Юсуфи Балосоғунӣ

Юсуфи Балосоғунӣ
Таърихи таваллуд	тақрибан 1019
Зодгоҳ	Балосоғун, Давлати Қарахониён
Таърихи даргузашт	тақрибан 1077
Маҳалли даргузашт	Шаҳристони Қошғар, Давлати Қарахониён
Кишвар	Давлати Қарахониён

Юсуфи Балосоғунӣ (ар. يوسف خاص حاجب البلاساغوني‎; тақрибан 1019, Балосоғун, Давлати Қарахониён — тақрибан 1077, Шаҳристони Қошғар, Давлати Қарахониён) — шоир, донишманд ва мутафаккири туркзабони Осиёи Миёна.

Зиндагинома

Дар Қошғар таҳсил намуда, ба камол расидааст. Юсуфи Балосоғунӣ муаллифи яке аз қадимтарин осорӣ адабиёти халқҳои туркзабони Осиёи Мнёна — достони «Қутадғу билик» («Китоби бахт», таълифаш 1069, ба забони уйғурии давраи Қарахониён) мебошад. Ӯ нахустин шоирест, ки ба туркӣ бо вазни арӯз шеър гуфтааст. «Қутадғу билик» маснавии андарзӣ ва сиёсист. Қаҳрамонони асар чор образи рамзӣ — Одил, Давлат Оқил ва Қаноат мебошанд. Ба қавли Юсуфи Балосоғунӣ, эрониён китоби уро «Шоҳнома»-и туркӣ мегуфтаанд. Юсуфи Балосоғунӣ да «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ, ашъори шоирони форс-тоҷики қарни 10 бохабар будааст. Дар асараш Фаридун, Афросиёб, Рустам ва дигар борҳо ёд мешаванд. Яке аз бобҳои он бо қасидаи «Шикоят аз пирӣ»-и Рудакӣ ҳамоҳанг аст. Дар «Қутадғ билик» забони тоҷикӣ баробари забони арабӣ ҳамчун забоне, ки ба он осори адабии зиёде эҷод шудааст, зикр гардидааст.

Адабиёт

• Юсуфи Балосоғунӣ // Ховалинг — Ҷӯяк. — Д. : СИЭСТ, 1988. — (Энциклопедияи Советии Тоҷик : [дар 8 ҷ.] / сармуҳаррир М. Д. Диноршоев ; 1978—1988, ҷ. 8).