Jump to content

Пайрав Сулаймонӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Пайрав Сулаймонӣ
Отаҷон Пайрав Сулаймонӣ
Пайрав Сулаймонӣ
Пайрав Сулаймонӣ
Номи пурра Отаҷон Пайрав Сулаймонӣ
Таърихи таваллуд: 15 апрел 1899(1899-04-15)
Зодгоҳ: Бухоро, Аморати Бухоро
Таърихи даргузашт: 9 июн 1933(1933-06-09)
Маҳалли даргузашт:
Шаҳрвандӣ (табаият):
Навъи фаъолият:
Солҳои эҷод: аз 1914
Забони осор: забони тоҷикӣ

Пайрав Сулаймонӣ (форсӣ: پیرو سلیمانی‎; 15 апрел 1899, Бухоро, генерал-губернатории Туркистон9 июн 1933, Сталинобод) — шоир, адиб, нависанда ва тарҷумони тоҷик, падари Гулчеҳра Сулаймонӣ.

Зиндагинома

[вироиш | вироиши манбаъ]

Пайрав Сулаймонӣ 15 апрели соли 1899 дар шаҳри Бухоро ба дунё омадааст. Маълумоти ибтидоиро дар мадрасаи форсии Марв фаро гирифтааст. Солҳои 1916—1917 дар Омӯзишгоҳи русии Когон таҳсил кардааст. Солҳои 1921—1922 дар Сафоратхонаи Ҷумҳурии Халқии Шӯравии Бухоро дар Афғонистон котиби дувум будааст. Баъди бозгашт ба ватан ба кори эҷодӣ машғул гардидааст. Дар Нашриёти давлатии Тоҷикистон муҳаррир ва тарҷумон шудааст.

Аз 15-солагӣ ба шеъргӯйӣ сар карда, асосан шеъри суннатӣ (ғазал) гуфтааст ва Инқилобро бо шеъри «Ба муносибати Инқилоби Бухоро» (1920) пешвоз гирифтааст. Чанд сол шеърҳои ҳасбиҳолӣ ва ишқӣ суруда, дар қатори биҳин суханварони адабиёти ибтидои қарни бистуми тоҷик мақом гирифтааст. Таҳаввулоти эҷодии ӯ аз шеъри «Шукуфаи ирфон ё худ озодии занони Шарқ» (1926) сарчашма гирифтааст. Ҳаёти нав ва дигаргуниҳои ҳаррӯза ба шеъри ӯ рангу бори тоза ато кардаанд, ки сурудаҳои ӯ «Ду ҳуҷум», «Ба Ҷамъияти Ҳилоли Аҳмар», «Якуми Май ва МОПР», «Асира ё худ исён» ва ғ. мисоли онанд. Устод Садриддин Айнӣ намунаҳои ашъори Пайравро ба «Намунаи адабиёти тоҷик» (1926) дохил карда, ба ӯ баҳои баланд додааст.[1]

Ашъори Пайрав ҳамнабзи замон буда, дар онҳо ҷараёни парвозу сукути ҳаёти ҷорӣ барҷаста таҷассум ёфтаанд, ки мутолиаи шеърҳои «Як қурбонии кӯчаи буржуозии Аврупо», «Ба фалокатзадагони зилзилаи Эрон», «Ба тахтнишин», «Сарват ва меҳнат», «Мужда бод, зинда бод Ҳаштуми Март!» ин даъворо собит мегардонанд. Ҳикояи «Гуландом» намунаи беҳтарини осори мансури ӯст.

Асарҳои ҳаҷвӣ-танқидии шоир таҳти имзои мустаори «Шашпардор» интишор ёфтаанд. «Муфаттиш»-и Н. В. Гогол, романҳои А. Серафимович «Сели оҳанин», Д. Фурманов ва С. Поливанов «Балво», чанд шеъри Жаров ва Л. Ҳюз аз тарафи Пайрав ба тоҷикӣ гардонда шудаанд.

Як даста шеърҳояш ба русӣ, ӯзбекӣ ва дигар забонҳо тарҷума ва чоп шудаанд[1].

Ӯ дар давоми эҷодиёти 17-солаи худ ҳамагӣ се китоб, дурусташ, се китобчаи худро дид ва даст гирифт. Соли 1931 нахустин маҷмӯаи ӯ таҳти унвони «Шукуфаи адабиёт» ва достони ӯ «Тахти хунин» дар шакли китобчаи алоҳида ба ба ҳуруфи форсӣ табъ расид. Соли 1932 дигар маҷмӯаи ӯ бо номи «Шеърҳо» бо ҳуруфи лотинӣ аз чоп баромад. Китоби дигари Пайрав Сулаймонӣ «Қадам ба панҷсолаи дуввум» баъд аз вафоти ӯ соли 1934 нашр гардид.

Пайрав аз худ осори на он қадар зиёд, вале пурарзише ба мерос гузошт. Куллиёти илмии ӯ, ки дар Институти забон ва адабиёти ба номи Рудакӣ таҳия гардид, аз як ҷилд иборат буда, 16 ҷузъи чопиро ташкил мекунад.

Намунаи ашъор

[вироиш | вироиши манбаъ]
Бухоро, ватан, эй ба як қабза хокат
Фидо ҷони мискину ҷисми фигорам.
Туӣ маъдани ҷуду файзи улум (ам),
Туӣ маҳди осоишу эътиборам.
Ватан, ноумедӣ нашояд кунунат,
Ки ман аз ҳаёти ту уммедворам.
Кушо дидаи хобу бингар, ки ҷонро
Барои вафои ту чун месупорам.

***

Эй дида ба рӯи маҳвашон боз
В-эй гӯш ба савти тори дамсоз.
Эй бӯсазани лаби зарифон
В-эй соқии маҳфили ҳарифон—
Дар ҳини нишоти базми пурҷӯш.
Моро накунӣ, дило фаромӯш.

Пайрав Сулаймонӣ 9 июни соли 1933 дар шаҳри Сталинобод даргузашт.

  • Пайрав Сулаймонӣ. Шукуфаи адабиёт. — Сталинобод — Самарқанд: Нашриёти Давлатии Тоҷик, 1931. — 197 с.
  • Пайрав Сулаймонӣ. Девон. — Д. : «Ирфон», 1971. — 193 с.
  1. 1.0 1.1 Сулаймонӣ Пайрав. Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон. 7 апрели 2025 санҷида шуд.