), директори Институти фалсафа ва ҳуқуқи Академияи илмҳои Тоҷикистон (1992—2007), ноиби президенти Академияи илмҳои Тоҷикистон (1995—2000; 2005—2010), мушовири Раёсати АМИТ (2012—2020).

Андешаҳои илмӣ

Мусо Диноршоев ба таҳқиқи масъалаҳои ҳастишиносӣ, назарияи маърифат, мантиқ, фалсафаи иҷтимоӣ, сиёсатшиносӣ дар таърихи фалсафаи кишварҳои ҷаҳони ислом машғул буда, бар хилофи аврупомарказгароёни гузаштаву муосир мавҷудияти андешаҳои пешқадами фалсафиву озодандеширо дар ҷаҳони ислом исбот менамояд; дар асоси таҳлили назарияҳои фалсафии Форобӣ, Абубакри Розӣ, Ибни Сино, Абурайҳони Берунӣ, Носири Хусрав Шиҳобуддини Суҳравардӣ, Насируддини Тӯсӣ, Ибни Халдун, Садруддини Шерозӣ ва дигарон хислати эҷодкорона доштани фалсафаи форс-тоҷик ва арабро муқаррар месозад; ҷовидонӣ будани бисёр ғояҳои фалсафии мутафаккирони мазкурро ба исбот мерасонад; аҳаммияти бузурги таълимоти фалсафии гузаштагон, бахусус таълимоти иҷтимоӣ ва ахлоқии онҳоро барои имрӯзиёну ояндагон ошкор менамояд.

Таълифот

Андешаҳои илмии ӯ дар таълифоти тадқиқотиаш (беш аз 400 адад), аз ҷумла, дар рисолаҳои илмӣ дар бораи таърихи фалсафаи тоҷик, афкори фалсафии Насируддини Тӯсӣ, Ибни Сино, Абубакри Розӣ, Носири Хусрав, Муҳаммади Ғаззолӣ ва дигар мутафаккирони бузурги Шарқ баён шудаанд. Ба қалами Мусо Диноршоевтарҷимаи русии «Рисолаи саргузашт» ва «Ишорот ва танбеҳот»-и Ибни Сино (1980, ҳаммуаллиф), «Зоду-л-мусофирин»-и Носири Хисрав (2005), «Фалсафа ва калом» (2004) ва «Ошноӣ бо улуми исломӣ»-и М. Мутаҳҳарӣ (2011), «Таҳофуту-л-фало сифа»-и Муҳаммади Ғаззолӣ (2008) тааллуқ дорад.

Нақши Мусо Диноршоев дар тарбияи кадрҳои фалсафӣ ба ҳайси раиси Шӯрои диссертатсионӣ (1991—2011) ва ҳам чун роҳбари илмии аспирантону мушовири докторантон бузург аст. Таҳти роҳбарии шахсии ӯ бештар аз 40 рисолаи номзадӣ ва 20 рисолаи докторӣ дифоъ шудааст.

Хонавода

Яке аз фарзандони ӯ духтараш, Зарина Диноршоева касби падарро пеша намуда рисолаи докториро оид ба илми фалсафа дифоъ намудааст.

Даргузашт

Мусо Диноршоев рӯзи 29 сентябри соли 2020 дар 86-солагӣ дар шаҳри Душанбе даргузашт.

Осор

• Философия Насириддина Туси (1968, 2012 дополненное издание),
• Ибн Сина и его философсие воззрения (1980),
• Ибн Сина и его роль в развитии мировой цивилизации (1980),
• Натурфилософия Ибн Сины (1985),
• Из истории таджикской философии (1986, на персидском языке),
• Насир Хусрав и его «Зад-ал мусафирин» (2005),
• Абухамид Мухаммад ал-Газзали и его «Опровержение философов» (2008),
• Компендиум философии Ибн Сины (2010),
• Проблемы философии Ибн Сины (2011 на тадж.яз.),
• Плюралистическая философия Абу Бакра ар-Рази (2013).

Ҷоизаҳо

Бо Грамотаи Фахрии Президиуми Шӯрои Олии ҶШС Тоҷикистон, ордени Шараф, медали ҷашнии «20-солагии Истиқлоли давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» (2011) сарфароз гардидааст.

Адабиёт

• Диноршоев Мусо // Ғ — Дироя. — Д. : СИЭМТ, 2016. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 5). — ISBN 978-99947-33-67-5.